Kentsel dönüşümde evi zamanında yapmayan müteahhide hapis
Projeyi yarıda bırakan ya da fazla para isteyen müteahhitler kentsel dönüşümü de sekteye uğratıyor. Sözleşme şartlarını yerine getirmeyen müteahhitler dolandırıcılık suçu işlerken, 10 yıla kadar hapis cezasına çarptırılıyor. Ancak mağduriyetlerin önüne geçilmesi için yeni düzenleme şart.
CEVDET FIRAT AYDOĞMUŞ'UN HABERİ - Türkiye’de kentsel dönüşümün önemi Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından bir defa daha ortaya çıktı. 1999 yılında yaşanan Gölcük ve Düzce depremlerinden bu yana 3 milyondan fazla konutun dönüşümü sağlansa da hâlen milyonlarca riskli bina dönüşüm bekliyor. Kentsel dönüşümün tamamlanamamasının en büyük nedenlerinden biri de Türkiye’deki müteahhitlik sisteminin getirdiği keyfîlikler ve buna karşı etkili bir yargılama yapılamaması. Binlerce bina; müteahhitlerin inşaatı yarım bırakması, teminatları ödememesi, inşaata başladıktan sonra ‘Maliyetler arttı’ deyip vatandaşa ekstra borç çıkarması, kaçak kat yaptığı için binaya ruhsat alamaması, ‘İnşaatı iki yılda tamamlayacağım’ deyip 5-6 yılda bitirememesi gibi bir çok nedenle tamamlanamıyor. Yarım kalan inşaatlarla ilgili davaların da yıllarca sürmesi, vatandaşı hak arama yoluna gitmekten vazgeçirebiliyor.
YÜZDE 90 TAMAMLANMAMIŞSA MÜTEAHHİT DEĞİŞTİRİLEBİLİR
Türkiye Adalet Araştırmaları Merkezi (TÜRKAD) Başkan Yardımcısı Avukat Hadi Dündar, vatandaşın böyle bir durumda neler yapabileceğini anlattı. Dündar, “Her sözleşmede cezai şartlar bulunur. Sözleşmede, binanın tamamlanmasının gecikmesi durumunda arsa sahibine ödenecek para da belirlenir. Burada iki durum söz konusu. Yüzde 90’ı tamamlanan bir bina için, eğer sözleşmede cezai şart belirlenmemiş ise arsa sahibi, binanın bitmediği her ay için kira gibi bir kârdan mahrum kaldığı için müteahhide tazminat davası açabilir. Eğer binanın yüzde 90’ı tamamlanmamış ise arsa sahibi, mevcut müteahhitten inşaatın bitmesi için taahhüt alabilir ya da müteahhidi değiştirebilir” dedi. Arsanın müteahhide devredilip devredilmediğinin önemli olduğuna dikkat çeken Dündar, müteahhidin işi tamamlamaması veya kaçması durumunda, arsa müteahhide devredilmişse ona karşı tapu tescil davası açılması gerektiğini söyledi.
“DOLANDIRICILIKTAN YARGILAMA YAPILABİLİR”
Konunun, yaşanan mağduriyete göre cezai olarak ‘dolandırıcılık’ veya ‘ticari ilişki’ olarak değerlendirilebileceğini ifade eden Dündar, “Örneğin; proje aşamasındayken bir konut satın alıyorsunuz, Müteahhit de bu evi tamamlamıyor. Bu durum, dolandırıcılık olarak değerlendirilir. Dolandırıcılık da 1 yıldan 10 yıla kadar hapis cezayla cezalandırılır. Arsa sahipleri ile müteahhit arasındaki durum biraz daha farklı. Arsa sahibi ile müteahhit arasında bir iş yapma ilişkisi oluşuyor. Müteahhit, iflas etme gibi herhangi bir nedenle binayı bitiremezse ve de kaçmazsa burada dolandırıcılık olduğu söylenemez. Ancak müteahhit, inşaatı bitirmez ve de kaçarsa suç işlemiş, arsa sahibini dolandırmış sayılıyor. Müteahhit kaçarsa, her bir bina için 1 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası söz konusu. Diğer bir deyişle, iflas etme durumu ve kaçma durumu ayrı ayrı değerlendirilir” bilgisini verdi. Dündar dolandırıcılık suçunda suçluya, dolandırdığı paranın en az 2 katına kadar adli para cezasının da söz konusu olduğunu söyledi.
