Görülesi kanyon Şahinkaya

İRFAN ÖZFATURA

Kızılırmak, Anadolu’da doğup Anadolu’da sonlanan en büyük nehrimiz. Elbette Dicle ve Fırat daha uzun ama uçları dışarıda.
Garibim Bozkır Nehri, akışı düzensiz, yazın debisi 20 metreküpe düşer, kışın 200 metreküpe çıkar. Bu yüzden barajlarla dizginlenmiş ardı ardına. Sivas Şarkışla’da Çermikler, Gemerek’te Saraçbendi, Kayseri’de Sarıoğlan ve Yamula, Avanos’ta Bayramhacılı, Ürgüp’te Sarıhıdır, Nevşehir’de Cemel, Kırşehir’de Hirfanlı, Ankara Bala’da Kesikköprü, Kırıkkkale’de Kapulukaya, Çorum’da Ülkün, Obruk, Kargı, Dodurga, Sinop Boyabat derken varır Samsun’a. Bafra’da Altınkaya ve Derbent, sonra ulaşır deryaya.   
Altınkaya Barajı 1987’de su tutmaya başlamış ve koca bir göl olmuş zamanla. Şimdi bir ucu Bafra’da bir ucu Boyabat’ta. Uzunluğu 120 km, yani tam yol giden bir tekneyle 8-9 saat çekiyor. Baraj 28’i Vezirköprü’den olmak üzere 40’a yakın köyü yutmuş, düşünün evler, camiler, çeşmeler, mektepler var altınızda…
Evet pırıl pırıl bir su, berraklığı ile davet ediyor âdeta. Ama “Tatlı su denize benzemez” diyorlar, “kaldırma kuvveti” kadar, “daldırma ihtimali” de var, aklınızda ola.
Vezirköprü civarında baraj gölü İskandinav fiyortlarını andırıyor âdeta. Kanyonda kayaların yüksekliği 340 metre, kartallar şahinler dolanıyor etrafınızda. Bir de bunun dibi var tabii, eski hâlini hayal edebilmek için 80 - 100 daha ekleyin rakama. Sarp kayalar üzerinde antik merdivenler, mağaralar. Burada Hititlerin yaşadığını düşünürseniz, 4 bin yıllık bir mazi çıkıyor karşınıza.

İSKELE ALABANDA
Yarma vadi 1.500 metre uzunluğunda, baraj gölü ip gibi inceliyor, ikiye bölünüyor burada.
Kayaların üstüne çıktığınızda ürperiyorsunuz, koca göl küçülüyor küçülüyor bostan kuyusu gibi kalıyor ayağınızın altında. İşte bu manzara, çılgınların iştahını kabartıyor. Paraşütlerini sırtlayıp atlıyorlar boşluğa. Genç dağcılar tırmanış dersleri yapadursun, kanocular, kürekçiler, yelkenciler aradıklarını buluyor fazlasıyla.
Sağda solda çadırlar, gece yıldızlarla baş başa kalmayı sevenler için bulunmaz bir coğrafya. Bizim gibi yaşlılar da Belediye’nin “Samsun’um” adlı teknelerine binip, kanyonu geziyor boydan boya.
Kaptan İsmet Numanoğlu güler yüzlü bir insan, çayı, çorbası var ikramı seviyor. Çekirdekten denizci, büyük şileplerle okyanuslara açılmış zamanında. Bu göl ve şu tekne çocuk oyuncağı imiş onların yanında.

