Pek çok ülkenin iştahını kabartacak: Dünya'nın çok ötesinde nadir toprak elementi keşfedildi
Amerikan yapımı F-35 savaş jetlerinde kullanılan türden bir nadir toprak elementi Dünya'nın çok ötesinde bulundu. Bilim insanları, ilk defa bir ötegezegende nadir toprak elementi terbiyumu keşfetti.
Samanyolu'nda şimdiye kadar bulunan en vahşi ötegezegenlerden biri daha da ilginç hale geldi. Gökbilimciler, KELT-9b gezegeninin atmosferinde, buharlaşmış metal bulutları içinde dönen nadir toprak metali terbiyumu tespit etti. Bu son derece nadir toprak elementi, uzak bir dünyada ilk defa bulundu.
Ekip ayrıca vanadyum, baryum, stronsiyum, nikel ve diğer elementleri de tespit ederek önceki analizleri doğruladı. Böylece KELT-9b'de olup bitenlerin gerçekten çok garip olduğu ortaya çıktı.
ScienceAlert'in haberine göre, İsveç'teki Lund Üniversitesinden astrofizikçi Nicholas Borsato, "Daha ayrıntılı bilgi edinmeyi mümkün kılan yeni bir yöntem geliştirdik. Bunu kullanarak, daha önce hiçbir ötegezegenin atmosferinde bulunmayan nadir bir madde olan terbiyum da dahil olmak üzere yedi element keşfettik. Bir ötegezegenin atmosferinde terbiyum bulmak çok şaşırtıcı." şeklinde konuştu.
SICAK BİR GAZ TOPU GİBİ
KELT-9b, yaklaşık 670 ışıkyılı uzaklıkta yer almaktadır ve gerçekten de oradaki en uç gezegenlerden biridir. Sıcak Jüpiter olarak biliniyor, ev sahibi yıldızıyla o kadar yakın bir yörüngeye kilitlenmiş ki kavurucu sıcaklıklara sahip bir gaz devi.
Üstelik KELT-9b, var olan en sıcak yıldızlardan biri olan mavi bir süperdev yıldızın yörüngesinde sadece 1,48 günlük son derece dar bir yörüngede dönüyor. Bu yakınlık, ötegezegeni büyük ölçüde buharlaştırıyor: Gündüz tarafında, KELT-9b 4.600 Kelvin'i (4.327 santigrat derece) aşan sıcaklıklar mevcut.
Bu, bir dış gezegende şimdiye kadar gördüğümüz en yüksek sıcaklık. Bilinen tüm yıldızların en az yüzde 80'inden daha sıcak.
SEKİZ ELEMENT BULUNDU
Elde edilen çok sayıda veri sayesinde KELT-9b, 2018'de atmosferinde buharlaşmış demir ve titanyum tespit edilen ilk ötegezegen oldu. Ardından, bir yıl sonra bilim insanları sodyum, magnezyum, krom ve nadir toprak metalleri skandiyum ve itriyum da bulduklarını açıkladı.
Borsato ve meslektaşları, KELT-9b ve ev sahibi yıldızının spektrumunda bulunan elementleri daha ayrıntılı analiz etmek için yöntemlerini geliştirdi. Yeni yayımlanan çalışmada, önceki hidrojen, sodyum, magnezyum, kalsiyum, krom ve demir tespitlerini doğruladılar ve ötegezegenin atmosferinde tespit edilmemiş birkaç metalin daha bulunduğunu açıkladılar.
Atom numarası 65 olan terbiyum gerçek sürprizdi. Burada, Dünya'da, ağır element son derece nadirdir ve genellikle diğer elementlerle birlikte eser miktarlarda bulunur. Bugüne kadar hiçbir doğal terbiyum baskın mineral tespit edilememişti; yerkabuğundaki tahmini bolluğunun yüzde 0,00012 civarında olduğu düşünülüyor.
Ayrıca bu elementi başka bir dünyada bulmak ilginç çünkü terbiyum gibi ağır elementler ancak bir süpernova patlaması veya iki nötron yıldızının çarpışması gibi en şiddetli koşullarda oluşabilir. Bu, demirden daha ağır tüm elementler için geçerlidir ancak ötegezegen atmosferinde terbiyumun saptanması hiç de beklenmiyordu ve bu bize KELT-9b ve yıldızının tarihi hakkında bir şeyler söyleyebilirdi.
300 MİLYON YIL YAŞINDA
Bilim insanları, KELT-9b ve yıldızının nispeten genç olduğunu söylüyor; yaklaşık 300 milyon yıl yaşında (örneğin, Güneş yaklaşık 4,6 milyar yaşındadır.) KELT-9b'nin ağır elementleri içermesi için bu şiddetli olaylardan (süpernova patlaması veya nötron yıldızlarının çarpışması) birinin püskürmesini içeren malzemelerden oluşmuş olmaları gerekir. Bu tür olaylar bir yıldızın ömrünün sonunda meydana geldiğinden, evrendeki ağır elementlerin miktarı zamanla artar.
Bir yıldız veya ötegezegen ne kadar eskiyse, o kadar az ağır element malzemesine sahip olacaktır. Tersine, daha genç yıldızlar ve ötegezegenler daha ağır elementlere ve muhtemelen daha fazla çeşitliliğe sahip olacak.
Borsato, "Ağır elementler hakkında daha fazla şey öğrenmek, diğer şeylerin yanı sıra, dış gezegenlerin yaşını ve nasıl oluştuklarını belirlememize yardımcı oluyor" diyor.
Araştırma, Astronomy & Astrophysics'te yayınlanmak üzere kabul edildi ve arXiv'de mevcut.
Kaynak: Science Alert
Derleyen: Hilal Bardakcı
'da Takip Edin!