“MALZEMELERİN MARKASI BİLE SÖZLEŞMEDE YER ALMALI”
Vatandaşlara tavsiyelerde de bulunan Dündar, şunları kaydetti: Arsa, müteahhidin üzerinde değilse hiçbir şekilde anlaşmaya varmayın. Bina bitmemiş olursa, müteahhit evleri satsa da arsa sahibi haklı çıkar. Öte yandan, sözleşme çok önemli. Evde kullanılacak elektrik anahtarlarından musluğa, betondan demire kadar her şeyin markası, ebadı ve şekli sözleşmede yer almalı. Sözleşmede ihtimaller de dikkate alınmalı. Örneğin; inşaatın gecikmesi durumunda ne olacağı hüküm altına alınmalı. Ayrıca, sözleşme bitimine birkaç ay kala bir bilirkişi tarafından binanın yüzde kaçının tamamlanacağının belirleneceği bir maddenin de sözleşmede olması gerekiyor.
ATILAN ADIMLAR DA YETMEDİ
Müteahhitlerin projeleri yarım bırakmaması için daha önce de çeşitli uygulamalar hayata geçirildi ancak istenilen sonuç alınamadı. O adımlardan bazıları şöyle:
> SÖZLEŞME: Proje için yapı müteahhidi, yapı sahibi ile yapım sözleşmesi yapmakla yükümlü. Yapı süresi ve kullanılacak malzemelere kadar her türlü şartın sözleşmede yer alması gerekiyor.
> YETKİ BELGESİ: Yetki belgesi olmayan ve sınıflandırılamayan kişi, müteahhitlik yapamıyor.
> SİGORTA GÜVENCESİ: Bir diğer önlem ise Bina Tamamlama Sigortası. Bu kapsamda, satıcının, konut satışına başlamadan önce, konut adedi 30 ve üzerinde olan projeler için ‘bina tamamlama sigortası’ yaptırması zorunlu tutuldu.
> TEMİNAT ŞARTI: Yapının bulunduğu parsellerde müteahhit ruhsat almadan önce yapı maliyet bedelinin yüzde 10’u kadar teminatın bakanlığa verilmesi mecburi tutuluyor.
NASIR: MÜTEAHHİTLER ODASI KURULMALI
TBMM Deprem Komisyonu üyesi Necip Nasır müteahhitlerden kaynaklı sorunların çözümü için müteahhitler odası kurulması önerisinde bulundu. Nasır “Son yapılan düzenlemelerle mali, teknik ve mesleki yeterlilikle ilgili müteahhitler sınıflandırılıp, kentsel dönüşüm yapım işini üstlenen yapı müteahhitleri belediyenin kontrolü altına alındı. Dönüşümde en önemli aktör olan müteahhitlik sektörünün disipline edilmesi, sektörün temsilcilerinin sicillerinin tutulması ve mensuplarının birbirleriyle ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğün ve güvenin hâkim kılınması amacıyla TOBB Yasası çerçevesinde müteahhitler odasının kurulmasıyla ilgili yasal düzenleme yapılmalı” dedi.
AKÇAM: BAKANLIK EL ATMALI
Konuyla ilgili olarak emlak sektöründen de dikkat çeken bir öneri geldi. Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Esnaf Odası (ATEM) Başkanı Hakan Akçam, inşaatı yarım bırakan müteahhit için mahkemeye gitmeye gerek kalmadan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının devreye girmesi ve sorunu çözmesi gerektiğini söyledi. Akçam şöyle konuştu: Piyasada art niyetli müteahhitler hep vardı, yine olacaktır. Durumu ekonomik krizlere dayandırıp kaçanlar, aynı binada bir daireyi, birkaç kişiye satanlar, sattığı dairenin inşaatını yarım bırakanlar oluyor. Arsa sahipleri, müteahhidi mahkemeye verdiğinde dava yıllarca sürüyor. Müteahhit kaçıp gitmişse, mahkemeye gitmeden bakanlık tarafı bu işi hızlı ve pratik şekilde çözebilmeli.
'da Takip Edin!
