“Parasını dolara yatıran ülkeden girişim çıkmaz”

Ömer Temür

İstanbul’un en çok ziyaret edilen ilk üç turistik mekânı hangileri diye sorsam akla ilk Sultanahmet ve Ayasofya gelir. Üçüncüsüne ise çok şaşıracaksınız. İTÜ Arı Teknokent. Türkiye’nin dijital dönüşümüne tanıklık etmek isteyen yerli ve yabancıların İstanbul’daki ilk durağı olmuş İTÜ Arı. Her gün onlarca otobüs park ediyor. Türkiye’deki girişimciliğin kalbi burada atıyor. Öyle ki İTÜ Arı üniversite kuluçka merkezleri içerisinde dünyanın üçüncü Avrupa’nın ise en iyi ikinci kuluçka merkezleri arasında gösteriliyor. 270’den fazla teknoloji firmasına, 500’den fazla startup’a ve 7 binden fazla çalışana ev sahipliği yapıyor. Tüm Türkiye’den girişimci fikirler burada toplanıyor. “Fikrim var diyenin elinden tutuyoruz San Francisco’ya mal satar hâle getiriyoruz” diyor İTÜ Arı Teknokent Genel Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Deniz Tunçalp ve ekliyor: Startup fikri azar azar yatırım alıp ufak ufak adımlarla merdiven tırmanma işi. Biraz daha büyük daha yatırım biraz daha büyük iş... Biz teknokentte firmalarla startup’ı bir araya getiriyoruz. Yaşayan bir ekosistem oluşturmaya çalışıyoruz.

TEL AVİV, İSTANBUL’UN 10 KATI GİRİŞİM ÇEKİYOR
Ancak madalyonun diğer kısmı göründüğü gibi değil. Türkiye’nin anlı şanlı firmaları hemen geri dönüşümü olmadığı bahanesiyle startup’lara 100 bin liralık desteği bile çok görüyor. Hâl böyle olunca startup ekosistemi yeterince gelişmiyor. Tunçalp bu konuda Tel Aviv örneğini veriyor: İstanbul’un onda biri kadar bile etmeyen Tel Aviv’de startup sayısı 10 binlere ulaşırken maalesef bu sayı İstanbul’da binler mertebesine bile ulaşmadı henüz. Tunçalp’in şu tespitleri ise genç beyinlerin ne kadar ihmal edildiğini ortaya koyuyor: Burada gençler 50 bin lira, 100 bin lira ile yatırım yapmaya çalışıyor. İmece usulüyle ele ele veriyoruz. Paraları bir araya getirip büyümeye çalışıyoruz. Girişimcilere yatırım yapanları tenzih ederim ancak büyük sanayi kuruşları inanılmaz küçük bütçelerle geliyor. Anlı şanlı şirketlerin yöneticileri dünya benden ibaret zannediyor. Maalesef hiçbir şey yapmayan firmalar var. Biz onlara bir çağrıda bulunuyoruz. Sadece bize değil başka kuluçkalara da yatırım yapabilirsiniz, yeter ki gelin. Yatırım yapmayabilirsiniz, hibe vermeyebilirsiniz ama gelip buradaki startup’lardan ürün alarak destek olabilirsiniz. Birçok firma müşteri dahi olmaya çekiniyor. Çünkü büyük firmadan aldıkları ürün bozuk çıktığında verdikleri tepkiyle küçük firmadan aldığı ürün bozuk çıktığında verdiği tepki aynı olmuyor. ‘Küçük firmadan aldım onun için çalışmadı’ diyor. Firmaların startup’ların biraz daha fazla elinden tutmasını istiyoruz. Büyük holdingler ve şirketler yıllık satın almalarının yüzde 1’ini hatta yüzde yarımını startup’lardan yapsalar bu iş zaten büyür. Ekosistemin ucundan tutan firmalara ihtiyaç var. Hiçbirini yapmıyorsanız çok yazık, büyük bir potansiyeli değerlendiremiyorsunuz o zaman.

ARSAYLA, DÖVİZLE BU İŞ OLMAZ
Tunçalp bunun millî bir dava olduğunu söylüyor: Türkiye’de ne zaman büyümenin motoru inovasyon olur, o zaman buraya yatırım yağar. Arsa ile döviz ile parayı büyütmenin derdine düşerseniz bu iş olmaz. Oysa bizim startup dostu firmalara ihtiyacımız var. İnşaata yatırım yapacağıma Yemeksepeti’ni yatırım yaparım derseniz bu işlere para yağmaya başlar. Dünya çapında işler yapan çok başarılı girişimcilerimiz var. Bunlar yatırımcısına 50 misli 100 misli paralar kazandırırsa buraya sermaye akmaya başlar. Yoksa olmaz. Bu hikâyeyi yazmamız lazım. Şu an Kuvayimilliye ruhuyla çalışıyoruz. Bu işi kurtarmak büyük çaba sarf ediyoruz.

İTÜ ARI TEKNOKENT

10 binasıyla faaliyet gösteriyor.
Bünyesinde 270’den fazla teknoloji firması bulunuyor.
500’den fazla startup’a ev sahipliği yapıyor.
7 binden fazla kişiye istihdam sağlıyor.
Yılda 600’den fazla proje üretiliyor.
Bugüne kadar 148’i patentli toplamda 2 bin 500’ün üzerinde başarılı AR-GE projesine imza attı.
Buradan 260 milyon dolarlık AR-GE ihracatı gerçekleştirildi.
Teknokentteki firmaların 2017 yılı cirosu 1 milyar dolar.
Geçen yıl 40 milyon dolar ihracat gerçekleştirildi.

