Terörün fotoğrafını çekiyoruz

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) İnsan Hakları Komisyonu son dönemin en dinamik kurumlarından biri haline geldi. Hemen her tartışmalı olayda inisiyatif alan ve yaptığı çalışmalarla adından söz ettiren komisyonun bu dinamizminde uzun yıllar çeşitli sivil toplum örgütlerinde insan hakları savunucusu olarak faaliyet gösterdikten sonra milletvekili seçilen Ayhan Sefer Üstün'ün başkan olmasının payı büyük. İnsan Hakları Komisyonu kadın haklarından çevre sorunlarına kadar oldukça geniş bir yelpazede çalışmalarını yürütürken Uludere olayı, Almanya'da Türklere yönelik Neonazi cinayetleri, terör ve asker hakları gibi gündem maddeleri ile gözlerin çevrildiği organların başında geliyor. 10 aydır komisyon başkanlığını yapan Ayhan Sefer Üstün'le bitme aşamasına gelen terör raporunu konuştuk.


gt; İnsan Hakları Komisyonu bünyesinde çalışan Terör Alt Komisyonu şimdiye kadar kaç kişiyi dinledi?
Çok sayıda insan dinledik şimdiye kadar. Komisyonumuz en son Tunceli, Siirt, Batman ve Diyarbakır'da insanları dinledi. Sadece bu saha çalışmasında 68 kişiyi dinledi arkadaşlarımız. Henüz rapor yazmaya başlamadığımız için istatistiklerimize bakmadık ama çok sayıda insan dinledik, dinliyoruz, dinlemeye devam edeceğiz.


gt; Kimleri dinliyorsunuz?
Şehit düşen yüzbaşının eşini de dinliyoruz. Dağda oğlu ölmüş bir anneyi de dinliyoruz. Veya işine gitmekte olan bir vatandaşın Ankara Kumrular sokakta patlayan bombada sakat kalıp da şimdi yaşadığı sıkıntıyı dinleyip anlamaya çalışıyoruz. Özelde hayatında neler olduğunu neler yaşandığını dinliyoruz. Bunun dışında tabi bu dinlemelerle özel vakaları ortaya çıkarıyoruz.


gt; Nasıl bir sonuç çıkacak tüm bu görüşmelerden?
Türkiye'nin son 30 yılını ele alıyoruz. Bu yaptığımız işi hem dünya kamuoyuna hem de Türkiye kamuoyuna duyuracağız. Bazen soruyorlar 'bu ne işe yarayacak?' Boş faaliyet gibi söylüyor. Oysa en can alıcı konusudur Türkiye'nin. Kimisi 30 bin, kimisi 40 bin insan, kimisi 45 bin insan öldü diyor. Biz bu can kayıpları ile ilgili net bir rakam çıkaracağız. Türkiye'nin şimdiye kadarki can kaybını çıkartıyoruz. Kaç askerimiz, polisimiz veya sivilimiz şehit olmuş? Veya dağda kaç terörist öldürülmüş? İstatistiki çalışma oluşturacağız.


gt; Türkiye'nin böyle bir envanteri yok mu? Yani 30 yıllık mücadelenin sağlıklı bir bilançosu yok mu?
Tek bir veri yok, çok çelişkili veriler var. Her kurum kendi verisini tutmuş. İhtilaflar var. Yani bir Genelkurmay başkanımızın 3 ay içerisinde yaptığı 3 farklı konuşmada farklı rakamlar var. Aralarında çok büyük farklar var. Dolayısıyla böyle bir çalışma yapılmamış. Üniversiteler de girmemiş bu konuya. Çünkü üniversitelerde eskiden bu tür konulara girmek zordu. Komisyonumuzun en gerçekçi rakama yaklaşacağını umuyoruz.


