Teknik takibe süre sınırı

AK Partili çok sayıda milletvekilinin imzasıyla sunulan teklifle; Terörle Mücadele Kanunu'nun 10'uncu maddesi yürürlükten kaldırılıyor. Böylece, bu madde kapsamında görevlendirilen Özel Yetkili Mahkemelerin görevlerine de tümüyle son veriliyor. Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte bu mahkemelerin baktığı davalar yetkili Cumhuriyet başsavcılıklarına devredilecek. Kaldırılan madde kapsamına giren suçlarla ilgili olarak bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla açılmış olan davalarda, sanığın taşıdığı kamu görevlisi sıfatı dolayısıyla hakkında soruşturma yapılabilmesi için izin veya karar alınması gerektiğinden hareketle durma veya düşme kararı verilemeyecek. TMK'nın 10'uncu maddesinin yürürlükten kaldırılması nedeniyle bu kanunun kapsamına giren suçlara ilişkin davalara ağır ceza mahkemeleri bakacak.
FİŞLEMEYE CEZA
Teklifle getirilen düzenlemeler şöyle:
Hukuka aykırı olarak kişisel verileri kaydeden kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilecek. Kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak. Kanunların belirlediği sürelerin geçmiş olmasına karşın verileri sistem içinde yok etmekle yükümlü olanlara görevlerini yerine getirmediklerinde bir yıldan iki yıla kadar hapis cezası verilecek. Suçun konusunun Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre ortadan kaldırılması veya yok edilmesi gereken veri olması halinde, verilecek ceza bir kat artırılacak.

GÖZALTI KARARINA SOMUT DELİL ŞARTI

Gözaltına alma, bu tedbirin soruşturma yönünden zorunlu olmasına ve kişinin bir suçu işlediğini gösteren somut delillerin varlığına bağlı olacak. Mevcut düzenlemede, somut delil şartı yer almıyordu. Gözaltı için kişinin bir suçu işlediğini düşündürebilecek emarelerin varlığı yeterli oluyordu.

GÖRÜNTÜ İLE SORGU YAPILABİLECEK

Hâkim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalanan kişi, en geç yirmi dört saat içinde yetkili hâkim veya mahkeme önüne çıkarılacak. Çıkarılamıyorsa, aynı süre içinde yakalandığı yer adliyesinde, mevcut değil ise en yakın adliyede kurulu sesli ve görüntülü iletişim sisteminin kullanılması suretiyle yetkili hâkim veya mahkeme tarafından bu kişinin sorgusu yapılacak veya ifadesi alınacak.

TUTUKLAMAYA YENİ KRİTERLER

Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve bir tutuklama nedeninin bulunması halinde, şüpheli veya sanık hakkında tutuklama kararı verilebilecek. Şüpheli veya sanığın mükerrir, itiyadi suçlu veya suçu meslek edinen kişi olması durumunda da tutuklama nedeni var sayılabilecek. Tutuklama kararı, sadece adli para cezasını gerektiren, hapis cezasının üst sınırı iki yıldan fazla olmayan, suçlarla ilgili olarak verilemeyecek. Mevcut düzenlemede, hapis cezasının üst sınırı bir yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilemiyordu.

ARAMALARA YENİ DÜZEN

Yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda somut delillere dayalı kuvvetli şüphe varsa; şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait diğer yerler aranabilecek. Mevcut düzenlemede 'suç delillerinin elde edilebileceği hususunda makul şüphe' arama için yeterli sayılıyordu.
MALVARLIĞINA EL KOYMA

Soruşturma veya kovuşturma konusu suçun işlendiğine ve bu suçlardan elde edildiğine dair somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebebi bulunan hallerde, şüpheli veya sanığa ait malvarlığına el konulabilecek. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu işleyenlerin de malvarlığına en konulabileceği hükmü ise yürürlükten kaldırılıyor.

MALİ KURULLARDAN RAPOR ŞARTI

Malvarlığına el koyma işleminin uygulanabilmesi için ilgisine göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Mali Suçları Araştırma Kurulu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'ndan, el konulacak taşınmaz hak ve alacağın suçtan elde edildiğine ve suçtan elde edilen değere ilişkin rapor alınması zorunlu olacak. El koymaya ağır ceza mahkemesince oy birliğiyle karar verilecek. İtiraz üzerine bu tedbire karar verilebilmesi için de oybirliği aranacak.


