Tartışmaları alevlendirecek: Plüton'da dev buz volkanları keşfedildi
TEKNOLOJİ Haberleri
Güneş Sisteminin bilinen en büyük cüce gezegeni Plüton, canlıların yaşamını destekleyecek nitelikteki buz volkanlarına sahip. Bu volkanların varlığı, cüce gezegenin hareketsiz bir buz topu olduğu fikrini daha imkansız hale getiriyor.
Plüton cüce gezegeninin yüzeyi üzerinde yükselen iki tepe bilim insanlarının yıllardır kafalarını karıştırıyor. Bazıları bunun bir buz yanardağı olabileceğini, lav değil de çok miktarda buzlu sulu kar püskürttüğünü ileri sürerken volkan patlamaları sonucu oluşan kalderaların görünmemesi de soru işaretleri bıraktı.
Görüntülerin ve topografik verilerin tam analizini yapan bilim insanları, bunun tek bir buz volkanı değil birçok volkanın birleşmesinden oluştuğunu düşünüyor. Bunlardan bazıları 7 bin metreye kadar yükseklikte ve yaklaşık 10-150 km çapında. Buz volkanlarının keşfi başka bir tartışmayı yeniden alevlendirdi: Plüton'u volkanik aktiviteyi destekleyecek kadar sıcak tutan ne olabilir?
Kalp şeklindeki uçsuz bucaksız bir buz tabakasının güney ucunda yer alan bu olağandışı yüzey özellikleri, ilk olarak NASA'nın New Horizons uzay aracının Temmuz 2015'te gezegenin yanından geçerken çektiği görüntülerde fark edildi. Yeni bir çalışma ise, Plüton'da başka hiçbir parçasına benzemeyen inişli çıkışlı bir bölge gösterdi.
DİĞER GEZEGENLERDEN FARKLI
Southwest Araştırma Enstitüsünden çalışmanın yazarı Dr. Kelsi Singer, "Güneş sisteminde gördüğümüz hiçbir şeye benzemeyen çok büyük buzlu volkanlardan oluşan bir alan bulduk" dedi. Bölge, 1000 kilometre boyunca uzanan eski bir çarpma havzasını kapsayan Sputnik Planitia buz tabakasının güneybatısında yer alıyordu. Büyük ölçüde engebeli su buzundan oluşan, volkanik kubbelerle dolu. En büyük ikisi Wright Mons ve Piccard Mons olarak biliniyor.
Wright Mons yaklaşık 4 ila 5 kilometre uzunluğunda ve 150 kilometre genişliğindeyken, Piccard Mons yaklaşık 7 kilometre yüksekliğe ve 225 kilometre genişliğe ulaşıyor. Wright Mons'un hacim olarak Hawaii'deki, dünyadaki en büyük volkanlardan biri olan Mauna Loa yanardağı ile benzer olduğu düşünülmektedir.
Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, buz volkanları su buzundan oluşuyor. Ancak amonyak veya metanol gibi bazı ek 'antifriz' bileşenleri de bulunuyor. Singer, gezegene ilişkin, "Sıvı olacağını düşünmek hala zor, çünkü çok soğuk. Plüton'daki ortalama yüzey sıcaklığı yaklaşık 40 Kelvin (-233 C). Yani, muhtemelen daha fazla, ya sulu malzeme ya da çoğunlukla katı halde olabilir. Bir buzulun katı olması gibi ama yine de akabilir." dedi.
Bilim insanları, bu bilgilerin oldukça şaşırtıcı olduğunu, çünkü aşırı düşük sıcaklık göz önüne alındığında, bu malzemenin hiç hareketli olmaması gerektiğini ekledi. Muhtemelen, Plüton'un kayalık çekirdeğinin beklenenden daha sıcak olduğunu ve radyoaktif bozunmadan salınan ısı enerjisinin bazı elementlerinin bir şekilde örneğin yalıtkan bir malzeme tabakası tarafından tutulduğunu ve periyodik olarak salınarak volkanik patlamaları tetiklediğini öne sürüyor.
İleri sürülen fikirler ne olursa olsun, Plüton'un sadece hareketsiz bir buz topu olduğu fikri giderek daha imkansız görünüyor.
Uluslararası Astronomi Birliği'nin gezegen tanımını değiştirdiği 2006 yılında Plüton, kriterlere uymadığı için gezegen statüsünden çıkarılarak cüce gezegen ilan edildi. Cüce gezegen, Kuiper Kuşağı'ndaki Güneş Sistemimizin kenarında yer alıyor ve orada Güneş'ten uzakta dönen birçok donmuş nesneden daha büyük. Ortalama sıcaklığı eksi 387 Fahrenheit (- 232 santigrat derece) olan buzlu cüce gezegen, dağlara, vadilere, buzullara, ovalara ve kraterlere sahip. Yüzeyinde olsaydınız kırmızı karla, mavi gökyüzü görürdünüz.
'da Takip Edin!
