Kim bu Banksy!

MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ

İngiltere’nin Bristol şehrinde doğmasının dışında neredeyse hakkında hiçbir şey bilmediğimiz Banksy, saklandıkça daha çok merak edildi ve daha çok nam saldı. Peki, artık her çalışmasıyla gündemin merkezine yerleşen bu esrarengiz portrenin arkasında ne var? Banksy sanatı yeniden tanımlayan bir dâhi mi, yoksa eserlerinde de sıkça yer alan “balonlardan” biri mi?

En pahalı eseri “Çöpteki Aşk”...

SOL KÜLTÜRDEN BESLENDİ

İddialara göre Banksy, 1974’te İngiliz solcularının yoğun olarak yaşadığı Bristol’de doğdu. Protest fikirleri de böyle bir ortamda oluştu. İlk eserleri ise 1990’ların başında, trenlerde ve duvarlarda görünmeye başladı. 2001 yılına gelindiğinde, artık İngiltere’nin her yerindeydi. Yaptığı iş fotoğraflardan şablonlar çıkarıp sokakları boyamaktı. Müze ve sanat galerilerine karşı çıkarak gizlice çizdiği basit ama “slogan atan” bu resimler, halk kitleleri tarafından çok beğenildi. Peki, bu sıradanlık, insanları niçin cezbetti?
Bu, onun duvar resimleri kadar ana akım liberal sol Batı medyasının da başarısıydı! Hâliyle önceleri yaptıkları duvarlardan silinirken, bir zaman sonra eserinin olduğu duvar, koparılıp sanat müzayedesine götürülecek kıymete yükseldi. Artık Angelina Jolie ve Brad Pitt gibi koleksiyoncuları da vardı, kolunda “Kırmızı Balonlu Kız” çalışmasını taşıyan Justin Bieber gibi hayranları da... 2010 yılında Time dergisi onu “Dünyanın En Etkili 100 İsmi” arasında gösterdi.

Banksy, “PKK propagandası yapmak” suçlamasıyla 2016 yılında tutuklu kalan Zehra Doğan için New York’a duvar resmi yapmıştı.

En çok eleştirdiği şeyler otorite, kapitalizm, tüketim kültürü, mülteci karşıtlığı gibi konulardı ama otorite, sık sık “suç” olan işler yapan Banksy’yi bir türlü bulamıyordu! British Museum, Tate Britain ve Metropolitan gibi dünyanın önde gelen müzelerine girip klasik resimlerin yanına parodi olanları koyuyor ama yakalanmıyordu! British Museum’a ise illegal yollarla bıraktığı “taş eseri” kalıcı koleksiyona dâhil ediliyordu. Dünyada sessiz kaldığı popüler olmayan konu da az değildi!

Sanatçı 2005 yılında İsrail’in Filistin’de inşa ettiği duvarların üzerine dokuz adet iş yaptı.

YAKALANMAMA SIRRI!

Medya hem onu yüceltti hem de kimliğini çok merak etti. İsminin Robin Gunningham olduğu yazıldı, bazı fotoğrafları yayımlandı ama bunlar ispat edilemedi. Yüzünün görüldüğü birkaç fotoğrafı da PR şirketi tarafından örtüldü. Onun Massive Attack grubunun üyesi Robert Del Naja olduğu da söylendi ama şarkıcı bu iddiayı kabul etmedi. On bir sene boyunca menajerliğini yapan Steve Lazarides ise Banksy’nin yakalanmama sırrının “reflektif yelekler ve trafik konileri” olduğunu iddia edecekti!

KAPİTALİZM SARMALADI!

Öte yandan Banksy, sanat dünyasının aktörleri olan galeriler, müzayede evleri ve müzelere karşı çıkarak büyüdü ama vardığı nokta başka bir yer değildi. Büyük bir ekiple çalışmaya başlayan sanatçının eserleri müzayedelerde ve sanat galerilerinde astronomik rakamlara satıldı. En pahalı eseri ise 2018 yılında müzayede esnasında uzaktan kumanda ile yarısı parçalanan “Çöpteki Aşk” (Love is in the Bin) oldu. Eser, en son 25 milyon dolara alıcı buldu. Ama kendisi bazı büyük markaların reklam tekliflerini reddetti. Malum kendisi en son Guess markasını eserlerini izinsiz kullandığı için hedef aldı. Evet, kapitalizm Banksy’yi satın alamadı belki ama sıkıca sarmaladı!

Banksy, zaman zaman eski İngiliz Kraliçesi Elizabeth’i de eleştirdi.

BLEK LE RAT’İ Mİ KOPYALADI?

Banksy’nin sanatı ise hep tartışıldı. Kendisini “sanat teröristi” ve “Vandal” olarak görenler az değil. Birçok eleştirmen ise yaptıklarını “zekice ama sanatsal derinlikten mahrum” görerek, Banksy’yi sanatçı olarak kabul etmiyor. Zaten çalışmaları, 1981-1983 yılları arasında Paris’te şablon grafiti sanatı yapan Fransız sokak sanatçısı Blek le Rat’inkilere aşırı benziyor! Banksy de, bu orijinallik problemini inkâr etmiyor.
Hasılı Banksy, tek başına sanatın bu devirde geldiği yeri gösteriyor! Kimliğini hiçbir zaman açıklamayacağını söyleyen grafitici, öyle de yapmalı. Zira onun en büyük sermayesi sansasyondan sonra bu esrarengiz hava...

***

KİTAP

ZARİFOĞLU'NUN ŞİİRLERİ TEK KİTAPTA

Ketebe Yayınları büyük edebiyatçı Cahit Zarifoğlu’nun bütün şiirlerini tek kitapta topladı. “Hızla Akan Mızrak” adlı eser, şairin dört kitabında bulunan şiirlerinin yanı sıra daha önce sadece zamanın dergilerinde neşredilmiş az bilinen 9 şiirini de okuyucuyla buluşturuyor. Eser, edebiyatımızın “Zarif Kalemi”nin tasavvufla zenginleşmiş mana dünyasına da ayna tutuyor…

200 BAŞLIKTA SANAT

Tarihten bugüne sanatın değişen büyülü dünyası Kronik Kitap’ın “Dakikalar İçinde” serisinden çıkan “Sanat” kitabıyla okuyucuya sunuluyor. Eserde mağaralardaki sanat anlayışından Yunan klasisizmine, Rönesans’tan pop art’a ekoller, dönemler, stiller ele alınıyor. Susie Hodge’un herkesin anlayabileceği bir üslupla kaleme aldığı kitapta, sanata dair 200 ayrı başlık yer alıyor.

AYKIRI YAZILAR!

Yazar Abdullah Kılıç, çeşitli haber mecralarında yayınlamış yazılarından meydana getirdiği “Aykırı Yazılar” adlı kitabında kendi bakış açısıyla tarih boyunca Türk insanının iniş ve çıkışlarını tahlil ediyor. Kılıç, Bilgeoğuz Yayınları etiketiyle neşrolunan eserinde gözlemleriyle olanları yazıyor ve olacaklara dair tahminlerde bulunuyor. Yazar kitabındaki ana fikrin “vatan, millet sevgisi” olduğunu ifade ediyor.