Halıları mutasyona uğrattı

KÜLTÜR SANAT SERVİSİ
İlmek ilmek geleneksel motifleri barındıran halılar, nasıl olur da avangart bir sanat eserine dönüşür, görmek istiyorsanız Azerbaycanlı sanatçı Faig Ahmed’in çalışmalarına göz atın. Faig Ahmed, yüzlerce yıl önceki dokuma usulleriyle imal edilen halıları maniple edip âdeta mutasyona uğratarak çok farklı eserler meydana getiriyor. Antik sembollerle dolu Türk ve İran halıları, onun elinde Dali’nin “Belleğin Azmi”ndeki gibi sıvılaşmaya başlıyor.
PARÇALAYARAK BAŞLADI
Küçüklüğünden beri halılara ve üzerindeki desenlere alaka duyan Ahmed, eserlerinin arka planındaki hikâyeyi şöyle anlatıyor: Her Azeri’ninki gibi, bizim evin de tamamı halılarla kaplıydı. Çocukken halılardaki desenlere bakarak, hayaller kurardım. Desenlerdeki farklı şekilleri keşfetmeye çalışırdım. Bir gün annemler evde yokken, odamdaki halıyı kesip o desenlerin yerlerini ‘değiştirmek’ istedim. Bunu yapınca tabii ki halı paramparça oldu. Oturup annemlerin gelip beni dövmesini bekledim. Döndüklerine bunu yapmadılar ama odama bir daha halı giremedi... Eserleri New York, Paris, Londra ve Berlin’deki birçok mekânda sergilenen Azerbaycanlı sanatçı Faig Ahmed’le, kaosun bir yansıması olan halı tasarımlarını ve sanatçılığını konuştuk...
HER HALI BİR KİTAP GİBİ
¥ Halı ve kilimlerle çalışmaya nasıl karar verdiniz?
Bu işe antik sembolleri araştırarak başladım. Daha sonra basit manaları olan bu sembolleri halılarda gördüm. Kelimelerini biliyorsanız, halılar da okuyabileceğiniz bir çeşit kitap. Aynı zamanda da bir buz dağı gibi geniş manaları haiz. Halılarla bir sanat nesnesi olarak çalışmaya başladığımda önce çok zorlandım. Çünkü mükemmel bir şey yapmak imkânsız gözüküyordu. Bu yüzden günlük nesneleri farklı bir şekilde görebilmek için bakış açımı değiştirmem gerektiğini anladım. Böyle yapınca halılar benim için farklı bir manaya kavuştu.
300 YILLIK TEKNİK
¥ Bu farklı halıları hangi tekniklerle meydana getiriyorsun?
Dizayn ettiğim halıları eskiz hâline getirerek eski tekniklerle halı dokuyan bir imalatçıya veriyorum. Tasarladığım bütün halılar, 300 sene önceki tekniklerle dokunup, tabii renklerle boyanıyor. Başlangıçta imalatçılarla zor anlaşıyorduk, zira yaptığım işler ananevi olanlardan farklı. Bu anlaşmazlığı çözmek için tasarımlarımı mühendislik kâğıdına aktarmaya başladım. Yapacakları işi, net olarak onlara gösterince problem çözüldü.
¥ İlham almak için neler yapıyorsun?
Her zaman kendimi ve çevremde olup bitenleri analiz etmeye çalışıyorum. Benim için hayattaki her şey bir ilham kaynağı. Sanatçılık meslek değil, bir hayat tarzı zira... Ne eğitim ne de atölye sizi sanatçı yapar. Ancak bir sanatçı gibi düşünüp bir sanatçı gibi yaşamak lazım.
¥ En çok tercih ettiğin malzemeler neler?
Eski malzeme ve günlük eşyalarla çalışmayı seviyorum. Mesela sıradan bir kaşık, bazen bizi insanlık tarihinin derinlerine götüren bir nesne olabiliyor.

Photoshop’lu gibiler...

Bazıları üç boyutlu olan, bazılarının üzerinde grafiti yer alan Faig Ahmed’in eserleri çok dikkat çekici. Üstelik geleneksel formların çeşitli yöntemlerle bozularak tasarlandığı bu halılar asırlar önceki tekniklerle dokunuyor.

‘Annesi onu dövmemiş mi?’

Sanatçı Ahmed’in halı tasarımları çok farklı reaksiyonlar alıyormuş. Ahmed, bir sergide yaşadığı enteresan hikâyeyi şöyle anlatıyor: Benim sanatıma en dürüst reaksiyonu çocuklar gösteriyor. Sergilerimden birinde, on yaşlarındaki bir çocuk, sarı geçişli halıları dikkatle inceledi. Sonra annesine dönerek “Halıları boyayan çocuk da benim gibi annesinden dayak yemiş mi” diye sordu.

İslami motifler zirvede

Halı tasarımlarında İslami desenlere sıklıkla başvuran sanatçı Faig Ahmed “İslami motifler yüzlerce yıl sonunda süsleme ve geometride zirveye ulaştı. Bu gelenek sebebiyle, İslami desenlerden yeni bir şekil çıkarmak büyük bir mesuliyet” dedi. Faig Ahmed “Hazreti Mevlâna, Şems-i Tebrizi ve Şah-ı Nakşibend gibi büyük mutasavvıflar bulundukları aynı yolda her şeyi izah ediyorlar” diye konuştu.