Zam furyası para cezası ile çözülmüyor

KAAN ZENGİNLİ'NİN HABERİ

Gıda fiyatlarındaki yükseliş aralıksız devam ediyor. Son aylarda üretim ve girdi maliyetlerini etkileyecek olan; döviz, akaryakıt, kira, çalışan ücretlerinde bir değişiklik yaşanmazken, marketlerdeki etiket fiyatlarında ortalama yüzde 30 zamlar görülüyor. Zam furyasında temel gıda maddeleri dikkat çekiyor. Bakanlık konuyla ilgili denetimlerine devam ediyor. Özellikle zincir marketlere ceza üstüne ceza kesiyor. Ancak bu ceza rakamları deyim yerindeyse devede kulak kalıyor. Marketlere kesilen cezalar yine ürünlere zam olarak vatandaşa dönüyor. Hem vatandaş hem de tüketici dernekleri kesilen cezaların caydırıcı olmadığını ve daha büyük yaptırımların uygulanmasını istiyor. Hükümet ise konuyla ilgili yeni yaptırımlara hazırlanıyor. Yalnızca para cezası değil, farklı uygulamalarla fahiş fiyat artışlarının önüne geçilmesi hedefleniyor.

TAVSİYE EDİLEN FİYAT YAZMALI

Ticaret Bakanlığı’nın zincir marketlere son olarak kestiği 56 milyon TL’lik ceza; Türkiye genelinde 40 bin market olduğu düşünüldüğünde market başına 1.400 TL’ye tekabül ediyor. Konuyla ilgili gazetemize konuşan Tüketici Konfederasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu “Kesinlikle paketli ürünlerde ‘tavsiye edilen satış fiyatı’ ibaresi konulmalı. Bunu yapabilirsek vatandaş aradaki fahiş zammı görebilecek. Marketin kâr marjını görebilecek. Büyük farklar konulamayacak” dedi.

KAPATMA CEZASI GELEBİLİR

Özellikle şu dönemdeki fiyat artışlarının hiçbir gerekçesi olmadığını söyleyen Ağaoğlu “Hangi maliyet bu kadar yükseldi de, bir ürünün fiyatlarını 1 ayda yüzde 30-40 artırabiliyorsun. Bunun izahı yok. Dikkat edin hiçbir market konuyla ilgili açıklama yapmıyor. Nihayetinde büyük kârlar elde ediyorlar. Ticaretten men, günlük market kapatma veya ruhsat iptali gibi konular gündeme gelmeli. Ben bunu dile getirdiğimde tehdit edildim. Ancak bu işi çözmenin başka yolu yok” diye konuştu

10 MARKET İLE 1.000 MARKET CEZASI BİR OLMAZ

Marketlere kesilen cezaların yeterli olmadığını da ifade eden Ağaoğlu “Marketlere şube sayılarına göre ceza verilmeli. Her marketin cezası aynı olamaz. Daha butik ve az şubesi olan ile binlerce şubesi bir olan market aynı değildir. Ceza rakamları buna göre belirlenmeli” önerisinde bulundu. Ayrıca toplumda bir birliktelik sağlanması için ifşa yolunun da kullanılması gerektiğini dile getiren Ağaoğlu “Bilgilendirilme tüketicinin evrensel hakkıdır. Bu tür fahiş zam veya stok yapan marketlerin bakanlık tarafından ifşa edilmesi gerekiyor. Bilinçlenen vatandaş bir daha o marketten ürün almaz” dedi. Ağaoğlu, marketlerin aynı usulsüzlüklere devam etmeleri durumda ise hapis cezasına kadar çıkan cezalar verilebileceğini söyledi.

5 MADDELİK ÖNERİ

Fırsatçı terörünün para cezası dışında nasıl durdurulabileceğini uzmanlara sorduk. İşte 5 maddelik tedbir önerisi. 

1- Ürünlerin üzerine tavsiye edilen fiyat yazılmalı. 

2- Ticaretten men ve günlük market kapatma gündeme gelmeli.

3- Temel gıdada tavan fiyat belirlenmeli. 

4- Stoklarındaki artış takibe alınmalı, pavaran şirket kurarak fiyat şişirme engellenmeli. 

5- Ortak fiyatlarle tekelleşmenin önüne geçilmeli.

KÂRLILIK VE STOK ARTIYOR

Zincir marketler kârlılıkta adeta bankalarla yarışıyor. Bu yılın 3. Çeyreğinde halka açık zincir marketler satışlarını ortalama yüzde 150, net kârlılık oranlarını ise yüzde 100’ün üzerinde artırdı. Sektördeki en büyük zincir marketin sadece 9 aylık net kârı 4 milyar TL’yi geçti. Öte yandan bilançolar incelendiğinde ilginç bir detay da ortaya çıktı. Şirket bilançolarında; Stoklarda (İşletmenin satmak, tüketmek veya üretmek amacıyla edindiği, bir yıl içinde elden çıkarılması düşünülen varlıkları kapsar) geçen yıla göre ortalama yüzde 40-50 artış görüldü. Gıda zinciri marketlerinin stokları marketlerde satılan tüm ürünleri kapsıyor. 

ZİNCİR AYNI, FİYAT FARKLI

Marketlerdeki fiyatların artması dışında bir de fiyat farklılıkları vatandaşları çileden çıkarıyor. Sosyal medyada görülen paylaşımlarda aynı zincir marketin iki farklı şubesinde aynı ürünün fiyat farkı olduğu görülüyor. Örneğin 500 gramlık bir salçanın aynı semtteki iki şubesi arasında 2 TL fark bulunuyor. Marketçiler bu fiyat farklılıklarını; Serbest piyasa ekonomisi, kira ve depo ücretlerinin değişimine bağlıyor. Tüketici dernekleri ise serbest piyasanın da kontrol edilmesi gerektiğini savunarak, “Özellikle gıda maddelerinde ‘bundan yukarı satamazsın, şu fiyata satacaksın’ şeklinde bir yasal düzenleme gerekiyor” önerisi getiriyor. 

FIRSATÇILARA AĞIR CEZA GELİYOR

Katar dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını cevaplayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Vatandaşın “fırsatçı terörü” dediği bir konu var. Özellikle son üç aydır maliyetlerde bir artış yok. Akaryakıt giderleri artmıyor, personel giderleri artmıyor ama marketlerin yüzde 30’a varan oranlarda son üç aydır artışlar yaptığı görülüyor. Vatandaşlar şunu söylüyor, bunlara sadece para cezası yetmiyor. Çünkü bunlar para cezasını maliyetlerin üzerine koyuyorlar. Artık daha sert tedbirler gelir mi?" sorusuna;

"Biz hukuk devletiyiz. Soruşturmalar neticesinde gerekli adımları attık, atarız. Hazine Maliye ve Ticaret Bakanlıklarımız hassasiyetle takip ediyor. Bu noktada kontroller çok daha farklı uygulamalarla devam edecek. Para cezası demek ki bunları ıslah etmiyor. Para cezasının dışında atılacak adımları da ilk kabine toplantımızda inşallah masaya yatırırız ve oradan da bunların üzerine ayrıca gideriz. Değişik öneriler var. Bütün mesele yaptırımın çok daha ağır olması. Bu bunlara ürkütücü gelebilir. Bunu halletmek lazım." şeklinde cevap verdi.

İlgili Haberler

Bu neyin zammı? Marketlerde fiyatlar durulmuyor