15 dakikalık kentler komplo mu gerçek mi?

ÖMER TEMÜR'ÜN HABERİ - Okula, işe, doktora ya da markete gitmek için yalnızca 15 dakika yürümek veya bisiklete binmek zorunda olduğunuzu hayal edin. Özel bir motorlu araca ihtiyaç duymadan bütün temel ihtiyaçlarınızı karşılayabildiğinizi... 15 dakikalık şehirler kimilerine göre sürdürülebilir dünya için gerekli kimilerine göre ise dijital dünyada insan hareketini kısıtlamak için geliştirilmiş bir proje.

ÇİN 50 ŞEHİRDE UYGULAYACAK

Hâlihazırda dünya çapında 15 dakikalık şehir ya da buna benzer konseptleri uygulayan veya uygulamayı planlayan 20’ye yakın metropol bulunuyor. Bazı şehirlerde bu süre 20 dakika bazılarında ise 40 dakikaya kadar çıkıyor. Bu konseptin öncülerinden biri de Fransa’nın başkenti Paris. Projenin fikir babası Carlos Moreno’nun 2016 yılında ‘15 dakikalık şehirler’ konseptini ortaya koymasının ardından Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo seçimi kazanır kazanmaz uygulamaya başladı. Paris’te yaklaşık 140 bin otopark alanının yarısının, yeniden tasarlanarak yeşil alanlara, çocuk parklarına, spor sahalarına ve bisiklet parkurlarına dönüştürülmesi planlanıyor. 2026 yılına kadar Fransa’nın başkentindeki bütün sokakların “bisiklet dostu” olması hedefleniyor.

Çin’in Şangay kenti de bu yeni konseptinin öncülerinden. 2016 yılında Şangay kent yönetimi, herkesin günlük faaliyetlerini 15 dakika içinde yürüyerek gerçekleştirebileceği “15 dakikalık sosyal yaşam çemberleri” projesinin hayata geçirileceğini duyurdu. Konseptin aşamalı olarak Çin’deki 50 kadar şehirde de uygulanması planlanıyor.

KORUNAKLI SÜPER BLOKLAR

İspanya’nın Barcelona kenti de bir süredir “süper bloklar” olarak adlandırılan bazı denemeler yapıyor: Birkaç bina bloku bir araya getirilerek tek bir süper blok oluşturuluyor. Bu bölgelere sadece mahalle sakinlerinin otomobillerinin ve teslimat araçlarının girmesine izin veriliyor. Azami hız sınırı ise saatte on kilometre olarak uygulanıyor.

Bu alanda başı ise İngiltere çekiyor. Oxford, Ipswich, Birmingham, Bristol, Sheffield ve Canterbury ‘Plan 240’ ile yol haritalarını ortaya koydular. Plan 2040 üç ana unsurdan oluşuyor: Toplum, çevre ve ekonomi.

PLAN 2040 İÇİN DÜĞMEYE BASTILAR

Ayrıca Oxford, 2040 Planı’nın yanı sıra düşük emisyon bölgeleri uygulayarak trafik sistemlerini değiştirme planını da duyurdu. Özellikle 2024’ten itibaren şehirdeki bütün sürücülerin trafiğin az olduğu mahallelere benzer şekilde Oxford’u çevreleyen çevre yolu üzerinden seyahat etmesi veya toplu taşıma araçlarını kullanması gerekecek. Birmingham ise 15 dakikalık şehirler için 1,3 milyar sterlin yatırım yapma kararı aldı. Ayrıca Birmingham bütün bölgesel tesisleri ve iş yerlerini toplu taşımayla 45 dakikalık bir yolculuğa taşımayı da planlıyor. 

İNEĞİN GAZI, İNSANIN HAREKETİ

Planın temelinde sıfır emisyon hedefi yatıyor. İnsanın ve insan hareketliliğinin karbon emisyonunu artırdığı, su, toprak ve çevrenin korunmasının ise şart olduğu dile getiriliyor. Bu büyük baş hayvanların gazının küresel sıcaklığa sebep olduğu tezine çok benziyor. Malum Hollanda başta olmak üzere bazı ülkeler hayvan varlığını azaltmak istiyor. Dolayısıyla 15 dakikalık şehirler de şüpheleri artırıyor.

Proje Davos’ta açıklanan ‘Büyük Sıfırlama’nın bir parçası olarak görülüyor. Şehir sakinleri sistemin karbon puanı üzerinden insan hareketlerini kısıtlamak, yerleşim bölgelerinden çıkmaları hâlinde ceza vermek için bir araç olarak kullanılacağını düşünüyor.

Malum Çin’de uygulanan sosyal kredi sistemi de endişeleri haklı çıkarıyor. Şimdilik işin gelecekte nereye evrileceğini bilmemiz mümkün değil. Çünkü politikacılar bu konuda halklarına karşı şeffaf davranmıyor. Ancak kesin olan şu ki gelecekte dünya bugünden çok farklı olacak.