Engelsiz engelliler... Sosyal devlet, engelli bireyleri hayata katıyor

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, engellilere yönelik evde bakım yardımı, sosyal yardımlar, gündüz bakım hizmetleri ve Umut Evleri projesi gibi farklı hizmet modelleriyle engellilerin topluma etkin bir şekilde katılımlarını sağlıyor. Engellilerin insan hak ve temel özgürlüklerinden tam ve eşit şekilde faydalanması ve toplum hayatının aktif birer üyeleri hâline gelmeleri için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca çeşitli çalışmalar yürütülüyor.

> Bakıma ihtiyacı olan engelliler için 2006’da başlatılan Evde Bakım Yardımı’ndan faydalanan kişi sayısı, bu yılın ekim ayı itibarıyla 562 bin 365 oldu. İhtiyaç sahiplerine bu yılın ocak ayından itibaren toplam 16 milyar 54 milyon 541 bin 355 lira evde bakım ödemesi yapıldı.

> Her ilde en az bir merkez olacak şekilde Türkiye genelinde 130 Engelsiz Gündüz Yaşam Merkezinde, engellilerin öz bakım becerileri ile sosyal yaşam becerileri geliştirilerek, toplumsal yaşamın aktif birer üyeleri hâline gelmeleri sağlanıyor.

> 2008’de hayata geçirilen, engellilerin müstakil evlerde veya apartman dairelerinde yaşayarak toplumla kaynaşmasını sağlayan Umut Evleri Projesi doğrultusunda da çeşitli çalışmalar sürdürülüyor.

> Bu yılın ekim ayı itibarıyla sayısı 149’a ulaşan Umut Evlerinde, engelli bireylere ev tipi sosyal hizmet birimlerinde bakım hizmeti veriliyor.

> Engellilere yönelik yatılı bakım hizmetleri, Bakanlığa bağlı 104 engelli bakım ve rehabilitasyon merkezlerinde ücretsiz olarak karşılanıyor. Bu merkezlerde bakım hizmeti alan engelli sayısı, 2002’de 1843 iken bu yılın ekim ayı itibarıyla 7 bin 89 olarak belirlendi.   

> Özel Bakım Merkezleri sayısı 2007’de 10 iken 2022 yılı ekim ayı itibarıyla 304’e yükseldi. Özel Bakım Merkezlerinden faydalanan engelli birey sayısı 2007’de 412 iken bu yılın ekim ayı itibarıyla 26 bin 551’e ulaştı.

> Bakanlık, engelli bireylerin çalışma hayatına yönelik de çalışmalarını sürdürüyor, engellilerin kamudaki istihdamını artırarak, niteliklerine uygun kadrolara atanmalarını sağlıyor.

> Açık iş gücü piyasasında istihdamı zor olan engellilerin istihdamını sağlamak üzere Korumalı İş Yeri Modeli uygulanıyor.

> Korumalı iş yeri, iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli bireylere istihdam oluşturmak amacıyla devlet tarafından teknik ve mali yönden destekleniyor.

MÜZİKLE GÖRÜYOR

Esma Altın ANKARA

Küçük yaşta geçirdiği beyin tümörü ameliyatı sonrası görme yetisini tamamen kaybeden Ada Karakocaoğlu sadece Beethoven, Mozart gibi dünyaca ünlü bestekârlarda bulunan mutlak kulak yeteneğine sahip bir yetenek. 11 yaşındaki Ada  bugüne kadar  76 tane besteye imza atmış. Ada Karakocaoğlu  “Biz ilk önce dokunarak sonra da duyarak algılıyoruz. Görme engelliyim. Buradaki eksikliğimi gidermek için kulaklarımı daha fazla kullanıyorum” dedi.

ÖTV, MTV, KDV İNDİRİMİ VE İSTİSNAİ İMKANLARI VAR

Devlet, engellilerin içinde bulunduğu zor şartların giderilmesine katkıda bulunmak, sosyal ve ekonomik hayata katılımlarını kolaylaştırmak ve rekabet eşitsizliğini gidermek amacıyla gelir, emlak, motorlu taşıtlar, özel tüketim ve gümrük vergisi uygulamalarında avantajlar sunuyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından engellilere vergi uygulamalarında çeşitli indirim ve istisnalar sağlanıyor.

> Gelir vergisinde engellilik indirimi kapsamında, birinci derece engelliler için aylık 2 bin lira, ikinci derece engelliler için 1.170 lira, üçüncü derece engelliler için 500 lira engellilik indirimi uygulanıyor. Böylelikle mesela birinci derecedekilere yıllık 24 bin lira engellilik indirimi sağlanıyor.

> Malul ve engellilerin kişisel kullanımına mahsus özel olarak üretilen motorlu ya da motorsuz koltuk, bisiklet ve diğer eşya, motorlu kara vasıtaları, motosiklet ve motor silindir hacmi 1.600 cc’ye kadar olan üç yıldan eski olmayan otomobiller için gümrük vergisi muafiyeti tanınıyor.

> ÖTV istisnası kapsamındaki 450 bin 500 liralık tutar, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren 2022 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanacak.

> Engellilik dereceleri yüzde 90 olanların adlarına kayıtlı taşıtlar motorlu taşıtlar vergisinden istisna tutuluyor.

> Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük hayatları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının teslimi de KDV’den istisna olarak değerlendiriliyor.

> Türkiye sınırları içinde brüt 200 metrekareyi geçmeyen tek meskene veya tek meskende hisseye sahip olan engelliler, indirimli bina vergisi avantajından yararlanarak emlak vergisi ödemiyor. 

ULAŞIMDA ENGELSİZ HAYAT

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, engellilerin, hava, demir ve kara yolları ulaşım ağından daha kolay faydalanabilmesi amacıyla çeşitli projeler yürütüyor. Bugüne kadar Türkiye’deki 35 havalimanı “Erişilebilirlik Belgesi”ne layık görüldü. 

> TCDD tarafından yüksek hızlı trenler (YHT) ve diğer ana hat trenlerinde toplam 275 tekerlekli sandalye alanı oluşturuldu.

> Ana hat ve bölgesel trenler için 43 seyyar rampa yaptırılarak, kullanılmaya başladı. 

> 535 gar ve istasyonun tuvaletleri, engelli yolculara hizmet verecek tadilattan geçirildi.

> Görme engelliler için koltuk numaraları ve vagon numaralarına sahip dokunsal rehberlik sistemi oluşturuldu.

> Bu yıl ekim ayı itibarıyla engelli yolcu sayısı 883 bin 560 kişiye ulaştı. 

> Kara yolları, kaldırımlar ve yaya geçitlerinde “engelsiz ulaşım” uygulamaları yapıldı. 

> Drenaj ızgaraları tekerlekli sandalye kullanıcılarına, beyaz baston ve koltuk değneği kullanıcılarına ve bebek arabalı yayalara tehlike oluşturmayacak şekilde tercih edildi.