Göklerin hâkimi kadınlar

Erdal Dursun

Havacılıkta kadın denildiğinde ilk akla gelen isim Sabiha Gökçen oluyor. Konunun tarihteki derinliklerine inildiğinde ise Türk havacılığında aslında Sabiha Gökçen’in öncesinde cesaretli Türk uçucuları ve havacılık tutkunlarına da rastlamak mümkün. İşte ilklere imza atan o kadınlar:

Sabri Reis’in eşi: Yağmur Sarıoğlu
Son zamanların yeni trendi de kadın pilot olmak. Sayıları her geçen gün artan Türk kadın pilotlar sosyal medyada da büyük ilgi görüyor. Türk kadın pilotlar arasında en ünlüsü Göztepeli futbolcu Sabri Sarıoğlu’nun eşi Yağmur Sarıoğlu. Hacettepe Üniversitesi İngilizce Öğretmenliği mezunu olan Sarıoğlu, almış olduğu pilotluk eğitimi sonrasında bir hava yolu işletmesinde göreve başlayarak kokpitteki yerini aldı.

En genç kaptan pilot: Burcu Yiğit
Türk Hava Yollarının en genç kaptan  pi-lotu 29 yaşındaki Burcu Yiğit. Uçuş okulu mezunu olan Burcu Yiğit, Airbus A320 tipi uçaklarda görev alıyor. Marmara Üniversitesi Ekonometri Bölümünü bitiren Yiğit, 22 yaşında pilotaj lisansı aldı. 2008’de göreve başladı, 6 yıl yardımcı pilot olarak uçtuktan sonra Ağustos 2013’te kaptan pilot oldu. Babası ve ağabeyi de pilot.

Hava şehidi: Eribe Hürkuş
Godron 59 tipi hava aracıyla 600 metre yükseklikte uçuş gerçekleştirirken motorun durması sebebiyle atlayış yapan Eribe Hürkuş, paraşütünü açmayı başaramayınca geçirdiği kazada ağır yaralandı. Ameliyata alınan Hürkuş, 30 Ekim 1936’da dayısı efsane havacı Vecihi Hürkuş’un gözleri önünde yaşanan kazadan 21 saat sonra on yedi yaşındayken hayatını kaybetti.

Paraşütçü: Yıldız Uçman
1935 yılında havacılığa tutkuyla bağlanan Yıldız Uçman, paraşüt okulunu tamamladı ve Sovyetler Birliği yapımı Polikarpov R-5 tipi uçakla atlayış gerçekleştirerek ilk Türk paraşütçüsü unvanını elde etti.

İlk Uçuş: Belkıs Şevket
 Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti’ni temsilen Türk havacılık tarihinde uçuş yapan ilk kadın Belkıs Şevket’tir. Tahta iskeleti keten bez ile kaplanmış, 70 beygir gücünde motoru olan, rüzgârsız havada ve rüzgâra karşı gitmemek kaydı ile saatte 110 km hız yapan bir askerî uçağa bindi. Türk Hava Kuvvetlerindeki dönemin en iyi pilotu olan Üsteğmen Fethi Bey ile birlikte 1913 yılında Türk kadınının yükselmesini temsilen uçuş gerçekleştirdi. Belkıs Şevket, içerisinde Türk kadınının havacılığa olan ilgisini vurgulayan sözler bulunan kırmızı ve beyaz kurdelelere bağlı kartları İstanbul semalarından yeryüzüne doğru attı.

Pilot: Bedriye Tahir Gökmen
 Vecihi Hürkuş tarafından 21 Nisan 1932’de kurulan Vecihi Sivil Tayyare Mektebinden başarıyla mezun olan Bedriye Tahir Gökmen, ilk Türk kadın pilot olarak tarihteki yerini aldı. Yaşadığı dönemde havacılığa tutkuyla bağlanan Gökmen, Türk kadınının havacılıkta yabancı milletlerden geri kalmaması için yoğun çaba ve emek harcadı. Özellikle uçuşla ilgili anıları farklı yayın organlarında yer aldı.

22 kemiği kırıldı: Edibe Subaşı
Gürültüsünün olmaması ve insan hürriyetini hissettirmesi sebebiyle planörü tercih eden Edibe Subaşı, 1937 yılında eğitimini alıp Ankara-Ergazi Planör Okulu Eğitim Amirliği gö-revini yürüttü. 1954’te Atina’da düzenlenen hava gösterilerinde tek kadın paraşütçü oldu. 1957’de yirmi yıldır uçtuğu eğitim uçağına binip havalandı ancak motor arızası yaşadı. Uçağı ters şekilde düştü. Bu kazadan yirmi iki kırıkla kurtuldu. Üç ay hastanede yattı onbeş farklı ameliyat geçirdi.

Asker pilot: Ayşe Ebru Toka
Türk Hava Yollarında az sayıda da olsa silahlı kuvvetlerde görev yapmış kadın pilotlar da yer alıyor. Boeing B737 tipi uçağı kullanan Ayşe Ebru Toka, o pilotlardan biri. Türk Hava Kuvvetlerinden 2006’da emekli olan Toka, Çiğli Uçuş Okulu’nda T-37 ile T-38 tipi uçaklarla 250 saat uçtu ve 11 yıl F-5 savaş uçağı kullandı.