Bir buçuk asırlık zulmün anatomisi

Kültür Sanat Servisi
Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilip, sonrasında şehit edildiği 30 Mayıs 1876 Darbesi, yaklaşık 140 yıl sonra tiyatro sahnesine taşındı. Modern Türkiye’deki ilk darbe olarak kabul edilen bu hadise, Esenyurt Belediyesi’nin desteğiyle “Büyük Oyun / İlk Darbe” adıyla tiyatro oyununa dönüştü. Önceki gece Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda galası yapılan oyun, mazlum bir padişahın dokunaklı hayat hikâyesini mevzu ediniyor. Yönetmenliğini Kenan Korkmaz’ın yaptığı ‘İlk Darbe’de Sultan Aziz’in orduyu modern silahlarla donatıp, Osmanlı donanmasını dünyanın 3. deniz gücü hâline getirdikten sonra başına gelenler çarpıcı bir şekilde yansıtılmış. Oyunda, İngiltere’nin kurmak istediği yeni dünya düzeni için Serasker Hüseyin Avni Paşa gibi isimleri nasıl kullandığı, ne gibi entrikalar çevrildiği tüm gerilimiyle yer alıyor. 
Hüseyin Avni Paşa’nın, Sultan’ı indirmek için kullandığı din argümanlar, medrese talebelerinden bazılarını kışkırtması da, seyirciye 140 sonra yaşanan 15 Temmuz ihtilal teşebbüsünü hatırlatıyor. Aynı zamanda da Türkiye’deki darbe silsilesinin kaynağına dair bir tefekkür yapmaya itiyor. İsimleri değişen darbelerin,  hedeflerinin farklı olmadığı gözler önüne seriliyor. Padişah olmasının yanı sıra bir İslam halifesi unvanını taşıyan Sultan Abdülaziz’e yapılan eziyetler ve ailesinin çektiği sıkıntılar ise, oyunu gözyaşlarıyla seyredilecek bir drama dönüştürmüş. ‘İlk Darbe’de usta oyuncu Levent Aykul, Hüseyin Avni Paşa’yı çok iyi canlandırırken, Çerkez Hasan’ın kahramanlığı da akıllara işleniyor. 
“DARBE” ESNASINDA DARBE 
Galada kendisiyle konuştuğum yönetmen Kenan Korkmaz,  oyunun fikrinin 4 yıl önce ortaya çıktığını fakat bu yılın ortasında çalışmaya başladıklarını söyledi. Korkmaz, darbeyi anlatan tiyatro oyununun kast çalışmaları esnasında, enteresan bir şekilde,  yeni bir darbe teşebbüsü olan 15 Temmuz hadisesinin patlak verdiğini ifade etti. Korkmaz, “Bu çok vahim bir tevafuktu ama projenin ehemmiyetini anlamış olduk. Bunda da bir hayır vardır diyerek metinlerde biraz değişikliğe gidip, 15 Temmuz’a göndermelerde bulunduk. Zira 1876’dan günümüze değin bu topraklarda kurgulananlar aynı” diye konuştu.