Uzman isim Konya'yı afete karşı uyardı: Binalarda çökmeler olabilir, yerleşim yerleri taşınabilir
GÜNDEM Haberleri / Sabah
Konya Ovası'nda dikkat çeken obruklar yerleşim yerlerine kadar yayıldı. Yer altı suyundaki azalmadan kaynaklanan obrukların tehlike arz ettiği açıklandı. Prof. Dr. Fetullah Arık, binaların altında meydana gelebilecek 1 metrelik obruğun tüm yapıyı çökertebileceğini söyleyerek yerleşim yerlerinin taşınabileceği konusunda uyardı.
Konya'da ovada başlayıp şehir merkezine yayılan obrukların çoğalması vatandaşı korkuturken. Konya Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölüm Başkanı ve Obruk Araştırma, Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, obrukların oluşturduğu tehlikeyi anlatarak çözüm bulunması konusunda çağrı yaptı.
Sabah'ın haberine göre, Prof. Dr. Fetullah Arık, 2022 yılı sonu itibariyle 2500 obruk olduğunu söyledi. Obrukların artık insanların bulunduğu bölgeye kadar geldiğini belirten Arık, "Obruk nedeniyle afet olma riski var. Bugüne kadar can kaybı olmaması olmayacağı anlamına gelmez. 30 civarında ev ve oturum yerinde obruk nedeniyle hasar oluştu. Bu oluşumda kuraklıkta etkili. Son birkaç yılda yeraltı seviyesi 20 metre birden düştü. 40-50 yılda düşen su seviyesi 1 yılda düştü. Kapalı Havza'da 100 bin civarında kaçak kuyu var. Bu kuyuların ne kadar su kullanıldığı, nerelerde kullanıldığını da bilmiyoruz. Ortak bir çözüm bulmak zorundayız" dedi.
Konya Kapalı Havzası'nda yer altı sularının çekilerek toprağın göçmesiyle meydana gelen obrukların sayısı 2022 yılı sonu itibariyle 2500 olarak belirlendi. Obrukların çoğu Karapınar ilçesinde oluşurken son yıllarda bunlara Ereğli, Halkapınar, Emirgazi, Çumra, Cihanbeyli, Kulu, Yunak, Çeltik ve Altınekin ilçeleri de eklendi. Obruk risk haritasının çıkartılması için Konya AFAD İl Müdürlüğü ile Konya Teknik Üniversitesi'ne bağlı Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin çalışmaları sürüyor.
BÖLGEDE ÇÖKMELER OLUYOR
Konya Kapalı Havzası bir yandan yağış azalıyor bir yandan yoğun yeraltı su tüketimi var. Obruk oluşumlarında doğrudan olmasa da dolayı olarak etkisinin olduğu bir gerçek. Yeraltı su seviyesindeki oynamalar kayaç su reaksiyonunu artıran bir öğedir. Buda kayaların çözülmesini hızlandırıyor, alttaki boşlukların giderek genişlemesine ölü tabakasının incelmesine sebep oluyor. Bir süre sonrada bölgede çökmeler oluyor" dedi.
"OBRUKLARDA AFET SÖZ KONUSU OLABİLİR"
Obrukların artık insanların yaşadığı yerlere geldiğini bunun da afet riskini arttırdığına dikkat çeken Prof. Dr. Arık, "Araştırmalar genişledikçe bölgedeki yeni obruklarda ortaya çıkıyor. 700 civarında obruk 1 metre veya daha da derin. Geriye kalan 1800 tanesi de sığ obruk. Yani 1 metreden daha az derinliğe sahip.
