İş dünyası 'önce ulusal güvenlik' diyor

Canan ERASLAN

Kuzey Irak Bölgesel yönetiminin gerçekleştirdiği ve bütün dünyanın karşı çıktığı referandumun ardından gözler, Türkiye ile ilişkilere çevrildi. Ambargo dâhil bütün seçenekler masaya yatırılırken, bölgeye ihracat yapan sınır illerindeki küçük şirketler, Irak Merkezi Yönetim bölgesi ile Kuzey Irak’ta toplam yatırımı 1500’ü aşkın Türk şirketi ile yaklaşık 1,5 milyar dolarlık alacağı kalan müteahhitlik sektörü belirsizliğin bir an önce ortadan kalkmasını bekliyor. Durum belirsizliğini korurken, iki ülke arasındaki ilişkilerde, ithalat, ihracat ve yatırımların akıbeti ön plana çıkıyor.

EN BÜYÜK 3’ÜNCÜ PARTNER

Irak, Türkiye’nin en önemli ticari ortaklarından biri. Kuzey Irak ve merkezde toplam 1500 Türk şirketinin yatırımı var. Onlarca tekstil firmasının yüzlerce mağazası, birçok inşaat firmasının 1,5 milyar doları aşan hakedişi bulunuyor. Ülkeye otomotivden ilaca, gaz türbinlerinden mobilyaya, gıdadan temizlik maddelerine kadar çok sayıda ürün ihracatı gerçekleştiriliyor. Türkiye’nin ihraç pazarları arasında hep ilk 3’te yer alan ülkeye ihracat bu yıl yüzde 30 artış gösterdi. Türkiye-Irak Sanayici ve İşadamlharı Derneği Başkanı Nevaf Kılıç, 6 ayda ihrac atın yüzde 30 artış gösterdiğini, yıl sonunda rakamın 10 milyar doları bulmasını beklediğini ifade etti. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi de, 2016’da 7.6 milyar dolarla en çok ihracat yapılan 3’üncü ülke olan Irak’ın önemli olduğunu belirterek “Ancak şunu belirtmek isteriz ki, bizim için önemli olan ulusal güvenlik. Ulusal güvenlik söz konusu olduğunda konu hiçbir zaman ticaret olamaz. En kısa zamanda yanlıştan dönülmesini bekliyoruz” diye konuştu.

"ÖNEMLİ OLAN GÜVENLİK"

Yüzde 92 oranla ‘evet’ çıkan referandumun Irak Anayasası tarafından hiçbir hükmü olmadığını, Türkiye’nin de tümüyle karşı olduğu bu referandum sonucunun fiiliyatta hiçbir geçerliliği bulunmadığını söyleyen Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi “Kuzey Irak’ta Araplar var, Türkmenler var. Ve ciddi bir nüfusa sahipler. Biz Irak’ın toprak bütünlüğünden yanayız. İhracatçılar olarak başlatılan bu yanlıştan bir an önce dönülmesini, Irak’ın bir bütün olarak güçlenmesini ve kalkınmasını temenni ediyoruz. Ulusal güvenliğin olduğu bir yerde, ticaret hiçbir zaman öncelikli olamaz” dedi.

"ALTERNATİF YOL BULMALIYIZ"

TİM Lojistik Konseyi Başkanı ve AKAMİB Başkanı Bülent Aymen, Habur Sınır Kapısı’nda güvenliğin sıkılaştırılması ve sevkiyatların durma noktasına gelmesini değerlendirdi. Irak’a ihracatın yaklaşık yüzde 45’inin Kuzey Irak’a, yüzde 55’inin ise Bağdat’taki Merkezi Hükümet’e bağlı ülkenin güney bölgelerine yapıldığını söyleyen Aymen, “Habur’da yaşanan acil durum, ihracatımızın tamamını olumsuz etkiler. Elbette ülkemizin çıkarları ve güvenliği her şeyin üstündedir. Ancak alternatif yollarla bulacağımız çözümler ile zararı minimize etmeliyiz” dedi.  

METE: BU DURUM HAYIRLI OLACAK

İstanbul İhracatçı Birlikleri (İİB) Başkanı Zekeriya Mete, “Durum olumsuz gibi görünse de sonu hayırlı olacak” dedi. Türkiye’nin en önemli ihraç pazarlarından olan Irak’ta merkezi hükümetin Türkiye’den ürün alımında pres yaptığını, şimdi durumun onları Türkiye’ye yaklaştırdığını ifade eden Mete, “Yakınlaşma artabilir. Kuzeyde olumsuzluk var, ihracat zor olabilir ama bu kez merkeze kayar ticaret. Ayrıca biz son dönemde yaşadığımız krizlerden ötürü alternatif pazar bulma kabiliyeti bakımından tecrübe kazandık. İhracatçılarımıza bu yönde destek oluyoruz” diye konuştu. Sınır illerinde, fiziki kolaylık sebebiyle ihracatın büyük çoğunluğunun bu ülkeye yapıldığını söyleyen Mete, “Biz Güneydoğulu ihracatçılarımıza, ‘riski dağıtın’ diyorduk. Risk gerçekleşti. Şimdi onlar için büyük sorun ama açılım yapmak zorundalar” ifadesini kullandı. 

ÖNCEL: MİLYARLARIN AKIBETİ BELİRSİZ

Referandumdan evet kararının çıkmasının ardından gerilen ilişkiler, bölgede iş yapan şirketleri de endişelendirdi. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, Kuzey Irak’ta çok sayıda Türk markasının mağazası bulunduğunu belirtirken, müteahhitler endişeli. Türk müteahhitlerinin Kuzey Irak’ta çok sayıda yatırımı bulunuyor. Ancak merkezi yönetim ile kuzey arasındaki kriz, Türk şirketlerinin 1,5 milyar dolarını tehlikeye attı. Sektörlerinin siyasi gelişmelere aşırı duyarlı olduğunu söyleyen Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün, “Bu gelişmelerden oldukça etkileniyoruz ama sonuçlarını biz belirleyemiyoruz. Şu anda bekleyip görmekten başka çaremiz yok. Konu siyaset olunca hiçbir şey de kesin değil. Rusya ile uçak krizinin ardından her şey kopmuşken işler bir anda tekrar normalleşti. Irak konusunda da uzun vadeli tahmin yapmak çok zor” diye konuştu.