Feshane’nin sanatla imtihanı
Kültür - Sanat Haberleri
Feshane, artık çağdaş sanat eserlerine ev sahilpliği yapıyor... Daha önce “Tasavvuf Müzesi” olması planlanan fakat “Artİstanbul Feshane” ismiyle açılan mekânın tarihle ve muhitle kurduğu bağ zayıf. Haliç’teki “çağdaş sanat” serüveni ise yıllar öncesine dayanıyor...
MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - Tarihî Feshane, yapılan restorasyondan sonra “Artİstanbul Feshane” adıyla kapılarını açtı. Daha önce “Tasavvuf Müzesi” olacağı açıklanan mekânın yeni hâli ise çok tartışıldı. Ancak bir buçuk asırlık binanın mazisinde de enteresan çekişmeler var.
Gelin önce tarihe gidelim… Fes, Sultan II. Mahmud devrinde halkın âdeta resmî başlığı olur; Yeniçerilerin yerine kurulan “Asâkir-i Mansûre” ordusunun bu kırmızı başlığını, halk da çok sever. Ancak böylece fesin imalatı ciddi bir mesele hâline gelir. Bugün anlaması zor olsa da “Fes Bakanlığı” (Nazırlığı) kurulup önce Kadırga’da sonra Eyüpsultan’ın Haliç kıyısında “Feshane” adıyla fes üreten fabrika inşa edilir (1839). Binayı da1894’te meşhur mimar Krikor Balyan yeniler.
Ancak zaman geçer, “resmî başlık” olan fes, 1925’te “yasaklı başlık” hâline gelir! Ve elbette Feshane, eski fonksiyonunu icra edemeyecektir. 1930’lu yıllarda kendi hâline bırakılan mekân, sonra çeşitli şirketlere kiralanır; dokuma sektörünce kullanılır. Bu arada hırpalanır, yangın görür...
AĞIZ AÇIP KAPAMA REKORU
Geleneksel bina, 1986’da İBB tarafından bir vakfa kiralanır. 1989’da ise eskiden dokuma makinelerinin olduğu yerde, Komet ve Mehmet Güleryüz gibi isimlerin çağdaş sanat eserlerinin sergilendiği “Seretonin I” adlı sergi açılır. Mesela Komet, bu eksantrik sergide bir kafesin içerisine girip en uzun ağız açıp kapama rekoru kırar!
ÇAĞDAŞ SANAT MÜZESİ HAYALİ
SHP’nin idarede olduğu o dönemde Feshane’de çağdaş sanat müzesi planı gündemdedir. Bir “müze” açılır ve 3. Uluslararası İstanbul Bienali de 1992’de orada yapılır. Ancak o günlerde Haliç hâlâ kokmaktadır. 1994’te belediyeyi Refah Partisi’nin kazanması ise müze planlarını değiştirir. Bu sebeple İstanbul Modern, Feshane yerine yıllar sonra Tophane’de doğar!
Kayıtlara göre Feshane, 1992-1998 yılları arasında, “El Sanatları Müzesi” olarak fonksiyon icra eder. Ancak Haliç kıyısındaki suların yükselmesiyle zarar gören yapı, 1998’de yapılan restorasyonla kongre ve kültür merkezine çevrilir; daha ziyade o meşhur horonlu halaylı memleket buluşmalarına ev sahipliği yapar. Kadir Topbaş döneminde buna bir son verilmek istenir. Feshane’de bir “Tasavvuf Müzesi” kurulacaktır. 2018’de İBB’yi devralan yeni idare de “Tasavvuf Müzesi” planını tekrarlar. Ancak ne olur bilinmez, son anda eski çağdaş sanat müze hayaline geri dönülür. Anlaşılan Feshane, sanattaki o modern-geleneksel çatışmasının merkezi olmuştur yine…
YENİ BİR MEKÂN DOĞDU!
Evet, artık Eyüpsultan’da “Artİstanbul Feshane” adıyla çağdaş sanatlara odaklanan bir sanat merkezi var. Venedik Tersanesini hatırlatan Artİstanbul, 300 sanatçının 400’den fazla eserinin yer aldığı “Ortadan Başlamak” adlı ilk sergiyle karşımızda... Bu sergide Saim Tekcan’dan Komet’e, Nuri İyem’den Neşe Erdok’a pek çok tanınmış sanatçının da eserleri var.
TARİHLE BAĞI ZAYIF
İBB Miras tarafından başarılı şekilde restore edilip içerisine kütüphane, atölye ve okuma alanları açılan Feshane binası, fiziken köklerine dönmüş görünüyor. Ancak içerik olarak tarihle ve Eyüpsultan’ın “iklimiyle” kurduğu bağ, güçlü değil. Pek çoğu yıllar önce üretilen eserlerden oluşan “Ortadan Başlamak” sergisinin de mekânın mazisine atfı yok gibi... Üstelik eserler arasında politik ve queer muhtevalı çalışmaların sayısı epeyce fazla. Toplamda 8 bin metre karelik sanat mekânın kalıcı bir koleksiyon olmadan yola nasıl devam edeceği de muamma! Bu arada iddialara göre başka bir bahara kalan “Tasavvuf Müzesi”nin ise Haliç’in diğer yakasındaki bir binada kurulacak.
'da Takip Edin!