“1 METRELİK ÇÖKME BİNB AYI YIKACAKTIR”
Sığ obruk olduğunda vatandaşlar fazla ciddiye almıyor ancak sonuçta kendi binanızın altında 1 metrelik bir çökme binayı yıkacaktır. O nedenle onlarda bir risk oluşturuyor. Son yıllardaki en büyük sorun ise obruklar dağlık, tepelik bölgelerde oluşurken, şimdi düz ovaya, tarımsal alanlara, oturma alanlarına, karayollarına indi. Asıl risk şimdi. Geçmişte obrukların yolu insanlarla kesişmiyordu. Şimdi ise insanların olduğu bölgelere geldi. Şu anda obruklarda 'afet' olma riski söz konusu.
Bu zamana kadar can kaybı olmamasına şaşırdığını belirten Arık, “Bunun da nedeni evlerimizin altında, yanında, tarlalarda olması. Obruk nedeniyle hasarlı diyebileceğimiz yapı sayısı 30 civarında. Bu nedenle afet söz konusu olur. Özellikle aniden çöken obruklar büyük risk oluşturuyor. Bunda da vatandaşların yapabileceği bir şey olmuyor" diye konuştu.
KAÇAK KUYULAR TEHLİKLE ARZ EDİYOR
Konya Kapalı Havzası'nda kaçak su kuyularının 100 binin üzerinde olduğuna, bunun da yeraltı su seviyesini önemli derecede azalttığına dikkat çeken Arık, "Devlet Su İşleri'nden ruhsatlı, DSİ'nin kendi açtığı veya kooperatifler tarafından açılan kuyu sayısı 35 bin civarında. Bunun 3 katından fazlada kaçak kuyular var. İnsanlar sondajı vurup o suyu istediği gibi kullanmamalı. Bu suyun yapısı, kaç metre derinliğinden çıkıyor ya da suyun hangi amaçla kullanıldığını bilmiyoruz.
Bu kadar kuyudan ne kadar su tüketiliyor onu bilmiyoruz. Sonsuz bir şey değil yeraltındaki su giderek azalıyor. Son 2 yıldır hem DSİ'nin ifadesi hem vatandaşların ifadelerine göre yeraltı su seviyelerinde 15-20 metrelik düşüşler söz konusu. Bu çok korkunç bir rakam. 1960 yılından 2000 yılına kadar olan toplam düşümü 1 yılda yaşıyorsunuz. Havzasın bazı bölgelerinde çok derin kuyular açılmasına rağmen suya erişilmiyor" ifadelerini kullandı.
"ORTAK ÇÖZÜM BULUNMALI"
Obruk oluşumunun devam edeceğini ancak etkilerini azaltmak için ortak bir çözümün bulunulmasını belirten Prof. Dr. Fetullah Arık, "2023 yılındaki hedefimiz konuyla ilgili tüm paydaşların bir araya gelip çalıştaylar düzenlemek. Toprakla, suyla ilgilenenlerin, karar vericilerin bir araya geldiği bir takım seri toplantılar yapıp, bu toplantılar neticesinde bir çözüme doğru gideceğiz.
YERLEŞİM YERLERİ TAŞINABİLİR
Havzadaki yerleşim alanlarını yerinin değiştirilmesi, bu yerleşim alanlarının sabit kalması, genişlememesi ya da bazı yerlerde kesinlikle yapılaşmaya izin verilmesin gibi kararlar alınabilir. Bunlar çalışmalardan sonra netleşecek. Obrukların oluşumunun hemen durduracak bir şey yok. Tarımsal üretimde çok su tüketen bitkiler ekiliyor. Bunun yanında büyükbaş hayvancılık söz konusu. Bunlar çok su istiyor.
TARIM SUYU İKİLEMİ
Mısır üretilmezken şimdi Türkiye'nin en çok mısır üreten yeri Konya Ovası oldu. Bir taraftan gıda bu kadar önemli hale gelmişken, üretim önemli hale gelmişken bir yandan da su krizi önemli söz konusu olunca kangren bir durum söz konusu oluyor. Tarım kesimi suyu kullanmasın desek te problem, kullanmasın desek te problem. Burada herkesin oturup ortak bir çözüm bulması lazım" dedi.
'da Takip Edin!
