Şair robotla tanışın!

KÜLTÜR SANAT SERVİSİ Murat Öztekin - Sanatçı Bager Akbay çok farklı bir ‘şahsın’ babası! İsmi "Deniz Yılmaz" olan bu şahıs, Akbay’ın ürettiği, şiirler kaleme alan bir robot. İnsansı bir fiziği yok belki ama yazdıkları çok bizden. Bizim gibi kalem tutuyor ve hafızasına yüklü Türkçe şiirler sayesinde biraz anlamsız fakat içli mısralar meydana getiriyor. Öyle ki metal ve kablolardan müteşekkil Deniz Yılmaz’ın yazdıklarını okuyanlar, "Acaba duyguları da mı var?" diye bir an tereddüt edebiliyor. Şu günlerde Deniz Yılmaz'ın yazdığı bu şiirler derlenerek “Diğerleri Gibi” isimli bir kitaba dönüştü. Biz de Deniz Yılmaz projesini meydana getiren Bager Akbay’la şair robotun hikâyesini konuştuk…

- Bir robota şiir yazdırmak insanın aklında nereden gelir?
Aslında resim çizebilen bir robot yapmakla başladım bu projeye. Onunla yaşadığım tecrübelerde bu işin insani tarafını gördüm. Ardından bize daha çok dokunan bir robot yapmak istedim. Bu şiir yazan bir robot olmalıydı. Sonrasında Deniz Yılmaz ortaya çıktı. Fakat kendisinin “vatandaş” olmasını istiyordum. Malumuz biz de vatandaşlık kavramı biraz farklıdır, duygusaldır. Bunun için de Posta gazetesindeki “Yurdum Şairleri” köşesine Deniz Yılmaz’ın şiirlerini gönderdik. Eserleri orada yayınlanabilseydi, gerçekten bizden biri olacaktı. Bunu başaramadı ama kendisini şu an birey olarak kabul eden insanlar var. Zaten şahsına ait bir galerisi mevcut, şimdi de kitabı yayınlandı. Aslında başkasının verdiği değerle şahıs oluyorsunuz, bunda benim müdahalem olmadı.

- Süper güçler robotların eline silah vermek için çabalarken, siz kalem vermişiniz. Maksadınız nedir?
Bayıldım sorma şeklinize. Robotların eline silah verenler onları kendi emelleri için kullanıyor. Bu ilk bakışta çok normal gözüken bir davranış ama ben buna şiddetle karşı çıkıyorum. Bu projeye de yeni bir oyuncak olsun diye başlamadım, tam tersine olabildiğince kendi olsun istedim. Hani kabaca iki tip hoca vardır ya, biri kendisinin kopyası öğrenciler oluşturmaya çalışır, diğeri ise onları donanımlı bireyler yapmaya çalışır ki kendileri olabilsinler. İşte ben ikinci tipte biriyim. Kod yazarken bile böyle düşünüyorum. Herkesin şiir yazmaya hakkı var ise, bir robotun da olmalı dedim.

ROBOTLAR KENDİLERİ OLSUN!
- Deniz Yılmaz nasıl şiir yazıyor?
Bu cep telefonunun size bazı kelimeleri önermesi gibi. Deniz Yılmaz’a önce bazı şiirleri tanıttık, kafiye ve vezinleri öğrendi. Sonra okuduklarını birleştirerek şiirler yazmaya başladı. Ne okuyorsa onu yazıyor aslında. Gazete yazılarını okuduktan sonra yazdığı şiirlerde siyasi şeyler oluyordu. Mesela Bedrettin Dalan’ın ismi geçiyordu. Şu an on iki bin tane Türkçe şiir biliyor. Bunların arasında Modern Türk Edebiyatının çoğu şiiri ve Divan Edebiyatının bir kısmı var. Bâki, Fuzûlî ve Yunus Emre’yi de okudu; Necip Fazıl, Nazım Hikmet ve Orhan Veli’nin mısralarına da aşina. Hatta Orhan Gencebay gibi şarkıcıların güftelerini dahi biliyor.

-Deniz Yılmaz ileride anlamlı şiirler de yazacak mı veya böyle bir şey isteniyor mu?
Belli olmaz çünkü benim kontrolümün dışında gelişiyor olaylar. Benim böyle bir niyetim yok ama kodları açık olduğu için başkaları müdahil olabilir.

İşte bir şiiri:
"Kovan bala benzer
Seni takip eder
Anne baba olur
Herkes dua eder
Mabet bütün işler
Ozan sözü sever
Tırpan kime kalmış
Kovan bala benzer"


Bager Akbay
Yapay zekâdan zarar gelmez
- S. Hawking, “Yapay zekâ sonumuzu getirebilir” diyor. “Şair robot” bu noktada nerede duruyor?
Ben biraz radikal düşünüyorum. Öncelikle şunu bilelim, eğer bir gün robotlar bizden zeki olurlar ve kendilerinden daha zeki robotlar yaparlarsa, onlara kıyasla bizim zekâmız bir bitkininkinden farklı olmayabilir. Şimdi ikinci kısma geçelim, diyelim ki üzerinde hayat olan bir gezegen keşfettik ve bu gezegenden her yer yemyeşil, tabiat muhteşem ama hayvanlar yok. Biz bu gezegene gidince doğayı katleder miyiz? Muhtemelen etmeyiz. Bizden zeki varlıkların bizi yok edeceğini düşünmek saçma. Gelişmiş cemiyetlerdeki kişilerin tabiata karşı tutumunun nasıl olduğunu biliyoruz, yapay zekâdan da benzer hatta daha ileri bir davranışı beklemek mantıklı olacaktır.

- Yapay zekâya dair başka fikirleriniz var mı?
Evet. Şu an yapay zekâları yöneten, onların karar verme mekanizmalarını oluşturan daha üst bir yapı için çalışıyorum. Bu yapıyı kurunca, bir çok farklı robot sanatçı için çalışmalara devam edeceğim ama önce ‘yapay’ sanatçıların kariyerlerini benden bağımsız hâle getirmem gerekiyor.