Türkiye dönüşüyor! İşte kentsel dönüşüm hakkında tüm merak edilenler

NECMİ ÇİÇEKÇİ'NİN HABERİ

Geçtiğimiz günlerde Düzce’de yaşanan deprem bir defa daha bu gerçekle yüzleşmemize sebep oldu. Can ve mal kaybının yaşanmadığı Düzce’de, kentsel dönüşümün önemi gözler önüne serildi. 1999 yılında bölgede yaşanan deprem sonrası şehrin yüzde 75’i yenilenmişti. Düzce bozuk bir zemine sahip olmasına rağmen yeni yapılar sayesinde ayakta kaldı. Aynı büyüklükteki İzmir depreminde ise 117 vatandaşımızı kaybetmiştik. Dönüşümün ne denli önemli olduğunu bu iki deprem arasındaki farklardan görebildik. Türkiye bugüne dek birçok yıkıcı deprem yaşadı. 17 Ağustos 1999’da yaşanan ve İstanbul dâhil olmak üzere bütün Marmara’yı etkisi altına alan Gölcük depremi, kayıtlara en yıkıcı deprem olarak geçti. Bütün bu gelişmeler ışığında hükûmet 2012 yılında ülke çapında tarihin en büyük kentsel dönüşüm projesini başlattı.

16 MİLYAR TL HARCANDI

Bu doğrultuda bugüne kadar 3 milyondan fazla konutun dönüşümü sağlandı. 12 milyonu aşkın vatandaşın can ve mal güvenliğini teminat altına alındı. Şimdiye kadar kentsel dönüşüm dâhilinde 16 milyar 280 milyon lira harcandı. Bunun 5 milyar lirası kira yardımı olarak verildi. Bugün, sahada 120 milyar lira yatırım bedeliyle, 140 bini İstanbul’da olmak üzere ülke genelinde 350 bin kentsel dönüşüm projesi devam ediyor. 2035 yılına kadar ise kentsel dönüşüme girmemiş hiçbir binanın kalmaması hedefleniyor. Şu an için Türkiye’de ortalama 7 milyon binanın kentsel dönüşüme ihtiyacı var. Bütün binaların yenilenmesi için 2 trilyon liralık bir kaynağa ihtiyaç duyulduğu tahmin ediliyor.

SİVAS'TAN TRABZON'A, BURSA'DAN ŞIRNAK'A...

Sivas merkezde Altuntabak (Tuzlugöl) Mahallesi’ndeki rezerv yapı alanında 475 konut, Kocaeli’nin İzmit, Dilovası, Gölcük ve Çayırova ilçelerinde ilk etapta 3 bin 450 olmak üzere toplam 6 bin 500 konutun yapımına yönelik çalışmalara devam ediliyor. Buna ilave olarak Trabzon’da 3 bin 820, Hakkari’de 3 bin 250, Şırnak’ta 10 bin 600, Diyarbakır’da 6 bin 500, Adana’da 880, Mardin’de 5 bin 600 konut ve ticari bağımsız birimin üretilmesine yönelik çalışmalar sürerken, bağımsız birimlerin büyük bir kısmı hak sahiplerine teslim edildi. Konya’nın Meram ilçesi Şükran Mahallesi’nde 1.400, Kadınhanı’nda 470, Ilgın’da 100 olmak üzere diğer ilçelerle toplam 3 bin bağımsız birimin inşaatı devam ediyor. Kütahya merkez ve Pazarlar ilçesinde 1300, Bursa’da 1350, Manisa’nın Şehzadeler ilçesinde ise yaklaşık 600 konutun yapım çalışmaları başlatıldı.

İSTANBUL

Bakanlık öncülüğünde 10 yıldan bu yana yerel idareler, ilgili kuruluşlar ve vatandaşların katılımıyla kentsel dönüşüm çalışmaları yürütülüyor. Bu doğrultuda İstanbul’da Kadıköy Fikirtepe’de 1. etapta 15 bin olmak üzere toplam 16 bin 150, Esenler’de 60 bin, Üsküdar Ferah, Küplüce, Kandilli, Kirazlıtepe Mahallelerinde toplam 8 bin 810, Güngören Tozkoparan’da 2 bin 100, Kâğıthane Talâtpaşa ve Yahya Kemal Mahallelerinde 1.045, Kartal’da 955, Zeytinburnu’nda 1.320 ve Gaziosmanpaşa’da 6 bin 100 konut ve ticari bağımsız birimin yapımı başlatıldı.

ANKARA-İZMİR

Ankara’nın çehresini değiştirmeyi de hedefleyen kentsel dönüşüm dâhilinde Mamak, Karaağaç, Dutluk, Anayurt-Gülseren ve diğer mahallelerinde toplam 10 bin 200, Altındağ, Cinderesi ve Aktaş’ta 1.000, Elmadağ’da 400 olmak üzere toplam 11 bin 600 konutun yapımına yönelik çalışmalar sürdürülüyor. İzmir Bayraklı’da 1.400, Karabağlar’da ise 1.600 konut ile deprem sonrasında yapımı başlayan 5 bin 500 konutun inşasına yönelik çalışmalar devam ediyor.

