Balık satın alırken aldanmayın

Balıklar, sadece tatlı ve tuzlu sularda yaşayan, genellikle yumurtayla üreyen omurgalı canlılardır. Bazı türleri ise yumurtaları anne karnında çatladıktan sonra canlı doğum yapar. Şüphesiz ki, bilinen hâli ile balıklar su hayatındaki en önemli canlılardan bir tanesidir. Belki de dünyanın en eski şahitleri, öyle ya bulunmuş olan en eski balık fosilleri 500 milyon yaşında. Günümüzün balıkları kıkırdaklı ve kemikli olarak temelde ikiye ayrılıyor. Diğer türlerin nesilleri 300-400 milyon yıl evvel tamamen tükenmiş. Evet yüce Allah’ın hikmeti ve tabiat harikası deniz canlıları. Tabiatla ilişkileri uzun hikâye, günümüz insanları için sadece beslenme ve estetik anlamları var. Hilesi hurdası çok olan kandırılmaya en müsait olunan lezzetlerin başında geliyor BALIK ya da DENİZ ÜRÜNLERİ. Balık konusunda en iyi lezzeti tatmak istiyorsanız öncelikle tanıdık balıkçı ve doğru mevsim diye bir gerçek var. Elbette sorular hangi deniz ve nasıl pişiriyorsunuz diye devam edilebilir. Aslında hikâye tercihlerimizle ilgili.

BİR BALIKÇIYI ARKADAŞ EDİNİN

Gelelim balık alışverişine siz istediğiniz balığı satın aldığınızı hatta bildiğinizi zannederken aldanmanız çok mümkün. Çünkü bazı balıklar fiziki yapıları itibarıyla birbirine çok benzer. Fakat lezzetleri ve dolayısıyla ekonomik değerleri çok farklıdır. Belki hepsi değil ama bazı balıkçılar işte bu benzerliği güzel değerlendirir. Sadece balıkçılar değil, bazı süpermarket zincirleri bile bu yöntemi uygulayabiliyor. Ne yapmalıyım diyorsanız bir balıkçıyı arkadaş edinin derim, çünkü bu işi çözmek çoook zor. Lezzetsiz balık yememeniz için benim başka önerim yok. Tabii ki mevsimler de çok önemli ve şimdi balık sezonu. 
Bazı örnekler vereyim;

AKYA: Haziran-temmuz-ağustos-eylül-ekim bu balığın en lezzetli olduğu zamandır.

ALABALIK: Tatlı su balığı ve her mevsim şahanedir. Çünkü kaliteli suda yaşar ve beslenir. Tabii ki gerçek alabalık... 

BARBUN: Ağustos-eylül-ekim-kasımda lezzeti uçar geriye kalan 8 ay ise siz bilirsiniz. 

ÇİNEKOP: Temmuz-ağustos en güzel zamanıdır diyor usta balıkçılar… Sonrasında SARIKANAT ve daha da büyüyünce LÜFER olacak malum. 

ÇİPURA: Günümüzde yüzde doksan dokuzu çiftlik ama olur ya denizde tutulana denk gelirseniz ağustos-eylül balığı... Kalan 10 ay standart çiftlik tadında. 

HAMSİ: Kasım-aralık-ocak-şubat… Bu aylarda yedin yedin. 

İSTAVRİT: Ocak-şubat-mart-nisan bu dört ayın haricinde tavsiye etmem. 

KALKAN: Ocak-şubat-mart-nisan en süper zamanı... Mayıs ayını zar zor idare eder. 

KEFAL: Mümkünse yemeyin derim. Ekim-kasım-aralık-ocak-şubat-mart-nisan-mayıs... Bu balık hemen her zaman tezgâhta. 

LAHOS: Ağustos-eylül... Geri kalan aylarda idare eder. 

