İstanbul’da saklı bir antik şehir Bathonea

MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - İstanbul’da antik saha denilince gözler Tarihî Yarımada’ya çevriliyor ama şehrin tarihini aydınlatmaya başlayan 2 bin 700 yıllık bir antik kent var: Bathonea...

Büyük gökdelenlerin olduğu TEM’in trafiğinden çıkıp Avcılar’a doğru saptığınızda ayçiçeği tarlaları arasında ilerleyip Küçükçekmece Gölü kıyısındaki antik şehre ulaşıyorsunuz. 

İstanbul’un ilk ören yeri olmaya aday Bathonea, MÖ 600’lerde Byzantion kent devletinin liman yerleşkesi olarak kuruldu. Ancak bölgenin tarihi daha öncelere gidiyor. Bathonea’da geçmiş yıllarda yapılan kazılarda MÖ 7000’li yıllara ait Avrupa’daki -bilinen- en eski tarım faaliyetlerin izleri bulundu, MÖ 2000’li yıllarda yaşayan Hititlerin izleri tespit edildi ve milletlerarası ticaret yapıldığı anlaşıldı. 

Bathonea Kazı Başkanı Prof. Dr. Şengül Aydıngün, sorularımızı cevapladı.

Bizans devrinde şehri ziyarete gelen yabancıların da kaldığı antik şehrin büyük limanını ise 9-11’inci asrılar arasında Vikingler kullandı. Canlı bir hayatın olduğu antik şehirde, 1.400 yıl önce depresyon ve kalp ilaçları da üretildi, eşine az rastlanan bir deniz feneri inşa edildi.

Ancak bu antik alanın kazılması için geç kalındı. Semavi Eyice gibi tarihçilerin eserlerinde geçen Bathonea için bilimsel çalışmalar ilk defa 2009 yılında Prof. Dr. Şengül Aydıngün başkanlığında başladı. Ve bilim camiasında heyecan meydana geldi. Amerikan Arkeoloji Enstitüsü (Archaeology) dergisi gibi Batılı yayın organları o sene kazı alanını “Dünyanın En Önemli Arkeolojik Keşiflerinin İlk On Listesi”ne aldı. Fakat kazılar, maddi yetersizliklerden ötürü zaman zaman sekteye uğradı.

İki senedir ise Kültür ve Turizm Bakanlığı uhdesinde Mercedes-Benz Türk sponsorluğunda süratle devam ediyor. Biz de bu sponsorluğun imza törenine iştirak etmek için geçtiğimiz günlerde Bathonea’yı görme fırsatı bulduk. Bathonea antik kentinin kazı çalışmalarını desteklemekten gurur duyduklarını söyleyen Mercedes-Benz Türk İcra Kurulu Başkanı Süer Sülün, kazıların İstanbul’un tarih öncesi kronolojisindeki büyük boşlukların doldurulmasına katkı sunacağını ifade etti.

TARİHÎ BOŞLUKLARI DOLDURUYOR

Bu vesileyle sorularımıza cevap veren Kazı Başkanı Prof. Dr. Aydıngün ise bölgeye ilk geldiklerinde oldukça bakir bir alanla karşılaştıklarını, yerlerde seramik parçalarının olduğu söylüyor. Prof. Dr. Aydıngün “Bathonea, ‘derin deniz’ demek. Buralar 70’li yıllarda sit alanı ilan edilmiş ama herhangi bir kazı yapılmamıştı. Alana ilk geldiğim zaman orada burada bir şeyler gördüm ve bir ören yeri çıkarabileceğimizi, büyük ekiplerle kazı yapacağımızı hayal ettim. Şimdi bunu gerçekleştiriyoruz. Ekiplerimiz giderek büyüyor. Almanlar ve Polonyalılar da buranın bazı kısımlarında arkeolojik kazılar yapıyor. Çünkü bilim üniversaldır. Kazılarda ortaya çıkan bilgiler bize geliyor ve tartışarak sonuç üretiyoruz. Her akşam hararetli tartışmalar yapıyoruz. Çok keyifli bir ortam…” şeklinde konuşuyor.  

“Burası ören yeri olsun istiyoruz” diyen Aydıngün sözlerine şöyle devam ediyor: İstanbul’un kronolojisinde tarihsel boşluklar var. Roma’ya kadar geliyoruz ama öncesini net olarak bilmiyoruz. Bizim Bathonea’daki hedefimiz ise o boşlukları doldurmaktı ve doldurmaya başladık. Mesela Neolitik dönemi bulduk, Erken Tunç devrinin izlerini keşfettik, Hititlerin buraya geldiklerini öğrendik. Çok ciddi bir deniz ticaretinin beş bin yıl evvelden burada başladığını ve sonrasında da devam ettiğini gördük. Sonra Romalılar ve Bizanslılar geliyor. Vikingler de burayı istasyon olarak kullanıyorlar. Bathonea’da her şey ilginç…

ZİYARETE AÇILABİLİR

Bathonea’nın İstanbul’un parçası olduğunu ifade eden Prof. Dr. Şengül Aydıngün “Aslında Tarihî Yarımada ile paralel bir tarihi var. Ancak biz şanslıyız. Buranın üzerinde bir yapılaşma olmadığı için daha iyi kazıp daha iyi keşifler yapabiliyoruz. Tarihî Yarımada’da iki tane bina arasında bulunan eserlerle yetinmek durumundayken Bathonea’da bilgi eksik bile kalsa daha sonraki sezonlarda bulduğumuz yeni materyallerle bilgiyi tazeleyebiliyoruz. Bathonea’yı kısa zamanda İstanbul’un ziyaret yerleri arasına kazandırabiliriz. Bize yeterli destek verilirse bu mümkün. Çünkü burada bilimsel bir zenginlik var” ifadelerini kullanıyor.  

UNESCO’YA BAŞVURULACAK

 Avcılar’daki Bathonea antik şehrinde; kale yapısı, saray veya manastır olduğu zannedilen bir bina, depo binası olduğu düşünülen bir yapı ile limanlar bulunuyor. Aslında Bathonea bir ören yeri olmak için birçok şartı taşıyor. Kazıları uzun yıllar devam edecek antik şehrin, UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kaydedilmesi de hedefleniyor. 

İlgili Haberler

Zeus Tapınağı ayağa kaldırılıyor

Tarihî mekânlarda tiyatro festivali