Türk ekip iş başında: Kanserin dilini çözecekler
Yapay zekâ algoritmaları kullanılarak proteinlerin harf olarak karşılığının bulunması, başta kanser olmak üzere diğer hastalıkların daha iyi anlaşılmasını ve yenilikçi tedaviler geliştirilmesini sağlayacak.
ZİYNETİ KOCABIYIK'IN HABERİ - Boğaziçi Üniversitesinin hayatın temel yapı taşlarından olan proteinlerin dilinin yapay zekâ ile çözülmesini hedefleyen “Yaşamın Dili” (LifeLU) projesi Avrupa Araştırma Konseyinin “Birleştirici Hibe Programı”na dâhil edildi. Kanser gibi hastalıkların da temelini oluşturan proteinlerin dilinin çözülmesi, her türlü kanserin oluşumunun daha iyi anlaşılmasına, hastalık gelişiminin engellenmesine ve yeni tedavilerin geliştirilmesine zemin oluşturacak. Yaklaşık 2 milyon avro tutarında hibe desteği alacak projede, 20 çeşit temel amino asidin oluşturduğu protein dilinin, Boğaziçi Üniversitesinde geliştirilecek yapay zekâ algoritmalarıyla çözülmesi için çalışılacak.
BEŞ YIL SÜRECEK
Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Arzucan Özgür’ün liderliğinde sürdürülen “Yaşamın Dilini Anlamak: Protein Dizilerindeki Dil Birimlerini Belirleme ve Karakterize Etme (LifeLU) Projesi’nin beş yıl içinde bitirilmesi hedefleniyor.
PROTEİNLER BİZE NE SÖYLÜYOR?
Doç. Dr. Arzucan Özgür, proteinlerin dilini çözmenin insanlarla temel organik yapıları arasında bir dil köprüsü kuracağını ifade ediyor. Bunun günlük hayatlarımızı değiştirilebileceğini belirten Doç. Dr. Özgür “Proteinlerin bize neler söylediğini anladığımızda bugün hayatlarımızı altüst edebilen kanser gibi hastalıkları, vücudumuzdaki proteinlerin bize söylediklerini okuyarak daha rahat anlayabileceğiz. Aynı DNA’daki bazlarda olduğu gibi temel amino asitlerin de harf olarak karşılıkları mevcut. Proteinleri 20 harften oluşan bir alfabe ile yazılmış metinler olarak düşünebiliriz. Bu harflerin ekibimizle geliştireceğimiz yapay zekâ algoritmaları sayesinde hangi anlamlı kelimeleri, hatta cümleleri oluşturduğunu anlamak istiyoruz. Bu sebeple projemiz sadece bilgisayar mühendisliği değil, moleküler biyoloji gibi birçok farklı alanı da kapsayan disiplinler arası bir yapıya sahip” diyor.
HASTALIKLARI KİTAP GİBİ OKUYABİLECEĞİZ
Proteinlerin insan dili gibi anlaşılabilmesi amacıyla yürütülen projenin çığır acıcı niteliğe sahip olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Arzucan Özgür “Amino asit dizileri üç boyutlu moleküller olmalarına rağmen metinsel olarak da temsil edilebilir. Diğer bir ifadeyle protein dizileri, yaşamın dili olarak ifade edilen özel bir lisanla yazılmış metinler olarak düşünülebilir. LifeLU projesinin temel amacı -insan dillerindeki kelimeler gibi- proteinlerin en küçük anlamlı birimlerini ve bunların anlam ile fonksiyonlarını tespit etmek için yenilikçi yöntemler geliştirmek ve yaşamın dilini daha iyi anlayabilmek adına bir temel oluşturmak olarak özetlenebilir. Yüksek riskli bu proje, eğer başarabilirsek çığır acıcı bir niteliğe sahip. Avrupa Araştırma Konseyinin Birleştirici Hibe Programı’na seçilmesinin arkasında da bu zorlu yapısı yatıyor” diye konuştu.
'da Takip Edin!