GEZDİM DÜNYAYI
İsmet Kaptan “Biliyor musunuz, hala oğullarım denizci idi” diyor, “Hep merak ederdim; bu deryanın arkasında ne var acaba? 93’te gemiye başladım, gitmediğim memleket kalmadı dünyada.
Uzun yollar hasret yüklüdür, kalkarken bir parçanı bırakırsın limanda. İlk sefere İskenderun’dan çıkmıştım, valizi kamaraya koydum, nasıl bir hüzün çöktü anlatamam. Ya ne işim var benim burada? Geriye mi dönsem acaba? Ağlayacağım, ayıp olacak arkadaşlara. Neyse demir aldık, hedef Kobe, Japonya. 30 günde gittik, bak bak derya, uğul uğul motor, sallan o yana, sallan bu yana. Denizciler Cebelitarık’tan geçtiler mi “Çeperden girdik” derler, Akdeniz bile havuz gibidir okyanusun yanında. Tamam kaba dalga, sert rüzgâr olur ama sığınacak bir yer bulursun sonunda. Atlantik’te bir yakalandık anlatamam, arkamızdan vuruyor, gemiyi ceviz kabuğu gibi kaldırıyor, ambarda 70 bin ton demir var güya.
İyonya Denizi’nde fırtınaya yakalandığım gün “Bu son” demiştim. Papazın Feneri derler Yunanistan ile Sicilya arasında. Bir deniz yedik, nasıl bulantı, tavan ile taban yer değiştirdi âdeta. Bilmem kaç bin tonluk geminin burnu suya giriyor, titreye titreye çıkıyor yukarıya. Zaten bir söz vardır kadınlar doğum sancılarını, denizciler fırtınaları unutmasalar, ne tayfa kalır, ne de çocuk doğardı bir daha.

DÖNDÜM YURDUMA
Amerika’dan Japonya’ya giderken saatleri yarım yarım geri alıyoruz, gece 00.30 cumartesiydi, pazartesiye atladık, pazar kayboldu gitti arada. Yük aldık dönüyoruz, bu sefer tam tersi, iki gün üst üste cuma, oturduk düşündük Cuma namazını iki defa mı kılacağız acaba?
Endonezya, Malezya, Hindistan bambaşka bir coğrafya. Renkler, kokular, tatlar, değişik meyveler, farklı kıyafetler, alışmadığımız tatlar, sokaklarda yatanlar…
Gemi, seyahat esnasınca biteviye boyanır, orayı tamamlar, geçersin öbür tarafa.
Kaptan dediğin dümende durmaz. Haritaları alır, seyri çizer. Köprü üstü vardiya zabitleri, süvariler nöbetleşe rotayı tuttururlar.
Devamlı kerteriz alır, mevki atarlar, hep aynı soru: Şimdi neredeyiz acaba? Bu, tecrübe isteyen bir iştir, açık denizde dağ dere bulunmaz ki, işaret ola.
Bu arada gençler imtihanlara hazırlanır. Deniz hukuku, istatistik, seyrüsefer, meteoroloji... Eğer geçersen şerit takarlar omzuna. Bak bu şerit “uzak yol kaptanı” mesela… Araba ehliyeti gibi düşün, ağırın yoksa kamyon kullandırmazlar sana.

PATLADI GİDİYOR
Baraj gölü bizim için yorucu değil ama yine de su sudur, akıntıları var, yerine göre derinlik 160 metreyi aşıyor. Sabah dualarımı okumadan çıkmam yola, marşa besmele ile basarım mutlaka. Şahinkaya Kanyonu son yıllarda çok parladı. Gezenler resimleri paylaşıyor, bir merak uyanıyor. Henüz öyle aman aman bir tanıtımı yapılmadı ama dünyanın dört bir tarafından geliyorlar. Bilhassa Araplar çok itibar ediyor. Tayyare ve otel masraflarını göze aldıklarına göre memnun kalıyor olmalılar.  
Vezirköprü’müz sadece tabii güzellikleri ile değil, cumbalı evleri, tarihî camileri, hanları, hamamları, çeşmeleri, bedestenleri ile de tanınıyor. Hititlerden kalma höyüklerde zengin eserler çıktı, tarih yeniden yazılıyor. Kunduz Ormanlarında geyik sürüleri dolanıyor, sağda solda kehribar renkli tütünler kuruyor. Yayla kültürümüz ve kendine has bir mutfağımız var, misafirler bilhassa keşkeğimize bayılıyorlar. Heybe, urgan, semaver gibi el sanatlarımız da yaşıyor, bedestenden çekiç sesleri geliyor. Hasılı Köprülü hanedanını ağırlayan Vezirler şehri sizi de bekliyor.