5 maddede yeni çalışma hayatı

ÖMER TEMÜR

Pandemi birçok sektörü ve iş hayatını etkiledi. e-Ticaret, lojistik ve kargo, gıda perakendesi gibi alanlarda hızla büyürken, seyahat, turizm, eğlence, yeme-içme gibi birçok sektör zor günler geçiriyor. Hiç kuşkusuz bu çalışma hayatında da köklü değişiklere yol açtı. Firmalar uzaktan çalışmaya geçerken verimlilik ve çalışanın motivasyonu gibi konular ön plana çıktı. Düzenli olarak gerçekleştirilen dijital toplantılarla Türkiye'nin en büyük firmalarının liderlerini sanal ortamda bir araya getiren Vizyon 100 yayınladığı raporlarla iş hayatının geleceğine ışık tutuyor. Merkezine dijital dönüşümü koyan ve bu alandaki farkındalığı artırmak için çalışmalar yürüten Vizyon 100 platformu Dijital CEO ve Dijital CxO sanal toplantı serileriyle şimdiye kadar yaklaşık 300 üst düzeyi onar kişilik gruplar hâlinde sanal olarak bir araya getirdi. Toplam 2000 üst düzey yöneticiye ev sahipliği yapan platformun kurucu üyesi ve dijital stratejist Bülent Kutlu uzaktan çalışma ile 'çok şapkalı liderlik' 'coğrafyasızlık' gibi kavramların hayatımıza girdiğini belirterek, performans kriterlerinin de değiştiğini söyledi. Hızlı ve çevik olanların büyük olanları yutacağını ifade eden Kutlu yeni dönemin şifrelerini anlattı. İşte 5 madde de yeni çalışma hayatı:

1- HİBRİT ÇALIŞMA OLACAK
Araştırmalar gösteriyor ki pandemi sonrası şirketlerin en az yüzde 30-40'ı uzaktan çalışmaya devam edecek. Ancak uzaktan çalışmanın maliyet avantajı olduğu kadar dezavantajlı yanları da var. Bazı alanlarda çözüm üretilemiyor. Burada en önemli sorun insana dokunamamak. Çalışan evde kendi kendine motive olmaya çalışıyor. Kanada'da yapılan bir araştırmada insanların yüzde 53'ü iş ortamındaki kahve molasını özlediğini söylüyor. Sosyalleşmeyi özledik. Diğer taraftan iş yerine gelmek zorunda olanlar var. Çalışanların büyük kısmı mavi yaka. Beyaz yakalıların çoğu eve gitti ama mavi yakalılar duruyor. Ayrıca herkesin evi çalışmaya müsait değil. Bir tarafta iş diğer tarafta çocuk. Ve internet bağlantı sorunları. Bunlar göz önüne alındığında yeni dönemde hem ofis hem de uzaktan devam edecek hibrit bir yapıya geçilecek.

2- YÖNETİCİ HER ALANDA  
Pandemide yeni bir liderlik anlayışı ortaya çıktı. Yani uzaktan yönetebilme becerisi olan yeniliğe açık yöneticiler daha değerli olacak. Eskiden yöneticiler genel müdür, müdür yardımcıları, grup müdürleri, bölüm müdürleri, birim müdürleri ve denetmenler şeklinde sıralanıyordu. Yeni dönemde orta kademe yöneticilerin sayısı azalacak. Onun yerini çok şapkalı liderlik anlayışı alıyor. Yani bir lider artık belli bir alandan sorumlu olmayacak. Artık yöneticiler her konuda bilgi sahibi olmak zorunda. Mesela bir anda kısıtlama kararları geldi. Siz de AVM'de mağazası olan bir şirketin yöneticisiniz. Anında çözüm bulmanız gerekli. Çünkü bir gün sonra karar uygulamaya konulacak. Hızlı bir döneme girdik. Firmaların zaman kayıplarına tahammülü yok. Girişimci ruhuna sahip, her işten az çok anlayan, hızlı karar veren çok şapkalı yönetici profiline ihtiyaç var. Bu yöneticiler dalgalı sularda gemiyi karaya çıkarabilecekler. Bu dönemin yöneticilerinin gelecekte büyük rağbet göreceğine inanıyorum. Pandemiye hızlı adapte olan Türk yöneticilerin de global alanda önemli yerlere geleceğine düşünüyorum. Şimdiden bunun örneklerini görmeye başladık.
Kısaca güçlü olan ve en zeki olan ayakta kalmayacak. En iyi adapte olan, en hızlı ve çevik olan ayakta kalacak. Hızlı ve çevik olan her şeyi yiyecek. Küçük balık büyüğü yutabilecek. Mesela Getir… Beş yıllık bir şirket. Bundan bir kaç yıl önce Migros'la kıyaslayamazdınız ama şimdi milyar dolarlık bir şirket.

