Kültüre bütçe az, müstakil bakanlık şart!

MURAT ÖZTEKİN

Lütfi Sunar, Osman Ülker ve Firdevs Bulut Kartal tarafından hazırlanan “Geleceğin Türkiye’sinde Kültür Politikaları Raporu” adlı çalışmada, kültür endüstrisi içerisinde sahalara ait veriler inceleniyor.  Raporda yerlilik vurguları öne çıkıyor. “Kültür ve Turizm Bakanlığının kültür politikaları daha çok turizm hedeflerini destekleyici bir mahiyete bürünmüştür” ifadesinin yer aldığı raporda, müstakil bir “Kültür Bakanlığı” teklifi sunuluyor.

“AVRUPALI KÜLTÜR OFİSLERİ, PROBLEM KAYNAĞI”

Türkiye’deki yabancı ülkelerin kültürel aktivitelerinin de incelendiği raporda “Yoğunlukla Avrupa merkezli olan kültür ofisleri çeşitli kültür sanat faaliyetleri yürütmektedir. Bu kültür sanat faaliyetleri karşılıklı etkileşimi doğuruyormuş gibi gözükse de çoğunlukla tek taraflı bir iletişim kurar. Türkiye’deki yabancı ülkelerin kültür merkezleri incelendiğinde, kurulan bu ilişki biçimi sanat alanında var olan belli problemleri derinleştirmektedir” ve “Ülkemizde yabancı kuruluşların verdikleri destekler, yürüttükleri çalışmalar kültür alanında oluşan tekelleşmeye katkı sağlamaktadır” ifadeleri geçiyor.

Raporda İstanbul Bienali hakkında ise “Türk sanatının Batı sanat alanına eklemlenmesi dışında, kültürel dokuya ne kadar katkı sağladığı yeterince tartışmaya açılmamıştır” ifadesi yer alıyor. Bu minvalde İstanbul Tiyatro Festivali’nde geleneksel tiyatroya yer verilmemesi de akla geliyor.

AB İLE FARK BÜYÜK

“Geleceğin Türkiye’sinde Kültür Politikaları Raporu”, kültüre ayrılan düşük bütçe payını da gözler önüne seriyor. Faaliyetleri ikiye ayrılan Kültür ve Turizm Bakanlığının (KTB), 2020’de genel bütçe içerisinde sadece 5,13 milyar TL ile %0,47 oranında pay aldığı aktarılıyor. KTB Türkiye’de en az bütçeye sahip üçüncü bakanlık olarak listenin sonlarında kendine yer bulabiliyor. Metinde “Türkiye’nin kültüre ayırdığı bütçe ile AB ülkelerinin ayırdıkları bütçeler karşılaştırıldığında arada ciddi bir fark olduğu görülmektedir” deniliyor.

Rapordaki diğer bazı tespit ve tavsiyeler ise şöyle:
> Toplumsal değer, hassasiyet ve talepleri daha fazla dikkate alan özgün bir kültür politikası oluşturulmalıdır.
> Günümüzde hâlâ devletin kodlarına yerleşmiş olan Batıcılık fikri ve tek parti döneminden dolayı kültür devrimlerinin sonuçlarıyla yeterince hesaplaşıldığını söylemek güçtür.
> Millî kültürün bir parçası olan geleneksel sanatlarımız başta olmak üzere kültür politikaları siyasi çekişmelerin ve ideolojilerin üstünde bir mesele olarak ele alınmalıdır.
> Millî kültürümüzün ne olduğuyla ilgili makbul bir tanımlamanın üretilmemiş olması, ayrımın net yapılamaması, ülke olarak küresel kültürün tüketici bir nesnesi hâline gelmemize yol açmaktadır.