gt; Faili meçhuller ve PKK'nın infazları da yer alacak mı?
Bu komisyonumuzu aynı zamanda faili meçhul komisyonu gibi algılayıp başvuranlar da oldu. PKK infazları ile ilgili çok müracaat oldu. İbrahim Güçlü geldi önce bir 150 kişilik liste verdi, PKK tarafından iç infaza uğrayanların listesi. Daha sonra 200 daha sundu. Bunun dışında Kemal Burkay PKK'nın Avrupa'da yaptığı infazları tek tek anlattı ve bunların isimlerini de söyledi. Kendisinin de 10 yıla yakın çelik yelekle gezdiğini söyledi. Yani bir Kürt aydın, dolayısıyla PKK sadece Türkleri falan öldürmüyor, önüne çıkan herkesi öldürüyor. Kendi davasına hizmet etmeyen herkesi öldürebiliyor. Hatta uzun süre kendi içerisinde bulunmuş bir elemanını da anında infaz edebiliyor.


gt; Sizin çalışmalarınız bazı soruşturmaları da tetikledi mi?
Bu çalışma yürürken bizim suç duyurularımız ile ilgili bir çok soruşturma başlatıldı. Faili meçhul dosyaları bunlardan, PKK'nın iç infazları hakkında başlatılan soruşturma bunlarla ilgili, devlet görevini kullanırken infazlar yaptığı söyleniyor. Bunlarla ilgili suç duyurularımız var. Bu çalışmanın amacı aslında yukarıda bahsettiğimiz konular ama bu arada bize bu konularda da bilgiler verilince biz buna da bir yerde müdahil olduk. Mesela Yeşil'le ilgili ihbarlar geldi bize. Yeşil ile ilgili dosya suç duyurusu üzerine raftan indirildi. Ve Yeşil'le ilgili ilk kez yakalama kararı çıktı. Yokmuş yani, Türkiye'nin en fazla aranan adamı olarak bilinir ama arama kararı yokmuş.


gt; Komisyonun örgüt kadroları ile görüşmeleri oldu mu?
Şöyle diyelim, örgütün bizzat yönetim kadrosunda bir görüşme yapılmadı. Ama buraya gelip de 'bir oğlumun öldüğünü biliyorum, iki oğlum dağda ve bundan şikayetçi değilim' diyen kişi muhtemelen örgüte yakın birisi. Onları da dinliyoruz. 'Mecliste bu adamların ne işi var?' diyenler oluyor. Artık bunlara takılmamak lazım, 'gel kardeşim derdin ne' diye dinlemek lazım.


gt; Rapor ne zaman tamamlanacak?
Saha çalışmasını meclis tatile girene kadar bitirmek istiyoruz. Rapor yazım işini de meclis tatildeyken tamamlamak istiyoruz. Ve Ekim'de de Meclis açıldığında rapor tamamlanmış hazır olsun istiyoruz. Bu raporun ezberleri bozacağını, Türkiye'de yeni bir pencere açacağını düşünüyoruz. Bu işin çözümü noktasında bir pencere açılacaktır. Avrupa'daki insanlara da bu bir veri olacaktır. Yeni bakış açısı sağlayacaktır.


BU RAPOR EZBERLERİ BOZACAK
Raporun Meclis açıldığında tamamlanmış olması için çalışmaların sürdüğünü söyleyen Ayhan Sefer Üstün, "Bu rapor ezberleri bozacak" dedi.




45 bin insanın ayrı hikâyesi var
'Birinci ölüm dramdır, ikinci ölüm istatistiktir' diyorlar ya, biz bunların sadece istatistik olmadığını da göstermek istiyoruz. Bu 45 bin insanın ayrı hikayesi var. Bu ayrı hikayeleri alarak insanlara 'artık gelin konuşarak çözelim' diye bir mesaj vermek istiyoruz. Dış kamuoyuna da 'bak Türkiye'nin böyle can alıcı bir sorunu var, bu soruna katkı verin, birlikte çözelim, çözümüne katkı sağlayın' şeklinde bir mesajımız olacak. Çünkü buraya benim komisyonuma her hafta çok sayıda yabancı heyet geliyor. Her grubun hakkını soruyorlar. Sorsunlar, ama Türkiye'de böyle can alıcı bir konu var, bu konuyu da akıllarından çıkarmasınlar istiyoruz.