Fitch not artırmazsa tek sebep art niyettir

Canan ERASLAN

Piyasalar, kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings’in 21 Temmuz Cuma günü yapacağı Türkiye değerlendirmesine odaklandı. 15 Temmuz 2016’da yaşanan darbe girişiminin hemen ardından, 20 Temmuz 2016 tarihinde önce Standard & Poor’s not indirmiş, Eylül 2016’da Moody’s ve Ocak 2017’de de Fitch, Türkiye’nin kredi notunu ‘yatırım yapılabilir’ seviyenin altına çekmişti. Üç kredi derecelendirme kuruluşu da not indirimine “Dış finansman zorlaşabilir, siyasi risk artabilir, sermaye akışı zayıflayabilir, ekonomik büyüme azalır” gibi tahminlerini gerekçe göstermişti. 15 Temmuz darbe girişiminin üzerinden bir yıl geçti ve kredi derecelendirme kuruluşlarının ‘tahmin’ halinde sıraladığı beklentilerin yerini parlak rakamlar aldı.

“TÜRKİYE BÜYÜMEZ” DEDİLER KENDİLERİ REVİZE ETTİLER

Tarihinin en büyük ihanetiyle karşılaşan Türkiye, darbe girişiminin ardından sadece üçüncü çeyrekte yüzde 1,8 küçüldü. Takip eden dördüncü çeyrekte yüzde yüzde 3,5 büyümeye imza atan Türkiye, 2016’nın tamamında yüzde 2,9 büyüdü. 2017’nin ilk çeyreğinde ise yüzde 5 gibi bütün tahminleri altüst eden bir büyümeye imza atıldı. Bu rakamın açıklanmasının ardından birçok yabancı ekonomist Türkiye için büyüme tahminini revize ederken, Fitch bu yıl için yüzde 2,3 olan büyüme tahminini yüzde 4,7’ye, Moody’s 2’den 2,6’ya, Dünya Bankası da yüzde 3’ten yüzde 3,5’e yükseltti. Not indirirken “Büyümede sıkıntı var” dedikleri Türkiye için büyüme tahminlerini yine kendileri peş peşe yukarı doğru revize eden kredi derecelendirme kuruluşlarından Fitch, önümüzdeki günlerde, yani 21 Temmuz’da Türkiye için raporunu açıklayacak. Birçok ekonomist, Fitch’in uygulamalarına bakıp not artırmayacağı tahmininde bulunurken, siyasiler ise “Not indirimini ekonomik gerekçelerle yaptılarsa not artışı gelmeli. Aksi hâlde kararın politik ve art niyetli olduğu görülecektir” ifadesini kullandı. Rabobank Stratejisti Piotry Matys, Fitch’in kararında “İhtiyatlı bir iyimserlik” beklentisi içinde olduğunu belirtirken, ABN Amro Ekonomisti Nora Neuteboom, “Türkiye’nin ilk çeyrekteki yüzde 5’lik büyümesinden sonra Fitch Ratings’in not düşürme yönünde bir karar vermesi olanak dışı” ifadesini kullandı.

NE DEDİ?

¥ S&P, darbe girişiminin hemen ardından, 20 Temmuz 2016’da Türkiye’nin kredi notunu ‘yatırım yapılabilir’ seviyeden ‘yatırım yapılamaz’a çekti. Gerekçe olarak da “Riskler arttı, politik kutuplaşma olur, sermaye akışı sınırlanabilir” dedi. Daha sonra ocak ayında görünümü ‘negatif’ olarak belirledi.
¥ Moody’s, 26 Eylül’de Türkiye’nin güçlü mali disiplini olduğunu, esnek ekonomi sisteminin önemini vurguladı ancak kredi notunu düşürdü. Not indirimine gerekçe olarak da dış finansmanın zayıflamasını ve büyümedeki riski gösterdi. 18 Mart 2017’de görünümü de ‘negatif’e çekti.
¥ Türkiye’nin notunu son indiren kuruluş Fitch oldu. Kuruluş, 27 Ocak 2017’de Türkiye’nin notunu ‘yatırım yapılamaz’ seviyeye indirdi, büyüme riski ve dış finansman riskini de not indirimine gerekçe gösterdi. Görünümü ise ‘durağan’ olarak korudu.

NE OLDU?

¥ Not kuruluşlarının ‘toparlanamaz’ gözüyle baktığı Türkiye, darbe girişiminin ardından kararlı adımlar attı. Siyasi istikrar sebebiyle alınan kararlar hızla uygulandı.
¥ Darbe girişimiyle yavaşlayan ekonomik aktiviteler, hükümetin hibe, düşük faizli kredi, ödeme erteleme, yapılandırma gibi kararlarıyla hızlandırıldı.
¥ Bu kararlar etkisini gösterdi, üçüncü çeyrekte yüzde 1,8 küçülen ülke, son çeyrekte yüzde 3,5, yıl tamamında yüzde 2,9 büyüdü. Üçüncü çeyrekte yüzde 5 büyüme geldi.
¥ Fitch’in not indirdiği Ocak 2017’de yüzde 13 olan işsizlik yüzde 10,5’e geriledi, istihdam seferberliği ile 4 ayda yaklaşık 1,5 milyon kişiye istihdam sağlandı.
¥ O dönemde yüzde 12’yi bulan enflasyon tek haneye doğru geriledi.
¥ Sermaye akışı durmadan devam etti, ‘zorluk yaşanır’ dediği dış finansmanda sıkıntı yaşanmadı, bankalar daha düşük faizle sendikasyon kredilerini yeniledi.

GEDİKLİ: FITCH, NOTUMUZU ARTIRMAK ZORUNDA AMA YAPMAZLAR 

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Bülent Gedikli, “Dünyanın en büyük yatırımcılarının söylemleri ve kararları ile kredi kuruluşlarının raporlarının birbirinden çok farklı olduğunu söyledi. Fitch’in not artışı yapmak zorunda olduğunu belirten Gedikli, “Fitch, Türkiye büyümesini geçen ay revize etti, daha birçok olumsuz beklenti analizleri 15 Temmuz’dan sonra boşa çıktı. Zaten notu düşürmeleri de siyasi bir karardı, ekonomiye operasyondu. Not artışı yapmak zorundalar. Ancak yapmayacaklar çünkü tarafsız bir değerlendirme yapmadıkları ortada. Onların teknik  değil adeta muhalif bir parti gibi davranmaya devam edecekleri görülüyor” ifadelerini kullandı.

KRİZİ YÖNETEMEDİLER

Türkiye’nin yoluna devam edeceğini söyleyen Gedikli, “2008 krizini öngöremeyen ve başta Amerika olmak üzere sonrasında birçok yanlış analiz yapanlar, ‘kriz teğet geçecek’ dediğimizde bunun ne anlama geldiğini idrak edememiş, yatırımcılar karar alamamıştı” hatırlatmasını yaptı.