Gübre ve ilaç masrafı yok: Gıda krizine çözüm jeotermal seralar

Kaan ZENGİNLİ

Dünya ciddi bir gıda krizinin içinden geçiyor. Küresel ısınma ve Covid-19 salgınının etkisiyle tarım ve gıda ürünlerinde üretim ve tedarik sıkıntıları yaşanıyor. Ayrıca enerji fiyatlarındaki artış, üretim maliyetlerini önemli ölçüde etkiliyor. Hâl böyle olunca verimi artırmak ve maliyeti düşürmek adına tarımda yüksek teknoloji ile üretim ön plana çıkıyor. Özellikle topraksız yapılan jeotermal tarım, günümüzde ülkelerin en büyük üretim kozu hâline gelmiş durumda.

DÜNYADA BİRİNCİYİZ

Sera Yatırımcıları ve Üreticileri Birliği (SERA-BİR) Başkanı Müslüm Yanmaz, Türkiye’de tarım ve gıda krizinin çözümü için jeotermal yatırımların artması gerektiğini belirterek "Türkiye jeotermal enerji kaynakları bakımından dünyada 7’nci, Avrupa’da ise 1’inci sırada yer alıyor. Jeotermal seracılıkta 5 bin 400 dekar alan büyüklüğü ile dünya birincisiyiz. Ancak potansiyelimiz çok daha yüksek. Günümüzde küresel ısınmanın doğurduğu bir iklim krizi yaşanıyor. Jeotermal tarım ile iklim şartlarına bağlı kalmaksızın üretim yapabiliyorsunuz. Doğal olarak bu büyük bir nimet ve bunu iyi değerlendirmemiz gerekiyor" dedi.

BEŞ KAT ARTIŞ BEKLENİYOR

Jeotermal tarım yatırımlarının daha çok Afyon, Denizli, Nevşehir, İzmir, Kütahya, Şanlıurfa ve Ağrı’da yaygınlaştığını dile getiren Yanmaz "Tarım Bakanlığı 10 bin dekar alanlık bir alan tespit etti. Burada topraksız tarım yapılması için destek veriyor. Jeotermal Kanunu da çıkmak üzere. Burada büyük teşvikler var. Bütün bu desteklerle yakın zamanda mevcut jeotermal tarım alanlarının beş kat artacağı tahmin ediliyor" diye konuştu.

COCO PEAT İLE ÜRETİM

Jeotermal tarımın maliyetsiz ve verimli olduğunu ifade eden Yanmaz şu bilgileri verdi: "Sıcak su, seralar içinde gezinerek ortamın ısınması sağlanıyor. Aynı zamanda toprak kullanmadan, Coco Peat ile (Hindistan cevizi kabuğu) üretim imkânı tanıyor. Fideler Coco Peat’lerin içinde büyüyor. Türkiye bu alanda önemli bir noktada. Hollanda’da seralar hâlâ doğalgaz ile ısınıyor. Bizim seralarımızda ise endüstri 4.0’da olduğu gibi yüksek teknoloji kullanılıyor. İçeride bir habitat oluşturuyoruz. Arılar ve güneş enerjisi ile de bu seralar destekleniyor. Böylece 12 ay kesintisiz ürün yetiştirme kabiliyetine sahip olabiliyorsunuz."

Yanmaz, bir sera yatırımının 15-20 yılda kendini amorti ettiğini, jeotermal seracılığın ise 4 ile 7 yıl arasında kendini karşıladığı bilgisini de verdi.

POTANSİYEL ÇOK DAHA YÜKSEK

Türkiye’de jeotermal enerjiyle ısıtılan sera varlığı 5 bin dekar iken, 30 bin dekar seranın jeotermal kaynakla ısıtılabilme potansiyeli bulunuyor. Jeotermal sera alanları daha çok Ege, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde yer alıyor. Jeotermal seralarda, domates, üzüm, patlıcan, biber, marul, havuç, turp, dolmalık yaprak gibi birçok ürün üretilebiliyor. Aynı zamanda birçok meyve çeşidi de yetiştirilebiliyor. Isıtmanın düzenli yapıldığı seralarda ürün kalitesi artarken hastalık riski de minimize edilmiş oluyor.

SAKARYA ÜRETİME BAŞLADI

Sakarya Büyükşehir Belediyesinin 46 bin metrekarelik alan üzerine kurduğu Seracılık Mükemmeliyet Merkezinde ilk üretime bu ay başlandı. Belediye Başkanı Ekrem Yüce proje ile ilgili yaptığı açıklamada “Jeotermal ısıtmalı ‘örtü altı’ tarımda Türkiye’de önemli bir merkez olmayı arzuluyoruz. Tesiste ilk etapta ağırlıklı olarak domates üretilecek" açıklamasında bulundu

KONYA'DAN YENİ YATIRIM

Konya Büyükşehir Belediyesi, jeotermal suyun yanında endüstriyel ve alternatif bitki türleri yetiştirmek için Akşehir Belediyesi ile birlikte ortak bir projeyi hayata geçirdi. Bu doğrultuda Akşehir ilçesi Gözpınarı Mahallesi’nde açılan jeotermal kuyunun yanında 2 bin metrekarelik kapalı alana sahip bir sera oluşturuldu. Serada üretim başlarken ürün çeşitliliğinin 61’e yükseltilmesi için çalışmalar devam ediyor.

DEV İHTİSAS BÖLGESİ GELİYOR

Nevşehir’in Kozaklı ilçesinde Tarıma Dayalı Jeotermal Sera İhtisas Organize Sanayi Bölgesi yapımına başlanıldı. Toplamda 1.377 dönümlük bir mera alanı işlenecek, ayrıca 750 dönümlük sera kurulması planlanıyor. İlçede iki jeotermal kuyu bulunuyor. Ayrıca 4 kuyu daha açılacak. Toplam proje maliyeti 111 milyon TL’yi bulacak. Proje dâhilinde 3 bin kişiye istihdam sağlanacak.

SANDIKLI MERKEZ KONUMUNDA

Afyon’un Sandıklı, jeotermal tarım alanında Türkiye’nin en gelişmiş ilçesi konumunda bulunuyor. Toplam 5 bin 400 dekarlık jeotermal seranın bin 300 dekarlık kısmı bu ilçede yer alıyor. 22 teknolojik seranın bulunduğu ilçede jeotermal enerji ile yetiştirilen domatesler, Türkiye’nin büyük illerinin yanı sıra Almanya, Hollanda ve İngiltere’ye ihraç ediliyor.

YILDA 14 MİLYAR DOLARI ÇÖPE ATIYORUZ

Dünyada gıda tedarikinde sıkıntı yaşanırken diğer gıda israfının önüne geçilemiyor. Gıda israfının korkunç boyutlara ulaştığını belirten İstanbul Ticaret Borsası Başkanı ( İSTİB) Başkanı Ali Kopuz, Türkiye’nin yıllık gıda kaybı ve israfının 18 milyon ton civarında olduğunu aktardı. Kopuz “Türkiye’de israf edilen ve kaybolan gıdanın maddi değeri 14 milyar dolar civarında. 2022 yılı tarımsal destekleri 29 milyar lira, yani 2 milyar dolar. Devletimizin verdiği tarım desteklerinin toplamı 2022 yılında 29 milyar lira, yani 2 milyar dolar. Biz bu paranın yedi katı değerindeki gıdayı çöpe atıyoruz” dedi.