Türkiye tarihi kibrit kutusunda

Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Haluk Sağlamtimur'un 1970'li yıllarda biriktirmeye başladığı, en eskisi 1935 yılına ait 25 bin parça kibrit kutusunun bulunduğu koleksiyon görenleri âdeta geçmişe götürüyor. Üzerlerinde, topluma ulaştırılmak istenilen mesajların, siyasi partilerin seçim kampanyalarına ilişkin görsellerin ve uyarıcı trafik işaretlerinin de bulunduğu kibrit kutuları, Türkiye'nin yakın geçmişine ışık tutuyor. Sağlamtimur'un koleksiyonunda 12 bini yerli olmak üzere 140 ülkeden topladığı 25 binden fazla kutu yer alıyor. Koleksiyonda, bir dönem kamu spotu, propaganda ve reklam işlevi gören kibrit kutuları dikkati çekiyor. Doğru Yol Partisi İzmir İl Başkanlığının 1988 seçimlerinde yaptırdığı "ANAP'a oy verip kendinizi yakmayın" yazılı kibrit kutusu ile CHP'nin 1977'te Bülent Ecevit fotoğrafını bastırdığı kibrit kutusu propaganda maksatlı kibrit kutularından bazıları... Koleksiyonda, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 1988'de iş güvenliğine ilişkin mesajlarının yer aldığı kutular yer alıyor. Kutuların üzerlerinde “İlk yardım hayat kurtarır”, “Elektrik arızalarını elektrikçilere bırakın” gibi mesajlar bulunuyor.  Koleksiyonda ayrıca Türk büyükleri, Türkiye'nin geleneksel motifleri bulunuyor.

Mesaj taşımanın kolay ve ucuz yolu

Kibrit kutusu biriktirmeye henüz 5 yaşındayken başladığını ifade eden Haluk Sağlamtimur, ilk olarak Tekel'in 1970'li yıllarda çıkardığı "Türkiye Saat Kuleleri" serisini tamamladığını, daha sonra yurt içinde ve yurt dışında ziyaret ettiği her şehirden kibrit toplayarak koleksiyonunu büyüttüğünü belirtti. Sağlamtimur "Burada memleketin yakın tarihinin bir parçası yer alıyor. Geçmişte kibritler insanların hayatında önemli bir yere sahipti. Bir dönem kibrit kutuları, devletin kamuya ulaştıracağı mesajı taşımanın en ucuz yolu olarak görülmüş. Mesela İstanbul Boğaz Köprüsü'nün açılışı, Harran Köprüsü, Uzun Köprü, her şey var. Kibrit kutuları bir nevi günümüzün kamu spotları gibiydi" diyor.