Pandemi, sağlıkta dijital dönüşümü hızlandırdı

ZİYNETİ KOCABIYIK

Pandemi döneminde virüs korkusu, uzaktan sağlık faaliyetlerine olan talebi artırdı. Kalabalık hastane ortamlarına girmek istemeyenler, online doktor ziyaretleri ile hastalıklarına çare ararken hasta takibi ve hasta bakımını içeren hemşirelik hizmetleri de sanal ortamda verilmeye başladı. Sağlık hizmetlerinin online ve akıllı ev sistemleri ile verilmesinin hem hasta güvenliği hem de sağlık kurumlarının yükünü hafifletmesi açısından önemli olduğunu söyleyen Koç Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ayişe Karadağ, “Sağlık teknolojilerindeki gelişmeler sadece hastane içindeki teşhis ve tedavide değil, hastalara kendi evlerinde hizmet verme imkânı sağlıyor. Bu şekilde bir diyabet hastasının ayak yarasını bile evinden çıkmadan tedavi etmek mümkün hâle geliyor. Bizim yaptığımız bir çalışmada Covid-19 sürecinde hekimlerin yüzde 32,4’ünün hemşirelerin ise yüzde 16,6’sının tele sağlığı kullandığı ortaya çıktı” dedi.

HASTANELERİN YÜKÜ AZALIYOR
Akıllı teknolojilerin giderek yoğun bir şekilde kullanıma girmesinin en büyük etkisinin sağlık alanında görüldüğünü aktaran Prof. Dr. Karadağ, “Bu teknolojiler arasında akıllı ev sistemleri, tele sağlık, mobil aplikasyonlar, kalp sağlığı izleme sistemleri, giyilebilir teknolojiler yer alıyor. Akıllı ev sistemleri, genel olarak çeşitli teknolojik sistemleri bir arada ve koordinasyonlu bir şekilde kullanarak planlanıyor. Bu cihazlar merkezî sistemden kontrol ediliyor. Bu sistemler, acil durumlarda ambulans yönlendirme, evde yapılan tansiyon ve şeker takiplerinin sağlık profesyonellerine iletilmesi, ilgili sağlık verilerinin depolanarak yapay zekâ programlarıyla analiz edilmesini sağlıyor. Böylece, hastaların hastaneye olan bağımlılığı azalıyor ve evlerinde normal hayatlarını sürdürürken sağlık ihtiyaçları da karşılanmış oluyor. Covid-19 ortamında hastaneye gitmek zorunda kalmayan hasta hem virüsten korunuyor hem de bu şekilde sağlık kuruluşlarının yoğunluğu azalıyor” diye anlattı.

RİSK GRUBU İÇİN AVANTAJ
Uzaktan sağlık uygulamalarının çok farklı branşlarda kullanıldığını aktaran Prof. Dr. Karadağ, “Hepimizin bildiği gibi hipertansiyon, diyabet,  kalp ve kanser hastaları ile kronik akciğer hastalıkları olanlar ve bağışıklık sistemi baskılanmış hastalığı olanlar Covid-19 için risk grubunda. Bunlara bir de yaşlılar ekleniyor. Bu gruplar pandemi döneminde ve hâlâ hastanelere başvurmaya çekiniyor. Bu çekince hastalıkların yeni teşhisini geciktirdiği gibi, tedavisi başlamış hastaların da tedavilerini olumsuz etkiliyor. Böyle bir dönemde virüsten korunabilmek isteyenler en çok online doktor ziyaretleri yaptılar. Bu dönemde son yıllarda kullanılmaya uzaktan hasta takibini sağlayan sistemlerin kullanımında da artış oldu. Covid pandemisi bu sistemlerin kullanımını belki 10 yıl önceye çekti” dedi.   

HEMŞİRELER DE "SANAL" OLDU
Dijital sağlığın, sağlık kurumlarında yüz yüze hizmet veren hemşirelerin de içinde oldukları gittikçe gelişen bir alan olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ayişe Karadağ  “Hemşirelerin verdiği sağlık bakımı anlayışı da artık değişiyor. Elektronik veri girişinden, veri analizine, hastaya ait verileri kullanarak muhtemel sağlık problemlerinin önceden belirlenmesine, sağlık taramaları ve risklerin belirlenmesine kadar geniş bir yelpazede, yapay zekâyı da içeren yeni hemşirelik çalışmaları yapılıyor. Hemşirelik hizmetlerinde mobil tele-sağlık uygulamalarının kullanılması sayesinde  evrak işine ayrılan zamanın yüzde 60 azaldığı, hastalara ayrılan zamanın yüzde 29 arttığı gösterilmiş. Bu şekilde hemşireler günlük olarak ek iki hastaya zaman ayırabilme fırsatı yakalayabiliyor” dedi.

DİYABETLİLER İÇİN YARA BAKIM APLİKASYONU
Hemşirelik fakültesi doktora öğrencilerinin diyabetlilerin en sık karşılaştığı ve iyi tedavi edilmediğinde ayak kesilmesi ile sonuçlanan ayak yaralarının takibinin yapılabildiği bir mobil aplikasyon geliştirdiğini söyleyen Prof. Dr. Ayişe Karadağ,  bunun uzaktan sağlık hizmeti için iyi bir örnek olduğunu belirterek uygulama ile ilgili şu bilgiyi verdi:  “Mobil Diyabetik Ayak Kişisel Bakım Sistemi (m-DKABAS) bulut sistemi sayesinde  hastalar günlük ayak gözlem verileri (ayak ısısı, rengi, nasır, kesik, yanık, ağrı ) ve kan glukozu değerlerini  ve ayak fotoğraflarını sağlık çalışanı ile paylaşabiliyor. Sağlık çalışanı hastaların bu verilerini değerlendirerek tedavilerini yönlendiriyor. Hasta ayak sağlığını nasıl koruması gerektiği konusunda uyarılıyor. Yapılan değerlendirmelerde hastaların yüzde 93,2’si bu uygulamayı faydalı bulduğu bildirdi” dedi.