Kadim oyun kültürü, sanatla buluştu... Topaçlar maziden dönüyor!
Zilli, çıngıraklı, düz… Bu toprakların kadim oyuncaklarından biri de topaçlar… Sayısız isimleri de var: Fırdöndü, vızıldak, pımpır, fırfıra, deveran, cicoz ve niceleri… Topaç kültürünü günümüze taşıyan bir sergi ise bugünlerde Kelimat Sanat Galerisinde görülebiliyor.
MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ
Ziyaretçilerini âdeta oyuna davet eden “Nostalji” adlı sergide, geleneksel topaçların yanında ziyaretçilerin topaç oynayabilecekleri bir saha da yer alıyor. Dahası topaçlar eski yorgan, bisiklet, bohça örtüsü, kilim gibi malzemelerle birlikte teşhir ediliyor.
Sergide yer alan topaçlar ise Fadıl İnam’ın koleksiyonundan derlendi. Sorularımızı cevaplayan topaç tutkunu İnam, çocukluğunun Eyüpsultan’ın sokaklarında oyun oynayarak geçtiğini söylüyor. İnam “Çocukluk çağlarımda, mahalleler daha müsait olduğu için sokaklarda çeşitli oyunlar oynardık. Bunların arasında topaçla oynanan oyunlar da vardı. Hiç unutmam bir gün topaçlarımdan biri kırılınca çok üzülmüştüm. Fakat öğretmenlik yıllarımda topaç merakım başladı; yıllardır topaç topluyorum. Aynı zamanda dünyadaki topaçları inceledim, topaç müzelerine baktım ve oralarda gördüğüm topaçları ustalara yeniden ürettirdim. Hatta dönmesi kolay, iki kabarası olan topaçlar da imal ettik. Gaziantep, Adana ve Muğla gibi şehirlerde önemli topaç ustalarımız var” diye konuşuyor.
ONLARCA ÇEŞİT TOPAÇ VAR
Topaçların tarihinin çok eskiye dayandığını söyleyen İnam “ Birçok kadim kültürde olduğu gibi eski Türklerde de topaçlar vardı. Şimdi Anadolu’da en az elli ayrı topaç ismi mevcut. Aynı zamanda çok farklı topaç çeşitleri var. Benim koleksiyonumda da yüzü aşkın çeşitte, yedi yüze yakın topaç bulunuyor” diyor.
Eski zaman oyuncağı tahayyülü ile topaçları Kelimat Sanat Galerisindeki “Nostalji” sergisinde bir araya getirdikleri kaydeden Fadıl İnam “Burada topaçlardan ilhamla yapılan büyük enstalasyonlar ve başka nostaljik malzemeler de var. Örf ve âdetlerimizi topaçlar vasıtasıyla insanlara aktarmak istiyorum” ifadelerini kullanıyor.
TOPAÇLAR MUTLULUK KAYNAĞI
Topaçların kendisi için özel anlamlarının olduğu söyleyen İnam “Dünya nasıl güneşin etrafında, insanlar da ritüellerde dönüyorsa topaçlar da öyle dönüyor. Topaçların dönmesi, bana büyük huzur veriyor. Çocukların topaçlar sayesinde attıkları sevinç çığlıkları da benim mutluluk kaynağım” diye konuşuyor.
***
AJANDA
> Usta hattatların eserleri
Albayrak Grubu’nun “Hat Eserleri Sergisi”, 4 Ocak’a kadar AKM’de sanatseverlerle buluşuyor. Sergide usta hat sanatçılarının “Kelime-i Tevhid” temasıyla yazdığı klasik ve “avangart” eserler görülebiliyor.
> Harfler dile geliyor
Dört sanatçının eserlerinden oluşan “Harflerle El Ele Kaligrafi” sergisi ile harflerin manevi değerler etrafında şekillenen hikâyeleri yansıtılıyor. Sergi, 15 Ocak tarihine Üsküdar Bağlarbaşı Kongre ve Kültür Merkezinde kadar ziyaret edilebiliyor.
> Tasavvufi hayat
Beyoğlu Refia Övüç Olgunlaşma Enstitüsü tarafından hazırlanan “İstanbul’da Tasavvufi Hayat” sergisi, 10 Ocak’a kadar İstanbul Türk İslam Eserleri Müzesinde sanatseverlerle buluşuyor. Sergide hattan tezhibe, tekstilden nakışa kadar farklı disiplinlerden eserler yer alıyor.
> İki solistten türküler
İstanbul Devlet Türk Halk Müziği Korosu, 2023 yılının ilk konserini ‘’İki Solistten Türküler’’ başlığıyla 5 Ocak akşamı AKM Çok Amaçlı Salon’da gerçekleştirecek.
***
AYRILIK ÇEŞMESİ
“KÖR” HÂLİYLE ZAMANA DİRENİYOR
Tarihî değeri çok büyük olan Ayrılık Çeşmesi küfeki taşından itinalı bir işçilikle yapılmış, saçağı yine taştan yontulmuş ve bir dizi tomurcukla süslenmiştir. Farklı kemeri sebebiyle çeşme benzerleri arasında sanat değerine sahip bir eser hüviyeti kazanmıştır. Çeşmenin biraz ilerisinde Taşköprü Caddesi ile Sarayardı Sokağı arasındaki adanın ucunda bir namazgâh bulunmaktaydı. Biraz daha ileride ise yukarı doğru uzanan bir mezarlık yer almaktadır. 1957’de namazgâhın set duvarı ile mermer bir kuyu bileziği belirli olmakla beraber mihrap taşı kaybolmuş ve yeri de gecekondular tarafından işgal edilmiştir. Bugün ise namazgâh tamamen kaybolmuş, çeşme ise “kör” bir şekilde ayaktadır.
***
KİTAP
> Bir gangsterin portresi
Gençliğinde New York mafyasını yöneten isimlerden olan ama ABD Başkanı Truman’ın “Başkanlık Özgürlük Madalyası” taktığı Meyer Lansky’nin esrarengiz hayatına ışık tutan “Mafyanın Muhasebecisi”, Can Yayınları etiketiyle raflarda... Zali de Toledo’nun özel hayatına dâhil olduğu Lansky’yi anlattığı eser, suçla dolu hayatın farklı bir cephesine sübjektif unsurlarla odaklanıyor.
> Levendnâme…
Şair Levend Ağaoğlu’nun şiirlerini bir araya getirdiği “Levendnâme” adlı eser, Aktif Yayınları tarafından neşredildi. Kitapta, Ayasofya ile Kutadgu Bilig’i birleştiren “AğaSofya” fikrini taşıyan yazarın, Türkiye ve Türkistan’a dair kaleme aldığı, kendi dünyasından çıkan mısraları yer alıyor.
'da Takip Edin!
