Fotoğraflarla Osmanlı Devrinde Kudüs

Çamlıca Basım Ve Yayın, "Vesika ve Fotoğraflarla Osmanlı Devrinde Kudüs" kitabını iki cilt olarak yayınladı. Kitapta, Müslümanlar tarafından fethinden itibaren Kudüsle ilgili tarihî bilgilere yer verilirken, özellikle Osmanlı Sultanları'nın bu beldeye hizmetleri üzerinde duruluyor. Kitabın her cilt de kendi içinde bölümlere ayrılmaktadır. Birinci cilt Mukaddes Mekânlar, Vakıf, Ziyaretler, Mülkî Teşkilât, Su, Sağlık, Maarif ve İskân olmak üzere sekiz bölüme ayrılmıştır. Bölümlerde önce vesikalar, sonra fotoğraflar verilmiş, vesika ve fotoğrafların birbiriyle uyumlu olmasına, mevzu bütünlüğünü bozmayacak şekilde bulunmasına dikkat edilmiştir. İkinci cilt ise Hukuk, İmar, Ekonomi, Güvenlik, İçtima-i Hayat, Dini Hayat, Anlaşmazlıklar bölümlerinden oluşmaktadır.

##tgvideo##

Vesika ve fotoğraflardan oluşan kitapta vesikalar, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde bulunan binlerce vesika arasından seçilmiş ve hem görüntü hem de transkribe metin olarak verilmiştir. Yine arşivden çok sayıda plan ve kroki de vesikalarla birlikte sunulmuştur. Fotoğraflar ise Yıldız Fotoğraf Albümü ile Çamlıca Basım Yayın Fotoğraf Arşivi'nde bulunan malzeme arasından seçilerek kitaba derc edilmiştir.

Mukaddes İslâm beldelerinden biri

Kudüs veya Osmanlıların daimâ kullandığı şekliyle Kudüs-i Şerîf, üç mukaddes İslâm beldesinden biridir. Kudüs'ün ehemmiyeti, Mescid-i Aksâ'nın, yani İslâm'ın üç mukaddes mabedinden ikincisinin burada bulunmasından kaynaklanmaktadır. Aynı zamanda Kudüs'te pek çok peygamber medfundur.
Miladî 638 yılında, Hazret-i Ömer (r.a.) devrinde İslâm orduları tarafından fethedilen Kudüs, 88 yıllık bir Haçlı dönemi (1099-1187) dışında daima bir İslâm yurdu olarak kaldı. Eyyubî ve Memlûk hâkimiyetlerini gören şehir 1516 yılında Osmanlı Devleti'nin idaresi altına girdi. Osmanlı Devleti'nin Kudüs'e verdiği ehemmiyet, fethinden sonra burada yoğun bir imar faaliyetinin başlamasına vesile oldu. Bilhassa Kanunî devrindeki çalışmalar, şehirdeki mukaddes mekânların tamir edilmesi, şehre su getirilmesi, bugün hâlâ ayakta olan surların inşası gibi faaliyetler üzerine yoğunlaştı. Padişahın hanımı Hürrem Sultan'ın yaptırdığı, cami, medrese, han, imâret gibi binalardan oluşan külliye de yüzyıllarca Kudüs halkına hizmet etti.
XVIII. yüzyıla kadar istikrarlı durumunu devam ettiren Kudüs, bu asırda merkezî idaredeki bazı zayıflıklara bağlı olarak yerli iktidar sahiplerinin güçlendiği, zaman zaman isyanların çıktığı bir şehir oldu. Fakat devlet bu karışıklıklara kısa sürede çözüm bularak asayişi sağlıyordu. Yüzyılın sonunda Napolyon'un Mısır'dan başlatıp kuzeyde Akkâ'ya kadar sürdürdüğü işgal harekâtında tehdide maruz kalmakla beraber Kudüs herhangi bir zarar görmedi.
XIX. asrın ikinci yarısından itibaren Kudüs'te devlet tarafından büyük hizmetlerin yapıldığını görüyoruz. 1863'te kurulan Kudüs belediyesi, şehir temizliği, kanalizasyon sistemi, aydınlatma ve sokak düzenlemesi gibi sahalarda mühim hizmetler ifa etmiştir. Sultan İkinci Abdülhamid Han devrinde 1886 yılında Kudüs'te polis gücü oluşturulması, 1891'de belediye hastanesinin hizmete açılması, 1900 yılında saat kulesinin inşa edilmesi gibi faaliyetlerle şehirdeki hizmetlere devam edilmiştir. Bu devirde devletin uğraştığı en büyük problemlerin başında ise bir türlü engellenemeyen Yahudi göçü gelmektedir.

En huzurlu dönemini Osmanlılar devrinde yaşadı

Kudüs'ün Osmanlı idaresindeki müreffeh, huzurlu ve âdil devri 400 yıl sürdü. 1917 yılı Aralık ayında, Birinci Dünya Savaşı devam ederken şehir İngilizler tarafından işgal edildi. Böylece Kudüs'teki yaklaşık 1200 yıllık İslâm hâkimiyeti de sona ermiş oldu.
İlhan Ovalıoğlu, Cevat Ekici, Raşit Gündoğdu, Ebul Faruk Önalgibi Başbakanlık Osmanlı arşivine yıllarını vermiş uzman bir ekip tarafından iki cilt olarak hazırlanan bu muhteşem çalışma Osmanlı Devleti'nin Kudüs-i Şerif'teki hizmetlerini, padişah ve devlet adamlarının bu mukaddes şehre gösterdiği tazim ve hürmeti ortaya koyan vesika, fotoğraf, plan, kroki ve haritalarla zenginleştirilmiş bir başucu kaynağı…
Künye: İlhan Ovalıoğlu, Cevat Ekici, Raşit Gündoğdu, Ebul Faruk Önal, Vesika ve Fotoğraflarla Osmanlı Devrinde Kudüs, C. I, İstanbul 2009, 494 s., Cilt II, İstanbul 2011, 456 s. Çamlıca Basım Yayın, Tel: 0212 657 88 00 - www.camlicabasim.com.