ERZURUM

Erzurum’da “Tarihî Kent Merkezi Projesi” çerçevesinde Yakutiye Ulucami ve Çifte Minareli Medresenin çevresinde belirlenen riskli alandaki niteliksiz yapıların kamulaştırılarak tahliyesi ve tarihî yapı ve dokunun gün yüzüne çıkarılmasına yönelik uygulamalar da sürüyor. Bu doğrultuda Erzurum Yakutiye’de 1.800, şehrin genelinde ise toplam 2.000 konut inşa ediliyor.

MUTLAKA RİSK TESPİTİ YAPTIRIN

Kentsel dönüşümde ilk adım risk tespiti… Şayet; Binanız 1999 yılından önce yapıldıysa, bina projesiz ve ruhsatsız ise, inşaatta hazır beton kullanılmadıysa, binadan daha önce alınmış karot beton dayanımı C1O altındaysa, bina kolon ve kirişlerinde çatlaklar varsa, bodrum katta rutubet, kolon demirlerinde paslanma, betonda deniz kabukları varsa, bina dere yatağında veya dolgudaysa mutlaka risk tespiti yaptırmanız gerekiyor.

SÜREÇ NASIL İLERLİYOR?

Öncelikle konuyla ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına başvurmanız gerekiyor. Bakanlık tarafından yetki verilen kurum veya şirketler bu konuda size hizmet veriyor. Eğer resmî incelemeler sonucunda yapınız riskli bulunursa, durum bakanlığa bildiriliyor. Yapının riskli olduğu tapuya işlenirken size de tebliğ ediliyor. Binaların yıktırılması için önce 60 gün süre veriliyor. Bu süre içinde yıktırılmamış ise 30 günden az olmak üzere ek süre tanınıyor.

İTİRAZ HAKKINIZ VAR

Binanın az riskli veya riskli çıkması durumunda ya güçlendirme ya da yıkım kararı alınıyor. Bu süreçte bina sahiplerinin bu karar itiraz etme hakkı da bulunuyor. Söz konusu itiraz teknik heyet tarafından inceleniyor ve karara bağlanıyor. Sonuca göre ya bakanlık veya kurumları ya da özel müteahhitlik şirketleri ile dönüşüm sürecinin başlatılması sağlanıyor.

DÖNÜŞÜMDE KİRA YARDIMI NASIL ALINIYOR?

Evi kentsel dönüşüme giren milyonlarca vatandaşa kira ve taşınma yardımı sağlanıyor. 2021 kentsel dönüşüm kira yardımı başvurusu, kentsel dönüşüm doğrultusunda yıkılmasına karar verilen yapıların tahliyesinden sonra yapılabiliyor.

> Kentsel dönüşüm kira yardımı çerçevesinde ev sahiplerine kira desteği yapılırken, kentsel dönüşüme verilen evlerde kiracı olarak oturan vatandaşlara da 2 bin 500 TL’ye varan kira taşınma desteği ödeniyor.

> Kentsel dönüşüm kira yardımı, bir yıl içinde veya riskli yapılar yıkıldıktan sonra üç ay içinde riskli olduğu belirlenen meskenlerin olduğu il sınırları içinde Çevre ve Şehircilik Müdürlükleri tarafından veriliyor.

> e-Devlet sistemindeki “Hak Sahibi Ailelere Kira Yardımı Yapılması” kısmından başvuruda bulunulabiliyor. e-Devlet’ten başvuru yapılması için öncelikle sisteme T.C. kimlik numarası ve şifre ile giriş yapılması gerekiyor.

HANGİ EVRAKLAR İSTENİYOR?

> Başvuru sahibinin nüfus cüzdanı fotokopisi örneği,
> Güncel alınan tapu kaydı ve tapu belgesinin ilgili birimlerine verilmesi,
> Başvuru sahibinin kira yardımı ve başvuru işlemi için doldurduğu başvuru dilekçesi örneği,
> Yapının hasarlı ve riski olduğunu tespit eden rapor ve yıkım formu belgesi,
> Hak sahibi ya da velinin Ziraat Bankasında hesabı olduğuna ilişkin hesap cüzdan fotokopisi örneği.

KİMLERE VERİLİYOR?

Yerleri kamulaştırılanlardan eski yerleşim yerini tahliye etmek zorunda kalanların barınmalarında, öncelikle göçmen kabul merkezleri veya kamu kurum, kuruluş ve idarelerine ait binalardan ilgili valilik tarafından belirlenen vatandaşlar kira yardımı alabiliyor.

NE KADAR SÜRÜYOR?

Kentsel dönüşüm çerçevesinde kira yardımı 18 ay süreyle veriliyor. Eğer bakanlık tarafından ilan edilen riskli ve rezerv yapı alanlarında dönüşüm yapılıyorsa bu süre 36 aya kadar yükselebiliyor. Mülkiyetini belgeleyemeyen vatandaşlar ise bu hakların hiçbirinden faydalanamıyor.