Siloam Kitabesi Osmanlı yadigârı
KÜLTüR - SANAT Haberleri
İsrail’in yıllardır Türkiye’den istediği 2 bin 700 yıllık Siloam Kitabesi, “iade” iddialarıyla tekrar gündemde… Uzmanlar ise henüz İsrail kurulmadan Osmanlı topraklarında bulunan eserin kaçak sayılamayacağı görüşünde.
MURAT ÖZTEKİN
İsrail, İstanbul Arkeoloji Müzesinde yer alan Siloam Kitabesi’ni yıllardır Türkiye’den talep ediyor ve bu istek kabul görmüyor... Son günlerde ise 2 bin 700 yıllık kitabenin İsrail’e verileceği iddiaları, kültür gündeminin ilk sırasına yerleşti. İsrailli medya kuruluşu The Times of Israel’de yer alan haberde, bir İsrailli yetkilinin Türkiye’nin söz konusu tarihî eseri kendilerine “iade” edeceğine dair iddiaları yayımlandı. Haberde “Ankara’nın kitabe konusundaki tutumundaki bir değişiklik, ülkelerin daha sıcak ilişkilere yöneldiğine dair güçlü bir sinyal olacaktır” şeklinde ifade de yer aldı. Bu sebeple “Osmanlı devrinde keşfedilen tarihî kitabenin İsrail’e verilmesi mümkün mü?” sorusu akıllara geldi. Biz de bu soruyu uzmanlara yönelttik...
BULUNDUĞUNDA İSRAİL DAHA KURULMAMIŞTI
.jpg "Siloam Kitabesi Osmanlı yadigârı")
Nezih Başgelen
Ülkemizin arkeoloji-müzecilik konularında önde gelen isimlerinden Nezih Başgelen, kitabenin henüz İsrail kurulmadan 1880’de Kudüs’teki Siloe Tüneli’nde bulunarak 1882 yılında İstanbul Arkeoloji Müzesinin envanterine katıldığını kaydederek, Aynı Silvan kaynağının suyunu şehre aktaran antik kaya tünelinin yapımı ile ilgili altı satırlık kitabenin türünün en eski epigrafik belgesi olduğunu söylüyor. Eserin İsrail’e verilmesinin mümkün olmadığını söyleyen Başgelen “Kudüs, 1917’ye kadar Osmanlı Devleti’nin bir parçasıydı. 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun Suriye- Filistin topraklarında çok sayıda arkeolojik kazı yapılmıştır. Bu kazılar sırasında bulunan eserler o zamanlar geçerli olan eski eserler hukukuna göre ‘devlet malı’ sayılarak İstanbul’daki Müze-i Hümayun koleksiyonlarına katılmıştır. Söz konusu kitabe Osmanlı sınırları içinde bulunarak, dönemin hukuki şartlarına uygun şekilde devletin malı olarak kayıtlara geçirilmiştir. Bu açıdan iade edilmesi söz konusu değildir” ifadelerini kullanıyor.
İSRAİL’DE TÜRKİYE’DEN ALINAN TARİHÎ ESERLER VAR
Aksine Türkiye’den İsrail’e tarihî eserlerin götürüldüğünü kaydeden Başgelen şöyle konuşuyor: İsrail Müzelerinde Türkiye’den çeşitli yollardan gitmiş, hatta bazı müzelerimizin envanterine ait olduğu düşünülen çok sayıda arkeolojik ve tarihî eser bulunmaktadır. Bunlara en iyi örnek Doğu Anadolu’ya has bir uygarlık olan Urartulara ait çok sayıda arkeolojik eserdir.
Dr. S. Bornovalı
BU YOL AÇILIRSA ASIL BATI MÜZELERİ BOŞALIR
.jpg "Siloam Kitabesi Osmanlı yadigârı")
Sanat tarihçisi Dr. Sedat Bornovalı ise “19. yüzyılda kendi egemenliğindeki topraklardan bir parçayı alarak kendi başkentine götüren bir ülkenin, daha sonra topraklarından kopma olduğu için dönemin başkentindeki eserleri iade etmesi alışılageldik bir durum değil. İade kavramı genellikle yasa dışı yollarla başka ülkelere götürülen eserler için geçerli. Her durumda da eserin ‘kaçak’ sayılması kesinlikle mümkün değil. Nasıl ki İstanbul Arkeoloji Müzelerinde Muğla’dan giden eserler var ve kaçak sayılamazlar, dönemin başka Osmanlı vilayetlerinden giden eserler de özmal sayılır. Bugüne değin döneminde yasal yollarla bulunduğu yerlerden ayrılarak farklı bir teşhir yeri yeğlenen eserlerin iadesi söz konusu olmamıştı. Bu yol açıldığında Türkiye için büyük bir sorun olmaz ama Batı dünyasının müzeleri bomboş kalma riskiyle karşılaşabilir” ifadelerini kullanıyor.
ESER VERİLMEYECEK
Öte yandan Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan ulaştığımız bir kaynak “Siloam Kitabesi İsrail’e verilmeyecek. Kaldı ki Bakanlığımıza İsrail tarafından resmî bir talep gelmedi” dedi. Konunun İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un geçen haftaki Türkiye ziyaretinde yapılan heyetler arası görüşmede gündeme geldiği öğrenildi.
İSRAİL 24 YILDIR İSTİYOR
İsrail, Yahudilerin Kudüs’teki tarihî kökenlerini ortaya koyduğu için yıllardır Siloam Kitabesi’ni Türkiye’den istiyor. B. Netanyahu, 1998’de kitabe karşılığında İsrail’deki Türk antikalarını vermeyi teklif etmişti. Eser, 2007 yılında İsrail’in 70. yıl dönümü kutlamalarında sergilenmek üzere ödünç olarak talep edildi. En son 2017’de dönemin İsrail Kültür Bakanı Regev, Gaziantep’teki hayvanat bahçesine verilecek iki fil karşılığında eseri takas etmeyi teklif etti. Türkiye bütün talepleri reddetti.
'da Takip Edin!
