Ayasofya’nın üstü gibi altı da tarih dolu

Dünyanın 8. harikası olarak nitelendirilen Ayasofya’nın günümüze ulaşan dehlizleri, tünelleri, mahzenleri ve yer altı mezarları, tarihî caminin geçmişine ışık tutuyor.
Sanat ve mimarlık tarihi bakımından dünyanın önde gelen yapılarından olan Ayasofya-i Kebîr Câmi-i Şerîfi ’nin temelleri arasında yer alan tüneller, mahzenler, 3 odalı yer altı mezarı ile dehlizler gözler önüne serildi. Aynı bölgede 3 kez inşa edilen Ayasofya’nın altında okuyup keşfedildikçe merak uyandıracak pek çok gizemli mekan bulunuyor. Tarihçilerin “dünyanın 8. harikası” olarak nitelendirdiği yapı, mimarisiyle kendisine hayran bırakıyor.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hasan Fırat Diker, ekibiyle birlikte 1485 yıldır ayakta duran eseri havalandırarak ayakta tutup rutubetten koruyan yer altı tünellerinin ve menfezlerinin 2 yıl önce mimari belgelemesini yaptı. Prof. Dr. Diker’in liderliğindeki ekip toplam uzunluğu yaklaşık 1 kilometreyi bulan tünel ve menfezleri 3 boyutlu görüntüledi. Diker “Aynı bölgede 3 kez inşa edilen Ayasofya yer üstünde olduğu gibi altında da bir tarihi barındırıyor. Kuzeydoğu cephesinin hemen önündeki mezar yapısı yerin 4 metre altında. Kuzeybatı cephesi önündeki bahçenin 2 metre altında ise mahzen yapıları bulunuyor. Ancak tarihî mekânın bakımsızlık sebebiyle moloz ve toprak dolguyla neredeyse yarısı dolmuş, yer altı mekânının üzerindeki kestane ağacının kökleri, yapının tonozunu delerek aşağıya inmiş” dedi.
Diker şöyle devam etti: Tıkanıklıktan ötürü cihaz giremeyen yaklaşık 268 metre uzunluğundaki kısmının ölçümleri el ile yapıldı. Tüneller birbiriyle bağlantılı. Bunlar adeta Ayasofya’nın hayat damarları gibi. Yer altı yapılarının araştırılması, temizlenmesi, belgelenmesi hem binanın korunması hem de şehrin diğer yer altı yapılarının ortaya çıkartılması bakımından önemlidir.” 4 tona yakın balçığın çıkartıldığı bilgisini veren Diker, Ayasofya’nın altındaki tünellerin Kız Kulesi ve Adalar gibi yerlere uzandığı iddialarının bir şehir efsanesi olduğunu dile getirdi.