Soğuk savaşın görünmeyen yüzü: Emtiada birleştiler
Ekonomi Haberleri
Ekonomist Prof. Dr. Mahmut Demirbaş, Amerika Birleşik Devletleri’nin rezerv para miktarını azaltarak ve siyasi baskılar yaparak emtia fiyatlarını düşürmek isterken Rusya’nın Türkiye üzerinden tahıl koridoruna izin verdiğine dikkat çekerek “Sanki her iki ülke de piyasaları aynı amaç doğrultusuna yönelik regüle ettiğini gösteriyor. Bunu emtia Kasım 2022 vadeli işlem fiyatlarında da görebiliyoruz” dedi.
EKONOMİ SERVİSİ
Bir yandan Rusya-Ukrayna savaşı, diğer yandan savaşın yol açtığı enerji krizi. Tedarik zincirinde yaşanan kırılma ile artan ham madde maliyetleri ve bunun yol açtığı enflasyonist baskı. Ve Batı ülkelerinin enflasyonu düşürmek için faiz artışına gitmesi... Bütün bu denklem içerisinde emtia fiyatlarında ciddi düşüşler yaşanıyor. Dünyada yaşanan gelişmeleri değerlendiren ekonomist Prof. Dr. Mahmut Demirbaş, Rusya’nın faiz indirimine karşılık ABD’nin faiz artışına gittiğini söyledi.
Faiz artışının devam etmesinin beklendiğini dile getiren Demirbaş “ABD muhtemelen 2 Kasım tarihinde 75 baz puan artışa gidecek. Tarımdışı istihdamda 263.000 kişilik artış ve işsizlik oranının yüzde 3,7’den yüzde 3,5 seviyesine gerilemesine faiz artışına destek verecektir. ABD’nin amacı piyasadaki rezerv para miktarını azaltarak emtia fiyatlarının düşmesini sağlamak ve aynı zamanda tahvil borçlarını en az getiri ile ödemek ve kendi içerisindeki enflasyonu diğer ülkelere aktarmak” dedi.
FİYATLAR DÜŞÜYOR
ABD’nin adımlarına karşılık Türkiye önderliğinde açılan tahıl koridoru ile gıda fiyatlarının düştüğüne dikkat çeken Demirbaş şunları kaydetti: "Rusya da çok sayıda emtiayı, Ruble ile piyasaya sunarak ve hatta özellikle doğalgaz ve petrol ürünlerinin fiyatlarının oldukça yüksek olduğunu beyan ederek tahıl koridorunun uygulamaya alması, sanki her iki ülke de aynı amaç doğrultusunda piyasaları regüle ediyor. Bu regüle davranışların etkisini emtia Kasım 2022 vadeli işlem fiyatlarında da görebiliyoruz. 20 Ekim 2022 tarih itibarıyla kıymetli metaller, enerji ve hububat ile bitkilerin Kasım 2022 vadeli işlem fiyatları incelendiğinde; metaller grubunda yer alan altın aylık %1,91 oranında yıllık %8,46 oranında, gümüş aylık %3,90 oranında yıllık %24,73 oranında, bakır aylık %5,53 oranında yıllık %29,84 oranında, platin aylık %3,59 oranında yıllık %16,21 oranında ve oksitlenebilen maden olarak tanımlanan çinko aylık %7,59 oranında yıllık %18,21 oranında değer kaybetti.
Enerji grubunda yer alan doğalgaz fiyatlarında yıllık %5,18 oranında artış olmasına rağmen aylık bazda %30,03 oranında azalış olması önemlidir. Hampetrol de yıllık %1,06 oranındaki artış ile Brent petroldeki %7,66 oranındaki artış olmasına rağmen ve bu artışların yaklaşık %3,5 oranındaki kısmı son OPEC açıklamasından sonra olsa da Kasım 2022 tarihinden itibaren azalış eğiliminde olması büyük bir ihtimal. Çünkü toplam rezervlerin 2014-2016 döneminde 14,2 trilyon dolardan 12,8 trilyon dolara geldiği yani 1,4 trilyon dolar azaldığı bir dönemde petrol fiyatları yaklaşık yaklaşık %50 oranında değer kaybetti. Hububat bitkiler incelendiğinde; yulaf aylık %8,51, yıllık %43,3, pamuk aylık %16,11 yıllık %28,95, soya aylık %8,51 yıllık %22,41, buğday aylık %5,87 yıllık % 2,29, kakao aylık %2,55 yıllık %10,39 değer kaybetti. Emtiadaki düşüş trendi ülkelerin üzerindeki enflasyonist baskının artmasının önüne geçebilir."
LOJİSTİK SEKTÖRÜ NORMALE DÖNÜYOR
Son dönemde lojistik ve konteyner sıkıntısının azalmasının da normalleşmeye katkı sağladığına dikkat çeken Demirbaş “Ayrıca; aylık ithalat rakamları yoluyla hesaplanan, dünyadaki parasal altın, özel çekme hakları, IMF üyelerinin elinde bulundurduğu rezervler, para otoritelerinin (merkez bankalarının) kontrolünde bulundurduğu döviz varlıklarından oluşan toplam rezervler 2020 yılında 15 trilyon dolar iken 2020 yılında 11 trilyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Son iki yılda gerçekleşen faiz artırımları ve tedarik zincirindeki aksamalar sebebiyle bu rakamın 9,8-10,2 trilyon dolar arasında olduğu tahmin edilmektedir. Ortalama toplam rezervlerde ortalama 1 trilyon dolara yakın bir azalış görülmektedir. Ülkelerin uyguladığı sıkılaştırma politikaları ve rezerv para miktarındaki azalış emtia fiyatları üzerinde etkili oluyor” diye konuştu.
DOLARA BAĞIMLILIĞINI AZALTAN, EMTİAYI UCUZ TEMİN EDEN ÜLKELER BÜYÜYECEK
Sıkılaştırma politikaları ve paranın maliyetinin artmasının, menkul kıymet borsalarındaki şirket fiyatlarını düşürdüğünü ifade eden Mahmut Demirbaş, şöyle devam etti: "Günümüzdeki tartışmaların çoğunda sıkılaştırma politikaları (merkez bankaları aracılığıyla faiz artışı yoluyla) ekonomik durgunluğa sebep olduğu gerekçesi ile gündeme geliyor. Gerçekte ise yüksek finansman maliyetlerine katlanmak istemiyoruz ifadesi açıkça kullanılmıyor. Tercih katlanılabilir finansman maliyeti mi? Öngörülemez emtia fiyatlarındaki artış mı? Bu sorunun cevabı ne olursa olsun; dolar endeksine duyarlılığı en aza indirebilen ve ucuz emtiayı elde ederek sanayiini yukarıya taşıyabilen ülkeler, ticaret hacmini genişletebilecek ve reel büyümelerini sağlayabilecektir."
'da Takip Edin!
