Türk musikisini batılılaştıran padişah! İşte II. Mahmut'un az bilinen özellikleri
Osmanlı Devleti'nin en aydın padişahlarından biri olan ve 'reformist sultan' olarak bilinen, modern Türkiye’nin ve modern Türk ordusunun kurucusu II. Mahmut, yaptığı ıslahatların yanı sıra oldukça sanatsever bir kişilikti. II. Mahmut, batı tipi bir eğitim almamasına rağmen batı müziğinden, resminden ve adabından çok şey bilirdi. Aslında II. Mahmut’un bu duruşu batıya karşı duyduğu bir hayranlık değil, Batı’ya karşı ayakta durabilme gayretiydi. İşte II. Mahmut’un meziyetleri ve çok yönlülüğü...
Batılılaşma tarihinde en önemli adımları atan, bugünkü Türkiye’nin bile reformcu temellerinde payı olan, sert mizaçlı, kurnaz mı kurnaz, 'ıslahat' deyince akla gelen ilk isim Mahmud Bin Abdul Hamid yani II. Mahmut... Yaptığı ıslahatlar onun nasıl bir entelektüel olduğunu anlatıyor ancak öte yandan II. Mahmut’un tahta çıkarken yaşadığı trajik olayı ve meziyetlerini de ele almak gerekir.
III. SELİM'DEN SONRA ŞEHZADE MAHMUT'U ARADILAR
Veliaht olmasına daha çok varken, amcası III. Selim’in çocuğunun olmaması ve Şehzade Mahmut’a yakınlık duyması belki de onun padişah olma yolunda gidişatını daha da hızlandırdı. Çok sevdiği ve hatta çok şey öğrendiği amcası Sultan III. Selim öldürülmeden önce beraber kafese atıldılar. III. Selim ve Şehzade Mahmut kafeste tam 14 ay mahsur kaldılar.
Alemdar Mustafa Paşa, Tuna boylarında Ruslar ve Avusturyalılarla barışı sağlayıp ortamı rahatlatınca kafesteki III. Selim’i kurtarıp tekrar padişah yapmak istiyordu. 20 bin kişilik kuvvetiyle İstanbul’a geldiği öğrenilince III. Selim’in fermanı çoktan yazılmıştı.
III. Selim’i öldüren cellatlar, Şehzade Mahmut’u da aradı. Onu Lalası Cevri Kalfa halıların arkasına sakladı. Rivayete göre bir çömlek kül ile isyancılara karşı onu korudu. Daha sonra damlara saklanıp kovalamacadan kaçarak hayatını kurtarabilmişti Şehzade Mahmut. Bu kurtuluş ona yeni bir umut oldu.
III. Selim’in naaşı ortadan kalkmadan Şehzade Mahmut’tan Sultan Mahmut’a geçiş yapmıştı.
Hatta şu ek bilgiyi de vermek gerkir ki, burası Fatih’te Cevri Kalfa Sıbyan mektebi. Şehzade Mahmut’u 1808'de cellatların elinden kurtaran kadın... Bundan dolayı II. Mahmut Cevri Kalfa’yı annesi Nakşidil Sultan'ın yanına defnettirir. "İkisi de anamdır, biri doğurdu diğeri yaşattı" dediği söylenir. Aslında bu netice bize, Sultan’ın ne kadar vefalı biri olduğunu göstermektedir.
II. MAHMUT'UN ÇOK YÖNLÜLÜĞÜ
Batı tipi bir eğitim almamasına rağmen batı müziğinden, resminden ve adabından çok şey bilir. Ayrıca çok iyi bir müzisyendir, alaturka bestekar olduğunu da tarih kitaplarından biliyoruz. Ancak gariptir ki tahta geçtikten sonra imparatorluğun musiki geleneğini değiştirip mehter takımını ortadan kaldırmıştır. Napoléon Bonaparte'ın bandosunda flütçü olarak görev yapmış İtalyan müzisyen Donizetti Paşayı Osmanlı bandolarına baş eğitmen olarak bizzat kendisi getirtmiştir. Türkiye'yi 19. yüzyılda batı müziği ile tanıştıran ve ilk Türk bandosu olan Mûsikâ-i Hümâyûn'un yani günümüzün Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın gelişmesinde en büyük katkıyı sağlamıştır.
Tüm bunların yanı sıra fevkalade bir hattat ustasıdır ancak bu sanatı padişah olduktan sonra geliştirmiştir.
Amcası III. Selim’in yapmak isteyip de yapamadıklarının merhametinden ve şefkatinden dolayı olduğunu düşündüğünden sert mizaçlı bir hükümdar olduğu söylenir. Öte yandan son derece kuvvetli, enerjik bu adamın bünyesi çok hassastı ve Sara hastasıydı. Topkapı dışında geçen hayatı, kız kardeşinin Çamlıca’daki köşkünde noktalandı.
Kısaca "II.Mahmut olmasa imparatorluk bir yüz sene yaşamazdı" sözünü bir kenara bırakalım, bugünkü Türkiye’nin bile reformcu temellerinde onun payının olduğunu unutmayalım. Nitekim Türkiye, batıya karşı yaşamak zorunda olan doğunun önderi olan bir imparatorluktu...
'da Takip Edin!
