Yabancı karşıtlığı yatırımcıyı ürküttü: Bizden kaçan Avrupa'ya gitti

KAAN ZENGİNLİ'NİN HABERİ - Dünyadaki yabancıya konut satış pazarının büyüklüğü 400 milyar doları geçti. Türkiye ise bu pazardan yalnızca yüzde 1,5 oranında pay alabiliyor. Hâlbuki 2017 yılında ‘konut alan yabancıya vatandaşlık verilmesi’ şartı ile başlayan süreçte ekonomiye ciddi katkı sağlanmıştı.

O dönem yabancıya konut satışları rekor üstüne rekor kırmıştı. Ancak Türkiye’nin bu alandaki büyümesi bazı kesimlerin dikkatini çekti. Ekonomiye ciddi katkı sağlayan bu alan, hem muhalefetin hem de rakip ülkelerin karalama kampanyalarına maruz kaldı. Göçmenlerin Türkiye’ye gelmesi konut alımları ile ilişkilendirildi.

RAKAMLAR FARKLI SÖYLÜYOR

Oysaki yıllık konut satışında yabancıları payı sadece yüzde 3,5 oranında... Ayrıca son 4 yılda Türkiye’den konut alan 250 bin yabancı yatırımcının sadece 20 bini vatandaşlık talebinde bulundu. Öte yandan Türkiye’den en fazla Araplar değil Ruslar ev aldı. Bu pazarda büyüyen Türkiye’ye içeriden ve dışarıdan yapılan saldırılar neticesinde yabancıya konut satışı 2023 yılında yüzde 70 düştü. Ülkemizdeki kayıplar Avrupa’ya yöneldi. 2023 yılı genelinde; Portekiz’deki yabancıya konut satışı 22 kat, İspanya’da 8,3 kat, Yunanistan’da 5,3 kat ve İngiltere’de 2,6 kat artış gösterdi.

Konut alan yabancının vatandaşlık alma durumu
● 2018-2022 arası yabancıya satılan konut sayısı 252.024 adet
● Bu dönemde toplam satışlardan 20 bini (%8) vatandaşlık aldı

Ülkelerin vatandaşlık için aldığı ücret
Ülke                            Fiyat
ABD                     500 bin dolar
İspanya                500 bin avro
İtalya                    500 bin avro
Portekiz               500 bin avro
Türkiye                400 bin dolar
Yunanistan          250 bin avro

TÜRKİYE'Yİ MÜTTEFİK GÖRÜYORLARDI

Oysa Birleşik Arap Emîrlikleri’ndeki (BAE) küresel iletişim ajansı Asda’a Bcw’nin Arap ülkelerindeki 53 şehirde 3 bin 600 gençle yüz yüze görüşerek hazırladığı Arap Gençliği anketinin sonuçlarına göre; Arap gençlerin yüzde 82’si Türkiye’yi “güçlü veya bir dereceye kadar güçlü bir müttefik” olarak görüyordu.

ABD PAZAR LİDERİ

Gayrimenkul Yurt Dışı Tanıtım Derneği (GİGDER) verilerine göre dünya genelinde 400 milyar dolarlık yabancı gayrimenkul satış pazarı olduğu tahmin ediliyor. Bu pazardan en büyük payı 100 milyar dolar  ve yüzde 25’lik pay ile ABD alıyor.

Türkiye’nin bu pazardaki payı ise 2022 yılı için 6 milyar dolar ile yüzde 1,5 seviyesinde...  2023 yılında ise bu oranın yüzde 1’e gerileyeceği tahmin ediliyor. Diğer tarafta bölgedeki en önemli rakibimiz olan Dubai ise 65 milyar dolar ile yüzde 16 pazar payına sahip.

Türkiye konut sektörü durumu
Yıllık ihtiyaç: 900 bin
Yıllık üretim: 626 bin

SATIŞLAR %70 DÜŞTÜ

Ülkemizde, 2021 yılında satılan 1 milyon 491 konutun 58 bin 576 adedi yabancılar tarafından alındı. Yani toplamın yüzde 3,9’u yabancıya satılmış oldu. 2022 yılında 1 milyon 485 konutun yüzde 4,5’i (67 bin 490), 2023 yılının ilk 8 ayında ise toplam 797 bin konutun yüzde 3,2’si (25 bin) yabancılar tarafından alındı.

