Osmanlı'da yaşanan bayramlık âdetler

Kültür Sanat Servisi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş., Osmanlı dönemindeki İstanbul'un sosyal hayatına ışık tutacak kaynak niteliğinde bir kitap yayımladı. İstanbul kent hayatına dair gelenek, adet ve uygulamaların anlatıldığı nbsp;İstanbul'un 100 Adeti isimli kitapta ramazana ve bayrama özel geleneklerden, bolluk ve bereket getirmesi için yapılan âdetlere; padişahların kılıç kuşanma törenlerinden sadaka taşı gibi adetlere kadar şehrin toplumsal hayatında yüzyıllar boyunca yaşatılan çeşitli uygulamalar bulunuyor. Osmanlı'da el öpmek, sevgi, saygı sadakat gibi birçok duygunun ifadesidir. Gelenekte anne-babanın, yaşlıların, hocaların ve devlet büyüklerinin saygı ve muhabbet ifadesi olarak eli öpülürdü. Osmanlı'da bayramlar büyük bir öneme sahipti. Bayram gününden bir gün evvel sarayın ikinci avlusunda ve kubbe altında Arefe merasimi yapılırdı. Padişah giydiği temiz ve şık kaftanıyla bayram tebriklerini kabul ederdi. Bazı bayramlarda padişah halka açık büyük şenlikler düzenlerdi. Özellikle Ramazan Bayramı'nda bu tür eğlencelerin yapıldığı görülürdü. Bayram eğlencelerinde belli bir düzen hâkimdi. Öğlenden önce bayramlaşma ve ikramla geçerken öğleden sonra gösteriler yapılırdı.
Davulcular bugün olduğu gibi mani okuyarak bahşiş beklerlerdi. Çocuklar ramazan gecelerinde ve bayramda toplanıp, bir çanağa mum ya da kandil koyarak kapı kapı dolaşır ve komşulardan "donanma" parası dedikleri bir bahşiş toplarlardı. Bugün de çocuklar ellerinde torba, ev ev dolaşarak bayramlaşıp şeker ve harçlık topluyorlar.