BİLGİSAYARLARA EL KOYMA YENİ KURALLAR

Soruşturmada, suç işlendiğine ilişkin somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka surette delil elde etme imkânının bulunmaması halinde, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine şüphelinin kullandığı bilgisayar ve bilgisayar programları ile bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına, bu kayıtların çözülerek metin hâline getirilmesine hâkim tarafından karar verilebilecek. Bilgisayar veya bilgisayar kütüklerine el koyma işlemi sırasında, sistemdeki bütün verilerin yedeklemesi yapılacak. Bu şekilde alınan yedekten bir kopya çıkarılarak şüpheliye veya vekiline verilecek ve bu husus tutanağa geçirilerek imza altına alınacak.

TELEFON DİNLEMELERİ

Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturma ve kovuşturmada, suç işlendiğine ilişkin somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka suretle delil elde edilmesi imkânının bulunmaması durumunda, ağır ceza mahkemesi veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının kararıyla şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişimi tespit edilebilecek, dinlenebilecek, kayda alınabilecek ve sinyal bilgileri değerlendirilebilecek. Cumhuriyet savcısı bu kararını derhâl mahkemenin onayına sunacak ve mahkeme, kararını en geç yirmi dört saat içinde verecek. Sürenin dolması veya mahkeme tarafından aksine karar verilmesi halinde tedbir Cumhuriyet savcısı tarafından derhâl kaldırılacak. Bu fıkra uyarınca alınacak tedbire ağır ceza mahkemesince oy birliğiyle karar verilecek. Talepte bulunulurken hakkında bu madde uyarınca tedbir kararı verilecek kişinin kullandığı telefon hattının veya iletişim bağlantısının tespitine imkân veren kodu taşıyan cihazın sahibini gösterir belge eklenecek.
Teknik takibe ilişkin tedbir kararı en çok iki ay için verilebilecek. Bu süre bir ay uzatılabilecek. Mahkeme bu sürelere ek olarak her defasında bir aydan fazla olmamak ve toplam üç ayı geçmemek üzere uzatılmasına karar verebilecek.


GİZLİ SORUŞTURMACIYA SOMUT DELİL ŞARTI

Soruşturma konusu suçun işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması ve başka surette delil elde edilememesi halinde, kamu görevlileri gizli soruşturmacı olarak görevlendirilebilecek. Bu madde uyarınca yapılacak görevlendirmeye ağır ceza mahkemesince oy birliğiyle karar verilecek. Soruşturmacı görevlendirilmesi suretiyle elde edilen kişisel bilgiler, görevlendirildiği ceza soruşturması ve kovuşturması dışında kullanılamayacak. Suçla bağlantılı olmayan kişisel bilgiler derhal yok edilecek.
TEKNİK TAKİBE SÜRE SINIRI

Teknik takip ancak somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebepleri bulunması durumunda yapılabilecek. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunu işleyenlerle ilgili teknik takip yapılamayacak. Mevcut düzenlemede teknik takip yapılabilecek suçlar arasında 'Suç işlemek amacıyla örgüt kurma' suçu da sayılıyordu.
Teknik araçlarla izlemeye ağır ceza mahkemesi tarafından oy birliğiyle karar verilecek. İzleme kararı en çok üç haftalık süre için verilebilecek. Bu süre mevcut düzenlemede dört hafta olarak belirlenmişti ve gerektiğinde 4 hafta daha uzatılması hükme bağlanıyordu. Yeni düzenlemede ise bu süre gerektiğinde bir hafta daha uzatılabilecek. Ancak, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili olarak gerekli görülmesi halinde, mahkeme yukarıdaki sürelere ek olarak her defasında bir haftadan fazla olmamak ve toplam dört haftayı geçmemek üzere uzatılmasına karar verebilecek.

