Ülke içindeki enerji krizi sevkiyatı vurdu: İran kendine bile yetemiyor

Kaan ZENGİNLİ

Türkiye ile doğalgaz ticaretinde sorun yaşayan İran’da son yılların en büyük enerji krizi yaşanıyor. Sert kış şartları sebebiyle elektrik tüketimi tarihî zirve yaparken, sanayi tesislerine verilen elektrik ve doğalgaz miktarında da kısıtlamalara gidiliyor. Birçok fabrikada vardiyalar düşerken, konutlarda da ‘kontörlü sayaç’ sistemine geçiliyor. İran Araştırma Merkezi Enerji Uzmanı Kenan Aslanlı, İran’da yaklaşık iki yıldır ciddi bir enerji krizi yaşandığını belirterek “Doğalgaz ve petrol üretimi tüketimi karşılayamayacak seviyeye geldi. Yoğun kış şartlarından dolayı kritik seviye olan 60 bin megavatlık elektrik tüketimi aşıldı. Ülkede elektriğin büyük kısmı doğalgazdan üretiliyor. Dolayısıyla iç pazarı korumak adına doğalgaz ihracında mecburen sınırlamaya gidildi. Geçen yıl Irak ve Afganistan’a yapılan doğalgaz ihracatı azaltıldı. Şimdi bu Türkiye’ye sıçramış durumda. Ülkede yıllık 250 milyar metreküp üzerinde bir üretim yapılıyor. İç tüketim ise 220 milyar metreküp civarında, kalan kısmı ise ihraç ediliyor. Bunun 10 milyar metreküplük kısmı Türkiye’ye veriliyor” dedi.

KRİPTO PARA, ÜRETİMİ ETKİLEDİ

İran’da sanayi tesisleri ve konutlara verilen doğalgaz ve elektrikte tarihî bir kriz yaşandığını da söyleyen Kenan Aslanlı “Ülkede bununla ilgili ciddi protesto gösterileri yapıldı. Hükûmet ihraç etmekte ısrar ederken, ülke içinde sanayici ve vatandaşlardan büyük tepki aldı. Bunun üzerine iç tüketimi karşılamak adına sınırlamaya gittiler. Türkiye ile yaşanan krizin birçok boyutu var. İlk ve en büyük nedeni, İran’da üretimin düşmesi ve tüketimin artması. Tüketimdeki artışın da bazı sebepleri var, kış şartları bir kenarda dursun, kripto para üretiminde İran’da dünyada önemli bir noktada. Bu da ciddi bir elektrik tüketimi anlamına geliyor. Kuraklık da bir etken” dedi.

SİYASİ HAMLE DE OLABİLİR

Türkiye ile İran arasında yaşanan enerji krizinde siyasi gelişmelerinde etkili olabileceğini söyleyen Kenan Aslanlı “Teknik olarak görülen durum İran’ın enerji krizi yaşaması. Ancak bu tür hamleler siyasi de olabiliyor. Türkiye’ye verilen gazın kesilmesi sürecinde İran Cumhurbaşkanı’nın Rusya ziyareti de düşünülmesi gereken bir konu. Şayet bir arıza var ise bu kadar uzun sürede çözülmesi gerekiyordu. İran elinde azalan rezervi zaten satamayacak. Ancak bunu bir siyasi hamle olarak da kullanıyor olabilir” dedi.

‘EVLERDE KIYAFETLE OTURUN’

Öte yandan geçtiğimiz günlerde basına açıklamalarda bulunan İran Petrol Bakanı Cevad Uci, sanayi tesisleri ve elektrik santralleri de dahil olma üzere ülkede gaz tüketiminin zirveye ulaştığını duyurdu. Bakan, vatandaşlardan daha kalın kıyafetler giymelerini ve evde değilken kullandıkları gazı kapatmalarını tavsiye etti. Yine İran medyasında çıkan haberlerde evlerde tüketilen elektrik sayaçlarında yeni bir düzenlemeye gidileceğini, tüketimi düşürmek adına kontörlü sayaçların evlere gireceği de yer aldı.

SANAYİYE GAZ ARZI YÜZDE 60 KESİNTİSİZ SUNULUYOR

BOTAŞ, uzun süreli soğuk hava dalgası sonucunda doğalgaz talebinin rekor seviyelere ulaşmasının yanı sıra İran tarafından gaz kesintisine kadar bu durumun kullanıcılara yansıtılmadığını belirterek “Büyük sanayi tüketicileriyle elektrik santrallerine gaz arzı yüzde 60 seviyelerinde olmak üzere kesintisiz sunulmaktadır” denildi. Öte yandan Türkiye’nin elektrik tüketiminde ilk sırayı yüzde 21,7 ile doğalgaz santralleri alırken bunu yüzde 21 ile ithal kömür santralleri ve yüzde 16,2 ile hidroelektrik santralleri izliyor.