ETNO'nun ardından...

İRFAN ÖZFATURA

Atçılar, ciritçiler, okçular, pehlivanlar her zaman ki ilgiyle izlendiler bu arada hattatlar müzehhipler, müzehhibeler, ciltçiler, camcılar, bıçakçılar, kağıtçılar, tespihçiler, yemeniciler, halı, kilim ve ehram dokuyanlar, tahta oyanlar, tahta baskı yapanlar, bakırcılar, kazazlar, boynuz tarak imalatçıları, çini ve seramikçiler, deri dikenler, börkçüler, sanatlarını anlatma fırsatı buldular. 

Ki meraklısı için bulunmaz bir arenaydı adeta.

Mesela Sami Partal koç, sığır ve manda boynuzlardan fevkalade işler çıkarıyor. Önce boynuz levha haline getiriliyor, bunun için temizleniyor kaynatılıyor. Sonra tek tek elle işleniyor. 

Eski Mili güreşçilerden Avrupa Şampiyonu Ahmet Demir güreşi bırakınca hiç bitmeyecek bir sanat ediniyor hattat oluyor. Kendisi Hattat Yusuf Sezer’in talebesi. “Yemen’deki İspanya’daki Endonezya’daki sanatkâr bile gelip icazetini burada alırlar, bu işin merkezi İstanbul’dur zira. Mısırlılar güzel okur ama sülüse hatt-ı Osmani derler, ve hayrandırlar. Asitane, asimet-ül İslamdır kızlarına İstanbul ismi koyarlar” diyor. 

Tespih sanatkârı Nuh Miral, Zekai Şenyurt ustanın talebesi. Asıl işi sedefkârlık. İkisini bir arada götürüyor. Doğal malzemeleri seviyor yılan ağacı, abanoz, pelesenk, kuka gibi doğal malzemelerle çalışıyor. “Önce ebatlıyor, dilimliyoruz önce delip sonra şekil veriyoruz. Elinize hangisi uyarsa, kesme, yumurta, armudi hepsi hoş oluyor. Ama ben en çok beyzileri ve bilhassa  avşalı modelini seviyorum” diyor.
Tespih deyip geçmeyin bir ay süren işler var. Malzeme bin dolar, 18 bin lira, yapıp kaça satacaksınız? Bunu alacak insanın parası olacak ama zevki, kültürü de olacak, tespihe merakı olacak. Zengin çok ama tatilde yiyorlar. Uçak camından bile tespih yapıyor iki sigara parasına veriyor sadece 50 lira. 
Ali Yanka bir başka tespihçi.  Kendisi Erzurum, Oltulu. Bu iş babasından öğrenmiş. Oltu taşına karşı bir muhabbeti var, hem tabii hem hafif diyor. Sıkıntıyı def ettiğine inanıyor. 

Hilmi Emekli el işi kağıt yapıyor atıkları değerlendiriyor bir bakıma.

Esra Kaynak ve Yusuf Şafak Kaynak da kağıda gönül verenlerden. El kağıdı fabrikasyon kadar sağlam olmaz, suya dayanmaz ama emek var diyorlar onda. Mühre ile düzeltiliyor ahar atılıyor. Lifli olursa keten kenevir dut katılırsa daha mukavim olur. Bu bir geri dönüşüm meselesi, çevre için önemli. Hat tezhip minyatür, hepsi için önce kağıdın olacak. 
Ciltçiler yine eski usullerle çalışıyorlar. Asıl aletleri büyük ve ağır mengeneler presler filan. Şekilli çivilerle zencerek çekiyorlar.
Medine İnci hanım bir Ebruzen, çiçeklere çok güzel gölgeler vermiş, bunu suda yapabilmek maharet istiyor. 

Mustafa İyimolla “Biz Doğu Türkistan muhacirlerindeniz” diyor, “1953 yılında İngilizler bize Avustralya Kanada ve ABD’ye göç imkanı sağlamışlar.  Babalarımız gavurdan kaçıp gavura gitmeyiz demişler soydaşımızı, dindaşımızı isteriz deyip Türkiye’ye gelmişler. İyi ki de öyle yapmışlar. Baba mesleğimiz dericiliğe devam ediyoruz. Deri nefes alan bir ürün son derece sıhhi, mesela deri börk ve takke giyenlerin saçları asla dökülmez. Konfeksiyon ürünleri artınca biraz deriden uzaklaştık ama doğalı bu, kıymetini bilmek gerek. Sağlık sıhhat bunda. Pahalı da değil, el işi ve hesaplı. Biz aza kanaat getirenlerdeniz,  rızkı veren Allah ayakta kalıyoruz sonunda.