Antik dönemlerden bugüne koku kültürü sanatla buluştu
Türkiye Cumartesi Haberleri
Koku koleksiyonunu İstiklal Sanat Galerisinde sergileyen Bihter Türkân Ergül “Bu nesneler bize anlatıyor ki, Osmanlıda da tarihte de koku bir sanatmış. Tıpkı resim yapmak gibi…” diyor.
MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - Koku uzmanı ve koleksiyoncu Bihter Türkân Ergül’ün biriktirdiği kokuya dair nesneler, sanat eserleri ve antik objelerin replikalarıyla bir araya geldi, Beyoğlu’nda buram buram mazi kokan bir sergi açıldı. İstiklal Sanat Galerisinde görülebilen “Kadim Kokular” adlı sergide antik çağlardan bugüne koku kültürünün yolcuğunu ortaya koyan 280’den fazla nesne ve eser var. Biz de sergi vesilesiyle Bihter Türkân Ergül’le buluştuk...
KİL TABLETLERDEKİ KOKULARIN PEŞİNE DÜŞÜYORUZ
Mazideki kokuları bugüne taşımak için çalışmalar yaptıklarını söyleyen Ergül “Arkeologların da aralarında bulunduğu uzman ekibimizle araştırmalar yaparak antik çağ ve Osmanlı kokularını gün yüzüne çıkarıp bugüne uyarlıyoruz. Kil tabletlerdeki kokuların bile peşine düşüyoruz. Mesela Bronz Çağı’na ait dünyanın bilinen ilk yazılı koku formülünü günümüze taşıdık. Yaptığımız çalışma için ‘iğne ile kuyu kazmak’ tabiri bile yeterli değil. Bu toprakların endemik bitkilerini ve koku kültürünü yaşatabilmek için bunu yapıyoruz. Ancak Osmanlı kokularını çalışmak nispeten daha kolay. Zira Osmanlıdaki kokulara dair Çamaşırhane ve Helvahane defterlerinde çeşitli bilgiler mevcut. Böylece parçaları birleştirerek kokuları elde ediyoruz” diye konuşuyor.
Aynı zamanda 22 senedir kokulara dair nesneler topladığını söyleyen Bihter Türkân Ergül “Kokulara merakınız varsa ister istemez koleksiyonla da ilgileniyorsunuz. Açık artırmalar, antika pazarları, tonton teyzelerin evlerinden gelenler ve konuyla ilgilendiğimi bilip bana emanet edilenlerle oluşturduğum 650 nesnelik koleksiyonum mevcut. Amerika ve Avrupa’daki çeşitli müzelerde sergilenen antik şişelerin özel replikaları da koleksiyonumda yer alıyor” ifadelerini kullanıyor.
İNSANLIK TARİHİ KADAR ESKİ
Ergül, koleksiyonundan derlenen sergiye “Kadim Kokular” ismini verme sebebini ise şu sözlerle anlatıyor: Kokular aslında insanlık tarihi kadar eski. Zira kokuların kadim uygarlıkların kültüründe özel bir yeri var. İslam medeniyetinde ise koku sürünmenin sünnet olması sebebiyle kokular gündelik hayatın ve devlet erkânının vazgeçilmez unsuru olmuş. Biz de sergimizde Asur, Mezopotamya, Hitit, Selçuklu ve Osmanlıdaki koku kültürünün izlerini ortaya koyuyoruz. Burada insanları kokularla tarihte yolculuk yaptırmak istiyoruz. Kokunun serüvenini çeşitli nesnelerle koku örnekleriyle ortaya koyuyoruz.
TIPKI RESİM GİBİ
Sergideki eserleri anlatan Ergül “Burada 287 parça eser var. Porselen kaplar, şifahanelerde yer alan tütsülük ve gülabdanlar, Selçuklu tütsülükleri ve Birinci Dünya Savaşı’nda kullanılan bir örneği de dâhil olmak üzere değişik dönemlerden koku şişeleri mevcut. Bu nesneler bize anlatıyor ki, Osmanlıda da tarihte de koku bir sanatmış. Tıpkı resim yapmak gibi… O sanat eserlerini de âdeta bir mücevher gibi şık şişe ve kaplarda muhafaza etmişler. Kokunun ambalajı da bize bir şey anlatıyor. Mesela bir tütsülüğün şeklinden düğünde mi, teravihte mi yoksa törenlerde mi kullanıldığını anlıyorsunuz. Şimdi biz parfüm şişelerini çöpe atıyoruz ama onlar muhafaza edilmiş” diyor.
KOKU MÜZESİ HAYALİMİZ VAR
Bihter Türkân Ergül “Türkiye’de bir koku müzesi bulunmuyor. Buna çok ihtiyaç var. Bizim de bir projemiz var. Olması için uğraşıyoruz. Neredeyse bütün arkeoloji müzelerinde binlerce koku şişesi var. En acısı ise onların “gözyaşı şişesi” denilerek sergileniyor oluşu. Karbon testleri yapıldığında görülecek ki onların pek çoğunun koku şişesi olduğu ortaya çıkıyor.
BATI’DAKİLER 200, ANADOLU’DAKİLER 8 BİN YILLIK
Bu toprakların ne kadar zengin olduğunu o objeleri müze çatısı altında bir araya getirdiğimizde daha iyi anlatabiliriz diye düşünüyorum. Çünkü Avrupa parfümlerinin 200 senelik geçmişi, Anadolu’dakilerin ise 8 bin yıllık mazisi var. Fakat biz Avrupalı parfüm markalarının ürünlerinin benzerlerini yapmak için uğraşıyoruz. Kendi zengin kültürümüze sahip çıkmamız gerekiyor” ifadelerini kullanıyor.
KOKULAR TECRÜBE EDİLİYOR
29 Nisan’a kadar Beyoğlu Belediyesinin ev sahipliğinde İstiklal Sanat Galerisinde ziyarete açık olan sergide, çeşitli koku örnekleri de yer alıyor. Bizzat tecrübe edilebilecek kokular arasında ilk yazılı formülden hazırlanan Mezopotamya’nın yanı sıra Osmanlı, İstanbul ve İstiklal adlı dört ayrı koku var. Sergide ayrıca sanatçı Sinem Yeşil’in kokulara dair yaptığı çeşitli minyatür tabloları da sergileniyor.
'da Takip Edin!
