Panoramalar adını İstanbul’dan aldı
KÜLTÜR - SANAT Haberleri / Türkiye Gazetesi
“Panorama” kelimesi ilk defa İngiltere’de sergilenen bir İstanbul resminden doğdu. Zamanla panoramik resimler, âdeta İstanbul’la özdeşleşti. Şehrin tarihinden bu tarz eserler ise “Tam Yerinden” adlı sergiyle Pera Müzesinde bir araya geldi.
MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - Dünyanın en çok resmedilen ve en çok fotoğraflanan şehirlerinden biri olan İstanbul’a tarih boyunca herkes farklı bir yerden baktı. Ancak bazı sanatçılar, şehrin tarihî ve tabii güzelliklerini çok geniş çerçeveyle görmek ve göstermek istedi!
“PANORAMA: İSTANBUL”
Bu yüzden 1500’lü yıllardan itibaren Osmanlı payitahtının geniş gravürleri ve yağlı boya tasvirleri yapıldı. Derken fotoğraflar işin içerisine girdi. Zamanla panoramik diye anılacak geniş manzaralar âdeta İstanbul’la özdeşleşti.
Şehrin geniş manzaraları ise daha ziyade Galata Kulesi’ne çıkılarak yapılıyordu. Batılı sanatçılar, Babıali izniyle kuleye çıkıp eserlerini yapıyor ve Avrupa’ya taşıyorlardı. Batı’da ise panoramik eserlerin sergilenmesine imkân tanıyan dairesel binalar inşa edilmişti. Bu eserler “Şehri tam yerindeymişsiniz gibi göreceksiniz!” diye seyre sunuluyordu.
1801 yılında Londra’da İngiltere dışından sergilenen ilk panorama Henry Aston Barker’ın İstanbul’a ait yaptığı bir resimdi. Üstelik Barker’ın keşfettiği düşünülen “panorama” kelimesi, ilk defa bu İstanbul resmi vesilesiyle kullanıldı. Evet, panorama deyince akla İstanbul geliyordu!
TAM YERİNDE SERGİ
İşte İstanbul’un tarihî panoramaları bugünlerde tam yerinde, yani Galata Kulesi’nin yakınında yer alan Pera Müzesinde açılan sergide bir araya geliyor. “Tam Yerinden: İstanbul’a Panoramik Bakışın Tarihi” adlı sergide, 15. asırdan 20. asra kadar olan zaman diliminde meydana getirilen panoramik İstanbul imajları yer alıyor. Gravürler, yağlı boya resimleri, efemeralar ve günlük hayattan malzemelerle şehre “geniş geniş” bakılıyor… Suna ve İnan Kıraç Vakfı koleksiyonlarında yer alan, daha önce hiç teşhir edilmemiş ve yayımlanmamış bir 19. asır panoraması da ilk defa gün yüzüne çıkıyor.
ŞEHRİ HATIRLA!
Seutter, Merian, Feraud, Barker, Gudenus ve Melling gibi sanatçıların sergide yer alan ince ince çizilmiş eserleri, İstanbul’da zamanla ortadan kalkan bazı bina ve kültürel varlıkları da hatırlatıyor.
Mazinin güneşli günlerini yansıtan sergideki imajlar, İstanbul’un tarihteki ve Batılıların gözündeki yerini de daha iyi idrak etmeye vesile oluyor. Öte yandan bir deprem endişesinin hâkim olduğu şehri daha çok düşünmemiz lazım geldiğini haykırıyor!
ŞEHRİN SİLÜETİ RESSAMLARI HEP ETKİLEDİ
Gazetemizin sorularını cevaplayan “Tam Yerinden: İstanbul’a Panoramik Bakışın Tarihi” sergisinin küratörlerinden Prof. Dr. Çiğdem Kafescioğlu, şehrin sanatçıları tarih boyunca büyülediğini kaydederek “Suriçi’nin silüeti her zaman etkileyici oldu. Yani bizler İstanbul’un çeşitli noktalarında hâlâ büyüleniyorsak, Avrupalıları sanatçılar da aynı durumu yaşıyorlardı. Panoramik görsellerin ortaya çıkmasında sanatçıların bu bireysel etkilenmelerinin de önemli olduğunu düşünüyorum” diyor.
DEĞİŞİM ESERLERDE
Prof. Dr. Kafescioğlu, sergide yer alan eserlerin İstanbul’daki değişimi yansıttığını kaydederek “Aslında şehrin merkezinin özellikle 18. ve 19. yüzyılda ne kadar genişlediğini bu eserlerle takip edebiliyoruz. Eskiden de şehir büyüyordu ama bugünden farklı olarak İstanbul doğa ile olan yakın ilişkisini koruyordu. Mesela Belgrad Ormanı’nın korunması için Osmanlı sarayının birtakım emirleri olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla topografyayı değiştiren yapılar, bu resimlerin içerisinde yok. ‘Nostaljik’ hâle getirmeyelim ama bunun farkında olalım” diye konuşuyor.
'da Takip Edin!
