Afrika’da bir inci Zanzibar Adası

RAŞİT AĞZIKARA

Afrika kıtasının doğusunda yer alan Tanzanya’nın başkenti Dodoma ancak Darüsselam liman şehri olması ve ticaretin canlı olması sebebiyle en gelişmiş şehri. İsmi Tanganika ve Zanzibar isimlerinin ilk hecelerinden oluşuyor. Ekonomisi baharat ve turizme dayalı. Hint Okyanusu kıyısındaki adada balıkçılık olmaz mı demeyin. Kendi imkânlarıyla yaptıkları aletlerle balık pazarlarını dahi dolduramıyorlar. Afrika ülkelerinde bu tür ticareti genellikle Avrupa ülkeleri ya da Çin yapıyor! Avrupa’dan çok sayıda turistin ilgi duyduğu ülkenin yüzde 40’ı Müslüman yüzde 55’i de Hristiyan. İngilizlerin sömürgesi olduğu yıllarda resmi dili İngilizce iken 1961 yılında bağımsızlığını ilan etmesiyle öz dili Svahiliceye geçmiş. Bu arada Tanzanya bunu yapan nadir Afrika ülkelerinden biri. Ülkede zor şartlarda okuyan bir Müslüman çocuk 3 dil öğrenerek büyüyor, Arapça, Swahilice ve İngilizce.

ZENCİLERİN SAHİLİ “ZANZİBAR”
Zanzibar, Afrika kıtasının doğusunda Tanzanya'ya bağlı Unguja ve Pemba adında iki adadan oluşan yarı özerk bir bölge. Şiraz'dan gelen göçmenler tarafından kurulmuş. Adı "zencilerin sahili" anlamına gelen Farsça "zangibar"dan geliyor. Doğu Afrika sahillerinde Portekiz sömürgeciliğini kıran Uman asıllı ailelerin oluşturduğu Zengibar Sultanlığı olmuş. Somali’den Mozambik’e kadar tüm sahil şeridi ve Tanzanya’nın tamamında sınırlı da olsa İslamiyetin yayılması hızlanmış.

DOĞU AFRİKA’NIN İLK MESCİDİ
Bölgenin İslamiyetle tanışması Emevi Halifesi Abdülmelik bin Mervan dönemine kadar uzanıyor. Adanın güney ucunda yer alan Dimbani köyündeki Kizimkazi Mescidi 1107 yılında Şeyh Said bin Abi Amran tarafından Şirazlı yerleşimcilere yaptırılmış. Doğu Afrika’daki en eski mescidin çevresinde, oralara kadar cihat için gelmiş olan seyidlerin kabirleri bulunuyor. Türkler 1071 yılında Anadolu’nun kapılarını açtığı gibi 1171 yılında da Mısır’dan başlamak üzere yaklaşık yedi asır bir daha kapanmayacak şekilde Afrika’nın önemli bir kısmına yönelmişler. 1517 yılında Mısır’ın Osmanlı idaresine geçişiyle daha sağlam temeller üzerine oturmuş. Yavuz Sultan Selim’in aynı yıl Memluk Devleti’ni ortadan kaldırmasıyla Osmanlı bu yeni coğrafyada daha önce tanımadığı kavimler ve ülkelerle temas imkânı bulmuş ve bu bölgelerdeki hâkimiyeti 20. yüzyıla kadar sürmüş.

SÖMÜRGECİ AVRUPA
1870’lerde başlayan İngiliz sömürgesi 1960’da ülkenin bağımsızlığına kadar devam etmiş. 19'uncu yüzyılın sonlarına doğru Almanların ana karayı ele geçirmesi bölgede kim daha iyi sömürür rekabetini ortaya çıkarmış. Almanlar 25 yıl kalmalarına rağmen bölgede büyük izler bırakmış. Mesela Almanca "okul" anlamına gelen "schule" kelimesi bugün Svahili dilinde "shule" kelimesine dönüşmüş.
Tanzanya’ya özellikle 17. yüzyılın sonunda Umman’dan gelip Zanzibar adasına yerleşerek burada hüküm süren Busaid Hanedanı ile Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılın ortasına kadar olan münasebetleri bölgedeki sömürgeciliğe karşı en büyük etki olmuş. Hint Okyanusu sahillerinde asırlarca Osmanlı bayrağı dalganmış. Güven ve huzur içinde yaşamışlar. Zanzibar sultanlarından Ali bin Hamud (1902-1911) İstanbul’a kadar gelmiş ve 2. Abdülhamid Han tarafından ağırlanmış. Bir başka Zanzibar sultanı Bergaş İbn Said’e de Mecidiye Nişanı gönderilmiş. Abdülhamid Han, Almanya, İngiltere, Fransa ve İtalya tarafından işgal ve sömürgeleştirmeye çalışılan bölgeyle sürekli temas hâlinde olmuş. Osmanlı Tanzanya sahillerinde 250 yıl hüküm sürmüş. Sonrası kölelik ticareti yapılan ve sömürülen bir Afrika olmuş...

NASIL GİDİLİR: Vizenizi alın ve sarı humma aşınızı vurunun. THY ile İstanbul’dan direkt uçuşla 7 saat. Darüsselam’dan 40 dolara feribotla adaya geçebilirsiniz.
NE ZAMAN GİDİLİR: Hint Okyanusu’nun etkisiyle Tropikal iklime sahip. Yağış alan mart, nisan ve mayıs ayları dışında istediğiniz zaman gidebilirsiniz.
NE GÖTÜRÜLÜR: Yanınıza mutlaka terlik ve sinek ilacınızı alın. Valiziniz hafif olsun, havlunuz ve güneş gözlüğünüzü de unutmayın.
NEREDE KALINIR: Adanın başkenti Stone Town’da lüks oteller bulunuyor. Şehrin içine doğru gittikçe fiyatlarla birlikte kalitede düşüyor.
NE YENİR: Harika kahvaltı menüleri ve gece sokak lezzetlerini denemelisiniz.Yemeklerinden baharatı ve Hindistan cevizi sütünü eksik etmiyorlar.
NERELER GEZİLİR: Zengin bir tarihî geçmişi var. İnci tanesi gibi sahillerine bittim. Baharat çiftliklerine mutlaka gidin. Stone Town sokaklarında kaybolun.
NE ALINIR: El oyması ahşap ürünleri harika. Baharat çiftliklerinden taze baharat ve kokulardan alabilirsiniz. Deniz kabuklarının ülke dışına çıkması yasak.