Haberler > TEKNOLOJİ > NASA, 'kara kutunun' kapağını açtı, 'tanımlanamayan' numune çalışmayı durdurdu

NASA, 'kara kutunun' kapağını açtı, 'tanımlanamayan' numune çalışmayı durdurdu

Düzenleyen: Hilal Bardakcı / Kaynak: Ars Technica

27 Eylül 2023 10:30 - Güncelleme: 28 Eylül 2023 12:19

NASA, 'kara kutunun' kapağını açtı, 'tanımlanamayan' numune çalışmayı durdurdu

TEKNOLOJİ Haberleri / Ars Technica

NASA'nın OSIRIS-REx adını taşıyan uzay aracı, asteroit Bennu'dan aldığı örnekleri dünyaya başarıyla ulaştırdı. Bilim insanları, şimdi uzay aracındaki korunaklı bir kutuda saklanan 'toz örneklerini' incelemeye başlıyor. Ancak bir sorun olabilir.

Arizona Üniversitesinden gezegen bilimcisi Dante Lauretta, bir asteroitin el değmemiş örneklerini eline alabilmek için neredeyse 20 yıl bekledi. Bu asteroit, bilim insanlarının 'Güneş Sistemi'ndeki en tehlikeli kaya' olarak tanımladığı Bennu. Artık Bennu'dan alınan örnekleri inceleme fırsatı yakalayan Lauretta, bu asteroidin, Dünya'daki yaşamın kökenine ilişkin gizemlerin cevabını verebilecek olduğunu söylüyor.

NASA'nın OSIRIS-REx aracı pazar günü dünyaya indi ve Bennu'dan aldığı toz örneklerini taşıyan kutu şimdi bilim insanlarının elinde. Araştırmacıların, kutunun kapağını açtıktan hemen sonra görülebilen toz taneciklerinin, OSIRIS-REx'in 2020'deki dokun-kalk inişi sırasında Bennu'dan aldığına dair şüphesi yok.

Öte yandan, DailMail'ın haberine göre, Bennu'dan gelen örneklerin bulunduğu kapsülün iç kısmında siyah renkli tanımlanamayan toz tespit edilmesinin ardından NASA, araştırmayı durdurmak zorunda kaldı.

OSIRIS-REX BAŞKA GÖREVLERDE

Uzay aracı, asteroit Bennu görevini tamamladı. Bu arada, aslında OSIRIS-REx'in ana uzay gemisi, başka bir asteroit araştırması için Güneş Sistemi'ne geri dönmek üzere iticilerini ateşledi ancak Bennu örneklerini taşıyan kapsülünü Dünya'nın atmosferine girmesi için gövdesinden ayırdı.

Kapsülün pazar günü dünyaya iniş yapmasıyla bilim insanları aracı hızla aldı ve pazartesi günü ABD Hava Kuvvetleri kargo uçağıyla Utah'tan NASA'nın Houston'daki Johnson Uzay Merkezi'ne gönderdiler. Daha sonra uzay merkezinde özel olarak inşa edilmiş, süper temiz bir küratörlük tesisine gönderildi; burası aynı zamanda NASA'nın 50 yıldan uzun bir süre önceki Apollo görevleri sırasında getirilen Ay kayalarını da bulunduruyor.

Numune kutusunun kapağı Salı günü bilim insanları tarafından açıldı. OSIRIS-REx görevinin baş araştırmacısı Lauretta ilk izlenimlerini şu sözlerle paylaştı: "Bugün kutuyu açtık ve görünürde siyah toz benzeri bir malzeme olduğunu gördük. Bunun Bennu'dan geldiğini umuyoruz. Yarın sabah bunun bir kısmını toplayacağımızı ve bunun doğrudan laboratuvarlara gitmesini planlıyoruz."

Foto Galeri

<p>NASA'nın 25 Aralık 2021 günü fırlattığı <strong>James Webb Uzay Teleskobu</strong>, kızılötesi mercekleri ve kameraları sayesinde uzayın derinliklerinden etkileyici görüntüler yakalıyor. NASA'nın yanı sıra ESA (Avrupa Uzay Ajansı) ve CSA (Kanada Uzay Ajansı) tarafından 10 milyar dolar maliyetle geliştirilen teleskop, şimdiye kadar uzaya gönderilmiş en güçlü teleskop olarak biliniyor ve 30 yılı aşkın süredir görev yapan emektar Hubble Uzay Teleskobu'nun yerini alması bekleniyor. (Üstteki görselde James Webb Uzay Teleskobunun uzayda nasıl göründüğünü gösteren bir çizimi görebilirsiniz). </p>

<p>Birkaç haftada bir NASA, ESA ve CSA, James Webb Uzay Teleskobundan gelen etkileyici kareleri resmi sosyal medya hesaplarından paylaşıyor. Bu görüntüler, Evren'e ilişkin önemli bilgiler sunarken, aynı zamanda baktıkça kendine çeken türden. Webb'den gelen son görüntü, yukarıdaki fotoğrafın sol üst köşesinde görebileceğiniz parlak merkezi çubuk nedeniyle 'Çubuklu' gökada (galaksi) olarak adlandırılan <strong>çubuklu sarmal gökada NGC 5068</strong>'e ait.</p>

<h3><strong>BAŞAK TAKIMYILDIZI'NDA YENİ DOĞAN YILDIZLAR GÖRÜNTÜLENDİ</strong></h3><p>Engadget'in <a href=

NASA'nın resmi internet sitesindeki açıklamasına dayanarak yazdığı habere göre, görüntü, teleskobun MIRI (Orta Kızılötesi Enstrüman) ve NIRCam (Yakın Kızılötesi Kamera) sensörlerinden alınan kızılötesi çekimlerden oluşmaktadır. Bu sensörlerin yakaladığı şey, 'Virgo', Türkçe adıyla 'Başak takımyıldızı'nda Dünya'dan yaklaşık 20 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir galaksidir. James Webb Teleskobu, yıldızları doğdukları anda çevreleyen toz ve gazın arkasını görebildiğinden, cihaz özellikle yıldız oluşum sürecini göstermek açısından son derece uygundur.

