Marketler yapıyor, komisyoncuyu suçluyor!
EKONOMİ Haberleri
Tarladan sofraya meyve sebze fiyatlarında yaşanan astronomik artışları önlemesi beklenen Yeni Hal Yasası’yla marketlerin üreticiden serbestçe ürün alıp istediği fiyattan satması önlenecek. Zincir marketlerin fatura oyunu yaptıklarını belirten TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Yunus Kılıç, yeni sistemle bir ürünün hale gelmeden satılamayacağını açıkladı.
CEVDET FIRAT AYDOĞMUŞ
Sebze ve meyvedeki fahiş fiyat artışlarının önüne geçmesi beklenen ve üzerinde çalışılan Yeni Hal Yasası yıllardır Türkiye’nin gündeminde olmasına rağmen bir türlü kanunlaşmadı. Süreç uzayınca “Bu işi engelleyen lobiler mi var?” sorusu akıllara gelirken, yürütülen çalışmanın son durumunu TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Yunus Kılıç’a sorduk. Kılıç “Hal Yasası; çok kapsamlı, çok ciddi fiziki dönüşüme ve yeni yapılaşmaya ihtiyaç duyan, birçok bakanlığın müdahil olmasına muhtaç, teknolojiyle buluşturulmaya ihtiyacı olan ve hallere girecek 60-70 milyon ton üründen bahsettiğimiz geniş bir çalışma. Hallerde fiyatların hem tüketiciyi hem de üreticiyi koruyacak şekilde oluşmasını arzu ediyoruz. Çalışmalarda geri adım atma veya gevşeme yok. Yarın ‘Keşke şunu da yapsaydık, şu değişikliği de içerseydi, ürün daha iyi takip edilebilseydi’ diyebileceğimiz sıkıntılar oluşmaması için süreç uzadı. Lobiler olabilir ama biz onları dinlemiyoruz. Hükûmet, onların yönlendirmesiyle hareket etmiyor. Bu yasanın gecikmesinin sebebi, çok kapsamlı bir süreç olması” açıklamasını yaptı.
MARKETLERİN FATURA OYUNU
Bu çalışmadan rahatsız olabilecek muhtemel çevrelerin market zincirleri olduğunu ifade eden Kılıç “Çünkü bunlar şu anda hallerden ürün almak zorunda olmadan piyasadan, üreticiden ürün olma lüksüne sahipler. Komisyoncuya, tüccara herhangi bir karşılık ödemeden bu işi yapıyorlar. Bunlara ödeme yapmadan ürün aldıklarında daha ucuza satmalarını bekleriz. Bu yetkiyi alanlar, bunu kötü niyetle kullanmışlar, komisyoncuları ve tüccarları aratacak hâle gelmişler. Bunlar şu anda Hal Yasası’nın çıkmasını istemeyebilir ama onlara fikrini soran yok” dedi. Komisyoncuların şu anki sistemde var olduğunu, yeni kurgulanan sistemde de olacağını söyleyen Kılıç “Bu, ‘Aracılar ve komisyoncuları aradan çıkaramıyorsanız Hal Yasası neye yarar?’ demeyi gerektirecek bir sıkıntı değil. Market zincirleri, piyasada rahat edebilmek için yıllardır fiyatlarda meydana gelen değişikliklerden komisyoncuları sorumlu tutuyor. Bunu, ‘Cambaza bak, cambaza’ deyip kendi istediklerini yapabilecekleri süreçler oluşsun diye yapıyorlar. Kötü niyetli komisyoncular olabilir ama fiyatların bu kadar yükselmesinin sebebi onlar değil” ifadelerini kullandı. Zincir marketlerin fatura oyunu oynadığına dikkat çeken Kılıç “Komisyoncu olmadığı zaman piyasadan ürünü zincir marketler alıyor. Zincir marketler, ürünü kendi adamlarına 1 liraya aldırıyorlar, kendilerine 15 liraya fatura ettiriyorlar. Siz gidip denetlediğinizde de haksız fiyat oluşumlarını tespit edemiyorsunuz” dedi. Beş market zincirinin telefon hattı üzerinden fiyatları organize ettiğini söyleyen Kılıç “Türkiye’de 50 hal olsa, her birinde 100 komisyoncu olsa binlerce üreticinin geldiği ortamda bu dizaynı yapmak, bu üçkâğıdı yapmak çok zor” açıklamasını yaptı.
HAL DIŞINDAN SATIŞ YOK
Çalışmanın detaylarıyla ilgili de bilgi veren Kılıç “Bu sistemde bir ürün hale gelmeden satılamayacak. Ürünü hale kim getirdi, hangi tüccar aldı, kaç liradan aldı, kime sattı, o halden çıkıp hangi hale gitti, orada kaça satıldı, hepsi kayıt altına alınacak. Her ürünün bir kimliği olacak. Kurguladığımız sistemde marketler hal dışından ürün tedarik edemeyecek” bilgisini verdi.
HAL YASASI SONBAHARA MECLİS'E GELEBİLİR
Çalışmaların hızlandırıldığını söyleyen Kılıç “Yasanın sonbahara doğru Meclis’e gelmesini umut ediyoruz. Sektör temsilcileriyle de görüşmeler yapıldı ve yapılacak” dedi. Hallere ilişkin son düzenleme 2012’de yürürlüğe girmişti. Piyasalarda yaşanan gelişmelerin ardından kanunda değişiklik yapılması ihtiyacı ortaya çıkınca 2018 itibarıyla şekillenen çalışmalar, en sonunda taslak hâlini almıştı.
.jpg "Marketler yapıyor, komisyoncuyu suçluyor!")
'da Takip Edin!