LEVREK: Yüzde doksan dokuzu çiftlik ama denk gelirseniz deniz levreğinin mevsimi şubat-mart-nisan-mayıs… Geri kalan 8 ay boyunca unutun ya da çiftliğe devam. 

LÜFER: Eylül-ekim tadından yenmeyeceği zamanlar. 

MEZGİT: Şubat-mart-nisan-mayıs gerisini boş verin. 

PALAMUT: Ekim-kasım-aralık… Bu balık net olarak kış balığıdır… Ocak-şubat idare eder ve unutmayın artık onun da çiftlik üretimi var.  

SAZAN: Tatlı su göl balığıdır, ekim-kasım lezzeti şaşırtır, tabii doğru ellerde... 

USKUMRU: Ekim-kasım lezzetten uçar sonra da pek bulunmaz. Bulunursa da tadı vasat... 
Şüphesiz bütün balıklar hakkında bir şeyler söylememiz mümkün değil, kaldı ki sayfalara da sığmaz meşhur sorularla bitirelim. 

BALIKLA BİRLİKTE SÜT ÜRÜNÜ TÜKETİLMESİ ZEHİRLER Mİ?

Mümkünse taze balık yemek ve süt ürünleriyle birlikte tüketmemeye çalışmak. 

BALIĞA LİMON SIKILIR MI? 

Bunu hangi balıklar diye sormak daha doğru olur. Ancak balığa limon koyup beklediğimiz süreçte lezzeti veren yağ, limonun suyu içerisinde çözünür. Böylece dilimize değdiği anda tadını alırız yani daha lezzetli olur, kimse hoplayıp zıplamasın. Balığı, limon sıkmadan yediğinizde ise damağınız yağın dağılmasına çok da izin vermez, bu da tadını almak için daha büyük lokmalarla yemenize yol açabilir. Eğer çok yağlı bir balık ise limon istemeyebilir. Balık kara kuru ve yağsızsa kesin limon. 

FARKLARINI BİLMEK GEREK

Bu arada SOMON-KART ALABALIK (KARADENİZ SOMONU DİYE SATIYORLAR), ‘KOLYOZ’u USKUMRU diye satıyorlar. Uskumru ve kolyozu ayırt etmek biraz daha zor. Çizgilere bakın, kolyozun gözleri daha iri ve patlak, ayrıca çizgileri uskumruya göre daha karışık şekilde ilerliyor. 

PALAMUT-TOMBİK: Palamut ve tombik de birbirine çok benzer. Fakat palamut mevsiminde yağlı ve güzel olabilecekken tombik her daim saman gibidir. Palamutun en kolay ayırt edici özelliği vücuda hafif paralel düzenli çizgileridir. 

LEVREK- EŞKİNA: Levrek ile eşkina arasında en kolay ayırt edici unsur renkleri ve vücut biçimleri. Levrek kısmen daha ince uzun ve açık renklidir. Eşkinayı, genellikle kaya levreği diye satıyorlar. En temel ayırt edici unsur sırt biçimleridir. Levreğin sırtı daha düzken diğerleri daha eğimli ve dik. 

BARBUN-TEKİR: Barbun ve tekir arasındaki en önemli fark kafa yapısıdır. Barbunun kafası küttür. Tekir genelde ufak olarak satılır kafa kısmı daha sivridir. 15 cm üstü küt burunlu olanlar %99 barbun. 

MEZGİT-PANGA: Mezgit ve panga uzaktan yakından akraba olan balıklar değiller. Panga ithal olarak (Vietnam) ülkemize gelen bir tatlı su balığı. Eti mezgit kadar lezzetli değil ve çok sağlıksız olduğu iddiaları var. Özellikle restoranlar bu konuda çok hile hurda yapıyor. 
NİCE BALIK VARDIR Kİ, SU İÇİNDE HER ŞEYDEN EMİNKEN BOĞAZININ HIRSI YÜZÜNDEN OLTAYA TUTULMUŞTUR. MEVLÂNA