KOLLUĞA SORUŞTURMAYA İZİN ŞARTI

Cumhuriyet savcılarının sözlü veya yazılı istem ve emirlerini yapmakta kötüye kullanma veya ihmalleri görülen kolluk âmir ve memurları hakkında Cumhuriyet savcılarınca doğrudan doğruya soruşturma yapılacak. En üst dereceli kolluk amirleri hakkında inceleme ve soruşturma izni Adalet Bakanı tarafından verilecek. Adalet Bakanı inceleme ve soruşturmayı, adalet müfettişleri veya Cumhuriyet başsavcıları eliyle yaptırabilecek.
TCK'nın devletin birliğine karşı suçlar, Anayasa'yı ihlal, Meclis ve hükümete karşı suçlar, hükümete karşı silahlı isyan ve silahlı örgüt gibi suçlar hakkında Cumhuriyet savcıları doğrudan soruşturma yapabilecek. MİT mensupları ile ilgili suçlarda soruşturma için Başbakanın izni aranacak.

SORUŞTURMANIN BAŞLAMA VE BİTİŞ SAATİ TUTANAĞA BAĞLANACAK

Her soruşturma işlemi tutanağa bağlanacak. Bu tutanak, işlemin yapıldığı yeri, tarihi, başlama ve bitiş saatini ve işleme katılan veya ilgisi bulunan kimselerin isimlerini içerecek. Kolluk tarafından düzenlenen tutanaklara, ilgili görevlilerin açık kimlikleri yerine sadece sicil numaraları yazılacak. Kolluk görevlilerinin ifadesine başvurulması gerektiği hallerde çıkarılan davetiye veya çağrı kâğıdı, kolluk görevlisinin iş adresine tebliğ edilecek. Bu kişilere ait ifade ve duruşma tutanaklarında adres olarak iş yeri adresleri gösterilecek.


MEVCUT DAVALARA DA UYGULANACAK

Mal varlığına el koyma hükmüne istinaden verilmiş tedbir kararları hakkında, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç otuz gün içinde bu Kanunla düzenlenen yeni hükümler uyarınca karar alınması zorunlu olacak. Aksi takdirde soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde mahkeme tarafından tedbire ilişkin kararların uygulamasına derhal son verilecek.
Yine telefon dinlemeleri ve teknik takiple ilgili alınan tedbir kararları da bu kanunla düzenlenen yeni hükümler uyarınca yenilenecek. Aksi takdirde Cumhuriyet savcısı tarafından tedbire ilişkin kararların uygulamasına derhal son verilecek.
GERİ DÖNÜŞ DAVALARINA FREN

Danıştay ve idari mahkemeler tarafından uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilecek. Ancak, kamu görevlileri hakkında tesis edilen atama, naklen atama, görev ve unvan değişikliği, geçici veya sürekli görevlendirmelere ilişkin idari işlemler, uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerden sayılmayacak.
Danıştay ve idare mahkemelerinin kararlarının süresi içinde kamu görevlilerince yerine getirilmemesi halinde tazminat davası ancak ilgili idare aleyhine açılabilecek. Mevcut düzenlemede idare ile birlikte kararı yerine getirmeyen kamu görevlisi aleyhine de tazminat davası açılabiliyordu.

MÜDAFİİ SUÇ DOSYASINI GÖRECEK

Müdafinin soruşturma evresinde dosya içeriğini inceleyebilmesine ve istediği belgelerin bir örneğini almasının önündeki engeller kaldırılıyor. Yeni düzenleme ile herhangi bir engel olmadan dosyanın içeriği görülebilecek.

HAKİM VE SAVCIYA KUSUR TAZMİNATI

Hakim ve savcılara bir soruşturma, kovuşturma veya davayla ilgili olarak kişisel kusurları veya haksız fiilleri nedeniyle tazminat davası açılamayacağı hükmü de yürürlükten kaldırılıyor. Böylece, bir hakim veya savcıya kişisel kusurları nedeniyle tazminat davası açılabilecek.

HAFTAYA MECLİS'TE

Teklifin önümüzdeki hafta Meclis Adalet Komisyonu'nda görüşüleceği, sonraki hafta da Genel Kurul gündemine getirileceği belirtildi. Teklifin, Anayasa Komisyonu gündemindeki demokratikleşme paketi ile birleştirilmesi kararından vazgeçildi. Bu nedenle teklif ayrı olarak Adalet Komisyonu'nda görülecek.
HABER MERKEZİ / TÜRKİYE GAZETESİ