" />

<p>Bileşik oluşturan iki ayrı görüntüye bakıldığında, galaksinin farklı katmanları ortaya çıkıyor. MIRI sensörünün ürettiği görüntü, galaksinin yapısının ve yeni oluşan yıldızları temsil eden parlayan gaz kabarcıklarının bir görünümünü sağlıyor. NIRCam'den alınan ikinci görüntü, ön plandaki büyük bir yıldız kümesine odaklanıyor. Bu arada bileşik, hem bölgedeki muazzam miktardaki yıldızları hem de henüz yeni 'doğan' yıldızların öne çıkan özelliklerini gösteriyor.</p>

<h3><strong>NASA NE UMUYOR?</strong></h3><p>Basit bir anlatımla yıldız oluşumu, yıldızlar arasında uzanan ince plazma fiziğinden tüm galaksilerin evrimine kadar astronomideki pek çok alanın temelini oluşturur. NASA, NGC 5068 gibi galaksilerden toplanan verilerin büyük bilimsel ilerlemeleri 'başlatmaya' yardımcı olabileceğini umduğunu belirtiyor ancak bunların ne olabileceği hala bir sır olarak saklanıyor. </p>

<h3><strong>ETKİLEYİCİ GÖRÜNTÜLER</strong></h3><p>Bu fotoğraf karesi ne anlama geliyor? NASA'nın açıklamasına göre, çubuklu sarmal gökada NGC 5068'in James Webb Uzay Teleskobunun MIRI sensöründen alınan bu görüntüsünde, <strong>sarmal galaksinin tozlu yapısı ve yeni oluşmuş yıldız kümelerini içeren parıldayan gaz kabarcıkları özellikle belirgindir</strong>. Küçük mavi-yeşil-kırmızı noktalar olarak temsil edilen bu görüntüye üç asteroit izi eşlik ediyor. Asteroitler, teleskoba uzaktaki hedeften çok daha yakın oldukları için görünürler. Webb, astronomik nesnenin birkaç görüntüsünü yakalarken, asteroit hareket eder, bu nedenle her karede biraz farklı bir yerde görünür. MIRI'den alınan bu gibi görüntülerde ise biraz daha belirgindirler, çünkü birçok yıldız orta kızılötesi dalga boylarında yakın kızılötesi veya görünür ışıkta oldukları kadar parlak değiller, bu nedenle asteroitleri yıldızların yanında görmek daha kolay. Bir iz, galaksinin çubuğunun hemen altında ve iki tane daha sol alt köşede bulunur.</p>

<p>NGC 5068'in James Webb Uzay Teleskobunun NIRCam sensöründen alınan bu görüntüsü, <strong>galaksinin parlak merkezi çubuğu boyunca en yoğun olan devasa yıldız popülasyonu ve içindeki genç yıldızlar tarafından aydınlatılan yanan kırmızı gaz bulutları ile süslenmiştir. </strong>Galaksinin bu yakın-kızılötesi görüntüsünde, NGC 5068'in çekirdeğini oluşturan çok sayıda yaşlı yıldız topluluğu olduğu görülüyor. NIRCam'in keskin gözleri, gökbilimcilerin yıldızlarını yakından incelemek için galaksinin gazını ve tozunu incelemesine imkan tanır. Yoğun ve parlak toz bulutları sarmal kolların yolu boyunca uzanır: Bunlar H II bölgeleri, yeni yıldızların oluştuğu hidrojen gazı topluluklarıdır. Genç, enerjik yıldızlar etraflarındaki hidrojeni iyonlaştırarak kırmızıyla temsil edilen bu ışıltıyı oluşturur.</p><p> </p><p>(Kaynak: Engadget)</p>

ASTEROİT BENNU'DAN ÖRNEK ALDI

Uzay aracı, 2020 yılında yaklaşık 1.600 fit genişliğindeki (500 metre) asteroit Bennu'nun gözenekli yüzeyinden 250 gram civarı örnek toplamayı başardı. Uzay aracı, robotik kolunu öne doğru uzatarak asteroitten toz parçaları gibi numuneler aldı, ardından asteroidin yüzeyinden ayrıldı ve bakıldığında Bennu ile sadece birkaç saniye temas kurdu.

Asteroitle temas ettiğinde uzay aracı, gevşek kayaları toplamaya çalıştı. Kayaları toplamaya yarayan cihaza kısaca TAGSAM deniliyor ve bilim insanları, TAGSAM'ın topladığı bazı kaya parçalarının uzaya sızdığını, yani örneklerin uzay boşluğuna gittiğini keşfetti. Daha fazla numune kaybolmasın diye cihazı hızlı bir şekilde 'dünyaya dönüş' kapsülünün içine saklamaya karar verdiler.

Bilim insanları şu anda, OSIRIS-REx görevinin başarılı sayılması için gereken minimum gereksinimin dört katına denk gelen 250 gramlık numune tahmininden daha fazlasını toplayıp toplamadığını merak ediyor.

Araştırmacılar muhtemelen OSIRIS-REx'in gelecek aya kadar dünyaya ne kadar numune getirdiğinden emin olamayacak. Çünkü Houston'daki laboratuvar ekibinin öncelikle iç içe geçmiş numune kutularını büyük bir titizlikle çıkarması gerekiyor.