Zirvenin kurmayları

EKONOMİ SERVİSİ

Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşları listesine döviz kuru damgasını vurdu. İhracat ile kur endeksi satışlarla birlikte döviz gelirlerini artıran firmalar listedeki yerini pekiştirdi. İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasına göre Tüpraş 79 milyar TL’lik üretimden satış ile bu yıl da zirvedeki yerini korurken, 31 milyar TL ile Ford 23,6 milyar TL ile Toyota izledi. Listede Toyota’yı sırasıyla Oyak-Renault, Tofaş, Arçelik, İskenderun Demir ve Çelik, Ereğli Demir ve Çelik, İçdaş Çelik ve Hyundai Assan takip etti. Listede ilk 3 sıra değişmezken, geçen yıl beşinci basamakta yer alan Oyak-Renault, 2018’de dördüncülüğe yükseldi. Tofaş ise dördüncü sıradan beşinciliğe geriledi.

SON 14 YILIN EN YÜKSEK BÜYÜMESİ
İSO 500’ün 2017 yılında 652,7 milyar TL olan üretimden net satışları 2018 yılında yüzde 34,5 gibi yüksek bir büyüme performansıyla 878 milyar TL’ye çıktı.  Satışlardaki artışta fiyat yükselişlerinin yanı sıra ihracat gelirlerinde etkili olan döviz kurlarındaki artış rol oynadı. Gerçekleşen büyüme oranı da İSO 500’de son 14 yılın en yüksek büyümesi olarak dikkati çekti. Önceki yıl yüzde 19 olan üretimden satışlardaki reel büyüme ise 2018’de yüzde 11,8’e geriledi.

İHRACAT SEKTÖRÜN ÜZERİNDE ARTTI
Araştırmaya göre İSO 500’ün ihracatı da 2018’de yüzde 11,3 artışla 71,8 milyar dolar oldu. Böylece ihracat artış oranı, yüzde 7 olan Türkiye ve sanayi ihracatı artış oranının üzerinde gerçekleşti. Bu performansa bağlı olarak İSO 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı yüzde 44,5’e yükseldi.

DÖVİZ VE FAİZDEN 55,8 MİLYAR LİRA
Listede yer alan 500 büyük şirketin faaliyet kârı ise 107,8 milyar TL oldu. Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar 270 milyar TL, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar ise 214,2 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu iki kalem arasındaki fark alındığında 55,8 milyar TL’lik üretim faaliyet dışı net gelir elde edildi. Bunun 31,5 milyar TL’sini net kambiyo kârları oluşturdu. Kalan 24,3 milyar TL ise faiz, iştirak, temettü gelirleri gibi pek çok kalemi içerdi.

FAVÖK 6 YILIN ZİRVESİNDE
Araştırmaya göre FAVÖK büyüklüğü 2018 yılında yüzde 48 artarak 94,7 milyar TL’den 140,2 milyar TL’ye yükseldi. Böylece firmalar son altı yılın en yüksek FAVÖK artışını gerçekleştirdi. Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı yüzde 19,7 artarak 53 milyar TL’den 63,5 milyar TL’ye yükseldi. FAVÖK’te reel olarak yüzde 23 gibi yüksek bir artış sağlanırken, vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı reel olarak 0,5 azaldı.

DIŞA BAĞIMLI OLAN SANAYİCİ FAİZE ÇALIŞTI
Türkiye’ye karşı yapılan döviz manipülasyonu sanayi şirketlerini etkiledi. Tüm şirketler içinde üretimden satışlar yüzde 7,2 daraldı. Faaliyet kârlarının yüzde 88,9’u faiz giderlerine gitti. Bu oran 2018 yılında yüzde 49.8’di. İSO 500 listesinin özkaynakları yüzde 4 azalırken, borçluluk da yüzde 4 artarak yüzde 67’ye yükseldi. Öz kaynakların payı ise yüzde 37,1’den yüzde 33’ye geriledi. 500 şirket içinde kâr eden kuruluş sayısı 422’den 381’e düşerken, zarar eden şirket sayısı da 78’den 119’a yükseldi.

56 ŞİRKET İLK DEFA GİRDİ
Geçen yıl 79 yeni şirket listeye girmeyi başarırken 56 şirket ilk defa giriş yaptı.  Böylece listenin yüzde 11’i yenilenmiş oldu. Bu arada, geçen yıl isminin açıklanmasını istemeyen şirket sayısı 20 olarak gerçekleşti.

TMSF DE LİSTEDE
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) devredilen şirketlerden Aynes Gıda, Boyçelik Metal, Boytaş Mobilya, Boyteks Tekstil, Form Sünger, HES Hacılar Elektrik, İstikbal Mobilya, Küçükbay Yağ ve Naksan Plastik de İSO 500’de yer aldı.

TEKNOLOJİNİN PAYI ARTTI
Katma değerli ürünlerde yüksek teknolojinin payı yüzde 3,6’dan yüzde 5,3’e, orta yüksek ve yüksek teknolojinin payı ise yüzde 23,8’den yüzde 27,5’e çıktı. Ar-Ge yapan firma sayısı da 2018’de 276’ya yükseldi.

MAAŞLAR YÜZDE 20 ZAMLANDI
İSO 500’ün istihdamı geçen yıl yüzde 2,4 artarken, ödenen maaş ve ücretlerdeki artış da yüzde 20,2 olarak gerçekleşti. İSO 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı da 2018 yılında 2 adet artarak 117’ye yükseldi.

KALİTELİ FİNANSMANA ERİŞİM ZORUNLU
İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, İSO 500 araştırmasının sanayinin kılcal damarlarına kadar inen bir nevi sağlık testi olduğunu söyledi. Bahçıvan “Bu tablo karşısında tespitlerimiz şudur; Türk sanayisi en zor şartlarda dahi kendi ana faaliyetinde erişmiş olduğu birikim ve dayanıklılık gücüyle üretimini başarıyla sürdürüyor. Global rekabette maalesef elimizdeki finans imkanlarımızın eşit şartlarda olmadığı düşünülürse, bu başarının önemi, değeri ve anlamı daha iyi anlaşılacaktır” dedi. Araştırmanın olumsuz göstergeleri de olduğunu vurgulayan Bahçıvan, şöyle konuştu: Bu sonuçlardan biri de her yıl katlanarak büyüyen finansman giderlerindeki artış. İSO 500 araştırması bir kez daha ortaya koymaktadır ki sanayi sektörümüz, esas faaliyetlerindeki kârlılıkta, 2018 gibi zorlu bir senenin içinden geçmesine karşın başarılı bir performans gösterdi. Ama bu performans, mali tablolara yansıyan finansman maliyetleriyle baş edemedi. Maalesef finansmanın mali tablolarda oluşturduğu tahribat, esas faaliyetlerde ne kadar başarılı olunursa olunsun, bunun sürdürülebilir olmadığını ortaya koyuyor. Bu finansman tahribatı, öz kaynak dengesini bozmakta, sanayicinin kaliteli finansman kaynaklarına erişimini zorlu hale getirmektedir.

İŞTE EN BÜYÜK 10 SANAYİ KURULUŞU
1-Tüpraş
2-Ford Otomotiv
3-Toyota Otomotiv
4-Oyak-Renault
5-Tofaş
6-Arçelik
7-İsDemir
8-Ereğli
9-İçdaş Çelik
10-Hyundai Assan