Yabancı satışında yaşanan düşüş yıl sonuna kadar devam etmesi bekleniyor. 2023 yılının tamamında ise yabancıya konut satışının yüzde 70’e yakın düşeceği var sayılıyor. 

VATANDAŞLIK İÇİN DEĞİL

Ayrıca her gayrimenkul satan alan yabancının, Türk vatandaşlığı talep etmediği biliniyor. Zaten pek çok yabancı müşterinin, bir Avrupa ülkesi, Kanada veya ABD pasaportuna sahip olduğu ifade ediliyor. Türkiye’nin Müslüman bir Avrupa ülkesi olması, doğal güzellikleri, gelişmekte olan ekonomisi, siyasi istikrarı ve huzur ortamı, giderek önem kazanan jeopolitik konumu, yabancı alıcıları Türkiye’ye yönlenmesinde en büyük neden olarak görülüyor. 

Toplam konut satışında yabancı oranı
Yıl                                  Oran (%)
2021                                   3,9
2022                                   4,5
2023 (İlk 8 ay)                   3,2
11 yıl ortalaması               2,6

YUNANİSTAN 250 BİN DOLAR

Türkiye’de 400 bin dolarlık konut alan yabancıların T.C vatandaşı olması da bir eleştiri konusu… Ancak dünyada durum pek farklı değil, hatta Avrupa ülkelerinde vatandaşlık alımı ortalama 250 bin dolar bandında…. ABD’de bu durum 500 bin dolar ile sınırlandırıldı. Yunanistan’da ise 250 bin dolarlık konut alımına vatandaşlık veriliyor. 

16 MİLYAR DOLAR KATKI

Yabancılar, gayrimenkul satın almaları ile ülke ekonomisine, son üç yılda 16 milyar dolar doğrudan sermaye girişi sağladı. Bu rakam içinde konut alımı dışında; mobilya, beyaz eşya, mefruşat, ev gereçleri gibi perakende harcamaları da yer aldı. Ayrıca Türkiye’de yerleşik olan yabancılar; giyim, yeme içme, seyahat, tatil, sağlık ve benzeri harcama kalemleri ile de ülke ekonomisine dolaylı faydada bulundu. 

Yabancı konut alıcılarının ekonomiye katkısı
Son 3 yılda: 16 milyar dolar
Doğrudan sermaye girişi: %46,9
Tapu harç ücreti: 251 milyon dolar

PAZAR AVRUPA’YA KAYDI

Tüm bu operasyon yabancıya konut satışını olumsuz etkiledi. Türkiye’den konut alımı yapan yabancıların sayısı bıçak gibi kesildi. Bu büyük pazar doğal olarak başka ülkelere kaydı. Özellikle İngiltere, Yunanistan, Portekiz ve İspanya gibi Avrupa ülkelerindeki yabancı yatırımlarında artış görüldü. 

MALİYETLER ARTTI, KAYNAK GİRİŞİ GEREK

Genç ve dinamik bir nüfusa sahip olan ülkemizde, konut talebi sürekli artıyor. İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) verilerine göre ülkemizdeki yıllık konut ihtiyacı ortalama 900 bin adet. Ancak ülkemizde, 2020-2022 döneminde yıllık bazda ortalama 626 bin konut üretildi.

Oluşan bu arz eksikliği, konut fiyat artışının en önemli sebebini olarak görülüyor. Aynı zamanda arsa maliyetlerindeki yükseliş müteahhitleri zorlayan bir başka neden. Bu sebeple yabancı kaynak girişi hem sektör hem de ülke ekonomisi için çok büyük önem arz ediyor.

Dünyada yabancıya yapılan konut satışları
Ülke             Yıllık değişim (%)
Portekiz                2.200
İspanya                 830
Yunanistan           530
İngiltere                260
Türkiye                 -70

SEKTÖR HEDEFE KONULDU

Son yıllarda bazı siyasi oluşumlar ve sivil toplum kuruluşları; ülkenin göçmen politikasını eleştirmek adına, yanlış ve haksız bir tutum içerisine girdiler. Geliştirdikleri politik söylemler ile toplumda yabancı düşmanlığını gündeme taşıdılar. Ayrıca ana muhalefet partisi, yabancıya konut satışını durduracaklarını her platforma ifade etti. Bu olumsuz yaklaşımlar gerek yurt içinde ve gerekse yurt dışında maalesef karşılık buldu. Ülkemizden gayrimenkul satın almak isteyen binlerce yatırımcı etkilendi ve yabancıya konut satışları durma noktasına geldi.