Ne çok kriz heveslisi varmış

Kredi derecelendirme kuruluşlarından Moody's Türkiye raporunu açıklamadan 'kriz lobisi' harekete geçti, 'kara propaganda' başladı. "Moody's not düşürecek" algısını yayan 'kriz lobisi' borsanın 77 binlere kadar inmesine, doların 4.5 ayın zirvesine çıkmasına sebep oldu.
Geçtiğimiz dönemde, kamu borcu gelirinin 3 katına ulaştığı, işsizliğin yüzde 27'lere çıktığı, açığın büyüdüğü ülkelerin notlarını A'da tutarken, dünyanın en istikrarlı ülkelerinden olan Türkiye'ye 'yatırım yapılabilir' notunu geçtiğimiz yıl 'eli titreyerek' veren kredi derecelendirme kuruluşları, her raporda "riskler artarsa not düşebilir" uyarısı yaptı. Bahsedilen riske sebep olarak da "siyasi endişe" bahanesi üretildi. 17 ve 25 Aralık operasyonlarının ardından uyarılar tekrarlanıp, 2014 yılı içerisinde yapılacak 2 seçimin risk algısını artırdığı dile getirildi. 30 Mart seçimlerinden iktidar partisinin oyunu artırarak çıkmasına rağmen 'risk var' diyen kuruluşlardan Moody's, Türkiye'nin kredi notunu 'Baa3' olarak teyit ederken, durağan olan kredi notu görünümünü negatife indirdi. Gerekçede ise, "İç si­ya­si çal­kan­tıy­la be­ra­ber da­ha da be­lir­siz­le­şen po­li­ti­ka or­ta­mın­da, eko­no­mik bü­yü­me­yi güç­len­di­ri­ci ya­pı­sal re­form ihtimali zayıflayabilir. Bu ne­den­le or­ta va­de­li bü­yü­me tren­di­ne da­ir be­lir­siz­lik ar­tı­yo­r" de­nil­di. Açık­la­ma­da ay­rı­ca yük­se­len si­ya­si be­lir­siz­lik ve da­ra­lan kü­re­sel li­ki­di­te ne­de­niy­le "yer­li ve ya­ban­cı ya­tı­rım­cı gü­ve­ni­nin olum­suz et­ki­len­di­ği­" ifa­de edi­le­rek Tür­ki­ye­'de ka­mu ve özel sek­tö­rün dış fi­nans­ma­nı üze­rin­de bas­kı­nın art­tı­ğı iddia edildi. Bu sebeple, 10 Ağustos cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde, Moody's tarafından yapılacak Türkiye değerlendirmesi piyasaların odağına oturdu. Bu hassasiyet devam ederken Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci'nin sırf Türkiye'de siyasi risk varmış gibi göstermek isteyen not kuruluşlarından Moody's'in açıklayacağı değerlendirmenin negatif yönde olacağını ifade etmesiyle piyasalar bozuldu. Bu bozulmada, not görünümü negatifse, olumsuz bir değerlendirme halinde 'yatırım yapılabilir notu geri gider' beklentisi etkili oldu ve salı günü borsada banka hisseleri öncülüğünde satışlar yoğunlaştı. 82 binlerdeki endeks, 77 bin 751 puana kadar düştü.


Kim hangi notu verdi?
Fitch: Notu 'yatırım yapılabilir' anlamına gelen BBB-, görünümü durağan. Kuruluş "Türkiye'nin tasarrufu düşük ama şoklara karşı daha dayanıklı" demişti.
Moody's: Türkiye notu Baa3. Görünüm ise nisan ayında durağandan negatife çevrilmiş, gerekçesi ise 'siyasi belirsizlik'.
Standard and Poor's: Kuruluş, mayıs sonunda Türkiye'nin notunu "BB+" olarak teyit etti, görünümü "negatif"te tuttu, "Cari açık azalıyor ama hâlâ yüksek" dedi.
JCR: Japon derecelendirme kuruluşu, notu 2 kademe birden artırarak BB'den BBB-'ye yükseltti. JCR, "Türkiye ekonomisinde kırılganlık yok" dedi.


Ekonomistler "Not düşmez" diyordu
Yarın yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimleri sebebiyle Moody's tarafından açıklanacak Türkiye raporu piyasalarda daha büyük bir dikkatle beklendi. Açıklama öncesinde farklı görüşler olsa da, ekonomistlerin önemli bir çoğunluğu 'not düşmez' beklentisini taşıyordu. Berenberg Türkiye Ekonomisti Wolf Fabian Hungerland, Moody's'in Türkiye'nin Baa3 olan notunu ve negatif olan görünümünü değiştirmeyeceği görüşünü dile getirdi. Hungerland, "Türk hükümeti, Gülen hareketiyle ilgili başarılı bir tutum sergiledi. Türk şirketleri de borçlarını ödemede başarılı performans gösterdi. Sermaye akışı geri çekilmez. Türkiye ekonomisi kendini ispatladı" dedi. Japon Kredi Derecelendirme Kuruluşu JCR'nin Türkiye Başkanı Orhan Ökmen de "Kredi notunun düşmesini gerektirecek durum yok. Merkez Bankası faiz seviyesini sürdürmekte kararlı. Bu da istikrarın sürmesi anlamına geliyor. Asıl not indirimi, faiz düşerse gelir" diyerek beklentisini dile getirmişti.

'Siyasi değerlendirme yapacaklar' demişti
Piyasalarda, Moody's açıklamasına 3 gün kala satışlar, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci'nin sözleriyle başladı. Bakan Zeybekci, katıldığı bir televizyon programında Moody's'in raporu ile ilgili soruya, şu cevabı vermişti: "Moody's'den artı yönde bir beklentim yok, eksi yönde bir beklentim var. Çünkü siyasi değerlendirme yapacaktır. Çünkü maalesef Türkiye'nin gelecek ile ilgili beklentilerini değil Türkiye ile ilgili o anda olması gereken niyetlerini söyleyen bir hale geldiler. Dilerim, beklerim ki Türkiye'nin notu görünümünü pozitif bir seviyeye yükseltirler ve yükseltmeleri de gerekir. Zaten dünyada bunu hak eden bir ülkedir Türkiye. Ama maalesef geçmiş performanslarına baktığımızda Türkiye ile ilgili sürpriz herhalde pozitif yönde bir açıklama yapmaları olur diye düşünüyorum."

Dolar 2.18'e kadar yükseldi
Hafta başında ABD'deki ekonomik iyileşme sinyallerinin tahvil alımını artıracağına dair beklentilerle yükselmeye başlayan dolar, risklerle son 4.5 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Önce IŞİD örgütünün katliamları, ardından ABD'den gelen müdahale, yükselişi tetikledi. Önceki gün 2.1590 seviyesinde olan dolar, dün 2.1845'e kadar yükseldi. Daha sonra Rusya'nın dünyada artan ambargoların ardından, Ukrayna'daki çatışmaların durmasına yönelik adımlar atabileceğine dair sinyallerle yükseliş durdu ve dolar 2.15 seviyelerinden günü tamamladı. Dünyadaki gerilim, güvenli liman arayışındaki yatırımcıları altına yönlendirdi. Altının onsu 6 dolar artarak 1318 dolardan işlem gördü. Gram altın 90 lirayı aştı. ABD'den gelen operasyon sinyali ise petrolde yüzde 1.1 artışa sebep oldu. Brent petrol 107, ABD ham petrolü ise 98 dolardan işlem gördü.

Canan ERASLAN ANALİZ