3-COĞRAFYASIZLIK
Pandemi ile 'coğrafyasızlık' konusu da gündemimize girdi. Coğrafyasızlık mekândan bağımsız çalışabilme anlamına geliyor. Mesela ABD'de en çok oynanan 10 oyundan 6'sı Türk şirketlerinden çıkıyor. Bunların bir kısmı Türkiye'de çalışıyor. Adam evinden yurt dışındaki şirketlere destek oluyor. Tüm global şirketler bunu yapıyor. Özellikle bilişim ve teknolojide çalışanlar coğrafyadan bağımsız çalışabiliyor. Bu beyin göçünü de engelliyor. Aynı şekilde Türkiye'ye döviz kazandırıyorlar. Diğer taraftan beyaz yakalıların kırsala dönüş başladı. Bu trendin artarak devam edeceğini düşünüyorum.

4- KULİS YERİNE ÇIKTIYA BAKILACAK
Uzaktan çalışma ile performans değerlendirme kriterleri de objektif hale geldi. Daha önce kahve ve sigara molasına kulis olurdu. Yöneticinin koluna girip "Şöyle bir mesele var" diye kulis yapılırdı. Artık çıktı bazlı değerlendirme yapılıyor. Yani sonunca bakılıyor. Toplantılar da daha verimli hâle geldi. Normalde iş yerinde iki saat süren toplantılar şu an 20 dakikada bitiyor. Gereksiz muhabbetler yapılmıyor.

5 - SAĞLIKLI OL, SAĞLIKLI HİSSET
Uzaktan çalışanlarda ister istemez motivasyon düşüklüğü olmaya başladı. O yüzden şirketler çalışanların daha iyi hissettirecek "sağlıklı hisset" uygulamalarına yöneldi. Mesela bazı şirketler "10 bin adım atarsan daha fazla prim öderim" diyor. Kimi şirketler küçük gruplar hâlinde çalışanları ile açık havada toplantılar yapıyor. Bu uygulamalar şirketlerin daha fazla gündemine girecek.

SADE YAŞA, AZ PARA HARCA, AŞIRILIKTAN KAÇ, SAĞLIĞA ÖNEM VER
Bülent Kutlu,  pandeminin “Sade yaşa, az para harca, aşırılıktan kaç, sağlığına önem ver” konularında davranışsal değişikliklere yol açtığını belirterek “Göreceksiniz bu durum akın zamanda ticari hayatı derinden etkileyecek. Perakende sektörü kökten değişecek. İnsanlar artık eskisi gibi AVM'lere gitmeyecek. Bir çok mağaza AVM dışına çıkacak. İnsanlar gereksiz harcamalardan kaçınacak. Tabiat ile iç içe sade bir hayata yönelecek. Farklı bir hayat bizi bekliyor. İnsanların düşünce tarzı ve tüketim alışkanlıkları değiştikçe bazı sektörler bundan çok kötü etkilenecek, bazıları da çok büyüyecek. Kesinlikle e-Ticaret tartışmasız büyüyecek. Kargo ve lojistiğin önemi artacak. Kırsal kesimin değeri artacak. Ofis yapıları değişecek. Herkesin sahip olduğu masalar yerine masaların rezerve edildiği ofisler göreceğiz. Sağlık teknolojilerinde inanılmaz değişiklikler olacak. Bu dünyada herkese şans var ve kartlar yeniden dağıtılıyor. Büyük devletler büyük olarak kalmayabilir. Çevik ve hızlı olan büyük olanı yutacak” diye konuştu.
Kutlu, teknolojiye yatırım yapanların bu dönemde kazançlı çıkacağına dikkat çekerek “Tekrarlayan işler büyük ölçüde yapay zekâ ve robotlar tarafından gerçekleştirilecek. Dolayısıyla istihdam alanında çok kalifiye ve yetenekli insanlara ihtiyaç duyulacak. Onun dışındakilerde bütün dünyada ciddi sorunlar yaşanacak.  O yüzden yarından tezi yok teknolojiye önem vermemiz lazım. Çünkü istihdamın çoğu burada olacak” ifadelerini kullandı.