Gene göre ilaç dönemi: Hangi ilacın iyi geleceğini genleriniz belirleyecek
Farmakogenetik testlerle ağrı kesiciden antibiyotiğe, vitaminden kemoterapiye kadar sayısız alandaki ilaçlar, hastanın genetiğine uygun olarak belirleniyor. Bu şekilde doktorun hastanın genetik profiline bakarak hastalığa değil hastaya özel reçete yazması mümkün oluyor.
ZİYNETİ KOCABIYIK'IN HABERİ - Son yıllarda dünyada yaygınlaşan kişiselleştirilmiş tıp kavramı, kişinin genetik yapısına uygun ilaç türünün seçilmesiyle tedavide maksimum faydanın elde edilmesini sağlıyor. Bugün artık tıpta gelinen son noktanın farmakogenetik testlerle ilaçların hastanın genine uygun olup olmadığının saptanması olduğunu söyleyen Üsküdar Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Muhsin Konuk “Farmakogenetik analizler sayesinde kullanacağınız ağrı kesiciden, antibiyotiğe, kanser durumunda alacağınız kemoterapiye kadar genetiğinize göre uygun tüm ilaçları belirleyebiliyoruz. Bu şekilde, daha etkili tedavilere ulaşılabildiği gibi ilaçların toksik etkilerinden de korunmak mümkün oluyor” dedi.
HER İLAÇ HERKESE UYMAZ
Bugüne kadar tıpta “One fit all” yani bir ilaç herkese uyar mantığı ile hareket edildiğini ancak DNA yapısı birbirinden farklı olan kişilerin ilaçları tolore etme kapasitelerinin birbirinden farklı olduğunu belirten Prof. Dr. Konuk “Aynı hastalığa sahip iki hasta, aynı tedaviye aynı cevabı vermediği gibi, aynı ilaçlar hastalar arasında aynı etkiyi göstermez. Bunun sebebi vücudumuzda ilaçları metabolize eden enzimlerimizin miktarındaki farklılıklardır. Bu enzimler fazla olursa ilaç tam etki göstermez; az olursa da ilaç vücuttan uzun sürede emileceği için toksik etki yapabilir. Bazen de ilaç bazı kişilerde olması gerektiği düzeyde işe yarar. Farmakokinetik inceleme ile ilacın etkinliğini hastanın genetik yapısına bakarak önceden belirleyebiliyoruz” dedi.
Günümüzün ilaç tedavi konseptinde, deneme yanılma yoluyla doğru ilaç ve doğru dozun bulunmaya çalışıldığını belirten Prof. Dr. Konuk “Mesela doktor hastasına tansiyon ilacını yazıyor. ‘15 gün sonra gel tekrar bakalım’ diyor. Hasta 15 gün sonra geldiğinde ilaç fazla işe yaramadıysa dozu artırıyor, yine yaramadıysa ilacı değiştiriyor. Bu döngü doğru ilacı bulana kadar devam ediyor. Hem hastanın hem doktorun zamanı boşa harcanıyor hem tedavi uzuyor hem de devlet bütçesine yük getiriyor. Hâlbuki genetik mekanizmasına baksa o ilacın o kişide işe yaramayacağını görür. Biz Üsküdar Üniversitesinde yaptığımız farmakogenetik uygulama ile ilk olarak ağır depresyonlarda, genlere bakarak doktora ‘Şu ilaç grubu kullanılmalıdır’ tavsiyesinde bulunduk. Şu anda alzaymır profilimiz, otizm profilimiz, şizofreni profilimiz depresyon profilimiz oluşturulmuş durumda. Hastalarımızın genetik profillerine bakmak suretiyle hangi hastalığa sahip olduklarını bile belirleme durumuna geldik” diye konuştu.
HERKESE UYGUN İLACIN BAŞARISI YÜZDE 20
Genetik sorgulamanın, tedavinin etkinliğini artırdığını ifade eden Prof. Dr. Konuk “Herkese uygun ilaçla ilerlerseniz tedavi oranı yüzde 20 ama genetiğine bakarak ilaç yazdığınız zaman başarı oranı yüzde 95” dedi.
TORBA TORBA İLAÇLA DOLAŞMAYA SON
“Genetiğine en uygun ilacı verdiğinizde hasta rahata kavuşuyor. Üsküdar Üniversitesinde psikiyatrik hastalıkların tedavisinde uyguladığımız bu yöntem dünyada da kullanılıyor. Mesela Hollanda’da pilot bölgeler seçmişler. O bölgede hastaların kanlarında ya da yanaklarından alınan ‘swap’lardaki DNA’lardan onların farmakogenetikle ilgili profillerini belirleyip bunları aile hekimlerinin sistemine de yüklüyorlar. Bu şekilde aile hekimleri hastanın genetik profiline göre hangi grup ilaçların onlara daha faydalı olabileceğini belirleyecek. Bu uygulama hem ülke ekonomisine faydalı olacak hem de hastanın bir an önce o hastalıktan kurtulmasını sağlayacak. Bir ilacın vücuda faydası yoksa vücutta birikiyor ve toksik etki başlıyor. Hasta toksisiteden kurtulmuş olacak. SGK yükünü azaltmak için yapılması gereken en birinci şey bu”
EN ÇOK PSİKİYATRİ SERVİSİNDE İŞE YARIYOR
Farmakogenetik testin kandan ya da yanak içinden swap alınarak yapıldığını anlatan Prof. Dr. Konuk “Çoğunlukla kandan bakıyoruz. Bunun için kan alıyoruz ve akyuvarları ayrıştırıp onun DNA’sında belirli bölgelere bakıyoruz. Eğer nöropsikiyatri ile ilgili bir hastalıksa o bölgeleri inceliyoruz. Ona göre de hastalara hangi ilaçların hangi tedavilerin etkili olacağını buluyoruz. Hastaya etkili olacak ilacı ilk seferde verdiğinizde tedaviye uyum da artıyor. Ayrıca biliyorsunuz psikiyatrik hastalıklarda ilaç alımı ya unutuluyor ya da hastalar kasti olarak almıyor. İlaç alıp almadığını iyi takip etmek gerekiyor. Bununla ilgili hastaların o ilacın kandaki miktarını ölçüyoruz. Böylece tedaviye uyumunu da takip edebiliyoruz” şeklinde konuştu.
'da Takip Edin!
