Resimdeki gözyaşları: Meşhur ressamlar depremleri resmetmişti
Depremler dünyanın en yıkıcı tabiat hadiselerinden… 6 Şubat’ta Türkiye ve Suriye’de yaşanan depremler ise insanoğlunun ne ilk ne de son dramıydı… Özünde hayatın yansıması olan sanat ise felaketlere sık sık odaklandı. Ancak sanat tarihçilerine göre depremler, diğer felaketlere kıyasla sanata daha az mevzu oldu. Buna rağmen birçok ressam, kendilerini hayrete düşüren zelzeleleri tuvallerine taşıdı.
MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - En çok resmedilen depremler 1356’da Basel, 1755’te Lizbon ve 1906’da San Francisco’da yaşananlardı. İstanbul’dakiler ise daha ziyade gravürlere konu oldu. Deprem resimlerinde çaresizlik ile umut hisleri harmanlandı. Fotoğraf yokken yapılan eserler ise maziyi gösteren tarihî vesikalar olarak bugüne geldi…
TARİH DERSİ
1356’da İsviçre’nin Basel şehrini yıkan depremin dehşetini “tarih ressamı” olarak anılan ve maziyi bir ders olarak sanatseverlerin önüne koyan İsviçreli Karl Jauslin resmetmişti.
Deprem ülkesi olan İtalya’da ise sanatçılar diğer felaketlerden ziyade zelzelelere odaklanmışlardı. 14. asırda İtalya’da ölümle sonuçlanan yedi yıkıcı deprem yaşandı ve eserlere konu oldu. Mesela San Francesco d’Assisi Bazilikasındaki bir fresk (The Death Of The Boy In Sessa), o depremlerden bugüne kaldı. Sonraki asırlarda İtalyan sanatçı Pier Leone Ghezzi gibi isimler de ülkedeki depremleri resmetti.
EN ÇOK İŞLENEN DEPREM
Barok dönemin sonlarına doğru Avrupa’yı inanç olarak derinden etkileyen bir felaket yaşandı. Bu, Portekiz’de meydana gelen 1755 Lizbon depremiydi ve ressamları da büyük tesir altında bıraktı. Portekizli sanatçı João Glama Strobërle (1708-92), bir resminde bu depremin dehşetini gösterecekti. İsimleri bilinmeyen pek çok küçük sanatçı da deprem anını ve yıkımını eserlerine taşımaya çalıştı. Ancak 1766’da ise bu defa bölgenin idarecisi Pombal, Lizbon’u yeniden inşa etme çabalarını kaydetmeleri için popüler iki Fransız ressam olan Louis-Michel van Loo ve Claude Joseph Vernet’i vazifelendirdi.
C. Albert Rogers depremi böyle resmetmişti...
ABD’de 1906’da yaşanan San Francisco depremi de sanatta yankı uyandırdı. Depremde eserlerinin pek çoğu zarar gören sanatçı Charles Albert Rogers, hemen harekete geçerek enkazları resmetmeye başladı ve onun bu hâli bir fotoğrafa da yansıdı… Japon kökenli ABD’li ressam Chiura Obata da 1906’da yaşanan San Francisco depremini eserlerine yansıtmış, binlerce kişinin öldüğü 7,8 büyüklüğündeki depremin izlerini fırçasıyla resmetmişti.
“BÜYÜK DALGA” DEPREMDEN Mİ DOĞDU?
Aslında depremlerle en çok boğuşanlar Uzak Asyalılardı. Bu yüzden dünyanın en bilinen sanat eserlerinden biri, depremi anlatıyor olabilir. Japon resminin usta ismi Katsushika Hokusai’nin şaheseri “Büyük Dalga” bazı iddialara göre 1792’de Kumamoto’da meydana gelen deprem ve sonrasındaki tsunamiyi anlatmakta.
Dünyanın en bilinen resimlerinden olan “Büyük Dalga”, bazı sanat tarihçilerine göre bir depremi anlatıyor.
Öte yandan depremi yaşayıp çizen Japon sanatçılar arasında Utagawa Kuniyoshi gibi pek çok isim de var.
Günümüz sanatçıları arasında da depremi çalışanlar mevcut… Kolombiyalı ressam ve heykeltıraş Fernando Botero da onların önde gelen isimlerinden biri… 1932 doğumlu sanatçı, pek çok eserinde çatlak ve eğik evler arasında deprem sonrası bir cenaze alayı da dâhil olmak üzere sismik felaketlerin çeşitli resimlerini üretti. Zürih’te yaşayan sanatçı Irene Weingartner, ise doğrudan depremleri resmetmese de sismografik dalgaları kullanarak eserler meydana getirdi.
İSTANBUL DEPREMLERİNİ BATILILAR ÇİZDİ
İstanbul tarih boyunca defalarca büyük depremlere maruz kaldı. Ayasofya, tarihî surlar ve Fatih Camii gibi pek çok kültürel yapı, yaşanan felaketlerde defalarca zarar gördü.
Osmanlı İstanbul’unda meydana gelen depremler ise daha ziyade Avrupalı sanatçılar tarafından çizildi. Bunlar daha ziyade o devirlerde fotoğraf vazifesi gören gravürlerdi.
“Küçük Kıyamet” diye anılan 1509, 1556, 1766 ve 1894’teki büyük depremler ve İzmit merkezli 1878 depremi de farklı eserlere yansıdı. Vesika değeri güçlü eserlerde yerin yuttuğu bedenler, dehşetle kaçan insanlar ve harabeler yer aldı. Ne yazık ki bu gravürleri çizenlerin bazılarının ismi bugüne ulaşmadı. 1999 Marmara Depremi ise daha ziyade mahallî sanatçıların eserlerinde konu olarak yer buldu.
'da Takip Edin!