BIG BANG İLE 17 MİLYON LİRA DESTEK

İTÜ Çekirdek’e başvuru yapan girişimler her yıl kasım ayı içerisinde düzenlenen Big Bang yarışmasının da bir parçası oluyor. Geçen yıl Big Bang’de girişimcilere, yatırımcı ve kurumsal paydaşlarımızdan 17 milyon TL’yi aşan bir kaynak sağladıklarını belirten Deniz Tunçalp, “Bu yılki Big Bang’i 29 Kasım 2018’de gerçekleştireceğiz. Fikri olanlar ve belirli bir aşamaya getirmiş olanlar 31 Ağustos’a kadar başvuru yapabilir. Bu yıl da en az 17 milyon TL’lik destek sağlamayı hedefliyoruz.

4 AŞAMALI DESTEK

İTÜ ARI Teknokent girişimcilerin ihtiyaçlarına göre farklı programlar uyguluyor. Deniz Tunçalp’in verdiği bilgilere göre belirli bir ölçeğe gelmiş teknoloji girişimcileri AR-GE projelerine özel destekler bulurken, yolun başındaki girişimciler İTÜ Çekirdek’teki entegre destek mekanizmalarına ulaşıyor. İTÜ Magnet’te ölçeklenme yani scale-up aşamasına gelmiş girişimciler büyümeye odaklanıyor. Innogate programında ise teknoloji ürünlerini, dünyanın en rekabetçi teknoloji pazarı olan Silikon Vadisi’ne satmak için hazırlık yapıyorlar. İşte 4 aşamada destekler:

1- TÜBİTAK BİGG Programı: İTÜ Çekirdek bünyesinde fikrini prototip hâline dönüştürme aşamasında olan girişimciler TÜBİTAK BİGG programı ile 150 bin TL hibe desteği almaya hak kazanırken, girişimciler bu aşamada İTÜ Çekirdek’in desteklerinden ücretsiz olarak yararlanıyor. Piyasada ürününü doğrulayan girişimcileri 300’den fazla gönüllü melek yatırımcı, 100’den fazla bireysel ve kurumsal yatırımcı ile 20’den fazla hibe sağlayan kurumu bir araya getiriyoruz. Girişimci, yatırımcılarla yatırım şartlarını yaparken biz de süreci kolaylaştırmak için ara buluculuk görevi görebiliyor ve girişimcinin ihtiyaç duyduğu finans ve hukuk müşavirliğini kendisine sağlıyoruz. Sonuçlanan yatırımların ve kurumsal firmalar tarafından sağlanan mali hibelerin her yıl kasım ayında Big Bang etkinliğinde duyurulması ile ilk aşama tamamlanıyor.
2- İTÜ Çekirdek Ön Kuluçka Programı: Fikrini belirli bir prototip aşamasına geçirmiş girişimcileri İTÜ Çekirdek’e dâhil ediyoruz. İTÜ Çekirdek Erken Aşama Kuluçka Merkezinde girişimcilere açık ofis, mini MBA/girişimcilik eğitimi, satış koçluğu, teknik altyapı desteği, laboratuvar kullanım imkânı, laboratuvar sarf malzemeleri desteğinin yanı sıra mentor desteği sağlıyoruz. Düzenlediğimiz özel demo day organizasyonları ile yatırım bulmalarına destek veriyor, yatırım görüşmelerinde de yatırım şartlarını müzakere etmelerinde hukuk birimlerimiz ve kontrat deneyimi ile destek sağlıyoruz. Kısaca ilk müşteriyi bulmalarını sağlıyoruz. Ayrıca İTÜ Çekirdek’te tüm Türkiye’den ve gelecek sene yurt dışından girişimcileri de bünyemizde toplamayı hedefliyoruz.
3- İTÜ MAGNETİleri Aşama Girişimcilik Merkezi: Burada Türkiye’deki risk sermayesi şirketlerine yatırım adayları yetiştiriyoruz. Ürünü, müşterisi, ekibi, ölçeklenebilir bir iş modeli olan ancak yeterince büyüyememiş girişimlerin bir araya geldiği İTÜ MAGNET’te firmaların sıkıntılarıyla teker teker ilgileniyoruz. Ayrıca kurumsal firmalar, iş birliği yapmak için aradıkları olgun girişimleri İTÜ MAGNET’te buluyor.
4- Innogate Uluslararası Hızlandırma Programı: Bu program ile teknoloji firmalarına; uluslararası bağlantılara erişim, pazarlara açılma, iş modeli ve strateji geliştirme fırsatı sunuyoruz. Türkiye’de üretilen teknoloji ürünlerini, ABD teknoloji pazarının kalbi San Francisco ve Silikon Vadisi bölgesinden başlayarak ABD’deki farklı lokasyonlarda pazara sundurarak, ihracata yönlendiriyoruz. Bugüne kadar 100 firma Türkiye’deki hazırlık döneminden faydalandı ve bu firmalar arasından 54 firma ABD sürecine katıldı. 32’si Innogate sonrası uluslararası faaliyetlerine aktif olarak devam ediyor.