Avrupa pazarında ABD-Rus çekişmesi

CABİR TURĞUT

ABD Senatosu, 15 Haziran’da İran’a yönelik yaptırımları içeren 722 numaralı ambargo planı içeriğindeki güncellemeleri yüzde 98’lik bir oy çoğunluğuyla kabul etti. Senatodan geçen bu güncellemeler, özellikle Rusya’ya karşı en sert ekonomik yaptırımları içerdiği gibi, aynı zamanda ABD Başkanı Donald Trump’ın ilgili kararları esnetme imkânlarını da kısıtlıyor. Bu düzenleme sayesinde yaptırımların kaldırılması ya da ABD dış politikası ile ilgili bazı hamleler kapsamında talep edilecek değişiklikler ancak kongre tarafından detaylı inceleme yapıldıktan sonra yürürlüğe girebiliyor. Ayrıca öncekilerden farklı olarak, alınan yaptırım kararı artık sadece Rusya sınırları içerisindeki faaliyetleri değil, Moskova yönetiminin yurt dışı girişimlerini de kapsıyor. Yani bu anlamda Rusya’nın uluslararası arenada yüzde 33 ortaklıktan fazla bir oranla yürüttüğü projelerdeki ticari mal transferleri, finansman desteği ve derin deniz çalışmaları gibi yüksek teknolojik destek isteyen hizmet alımları da hedef alınmak isteniyor.
TÜRK AKIMI’NA ETKİSİ YOK
Uzmanlar, daha önce de Moskova’ya birçok kez baskı uygulayan Washington’un bu saldırgan tavrının altında Avrupa’ya yaptığı sıvılaştırılmış gaz (LNG) sevkiyatının yattığına dikkat çekiyor. Cari açığını azaltmak için Katar krizini tetikleyerek, silah satışını hızlandırmaya kadar varan hamleler yapan ABD, orta vadede dünyadaki en büyük LNG tedarikçisi olmanın planlarını yapıyor. Peki, yakın gelecekte Avrupa Birliği’ne (AB) gaz sağlayacak iki büyük proje olan Nord Stream2 ve Türk Akımı bu yaptırımlardan etkilenecek mi? Türkiye Enerji Politikaları ve Stratejileri Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener’e göre; özellikle Almanya piyasalarının vazgeçemeyeceği ve Nord Stream2 ve 2. Fazı ile Balkanlar ve İtalya piyasasını beslemesi düşünülen Türk Akımı’nın tedarik noktasında yerleri aynı ekonomik koşullarla doldurulamayacağından, iki proje de ivedilikle hayata geçecek. Akyener, Türk Akımı ve Nord Stream 2’nin bu yaptırımlardan etkilenmeyeceğini de vurguladı.
EN BÜYÜK RAKİP: RUSYA VE KATAR
Bu noktada ABD’nin hedeflediği en önemli pazar olan Avrupa’daki fiyat rekabetine kesinlikle giremeyeceği rakiplerinin Rusya ve dünyanın en büyük LNG üreticisi Katar olduğunu belirten Akyener “Alınan bu aksiyonun arkasındaki en önemli nedenler; ABD’nin Avrupa gaz piyasalarında Rusya ile rekabet etmek istemesi ve Moskova’nın artan bölgesel hâkimiyetini kırmaya çalışmasıdır” dedi.

Avrupa Birliği RAHATSIZ
Yaşanan son gelişmelerin Avrupa Birliği’ne (AB) etkilerini de değerlendiren Oğuzhan Akyener “Bu tarz bir yaptırım, AB için en ucuz gaz olan Rus gazının tedariğini orta ve uzun vadede etkileyeceğinden, (ki kimse ucuzu varken, daha pahalıya gaz almak istemez.) AB bu girişimlere realitede sıcak bakmıyor” diye konuştu. Akyener, ABD’nin Rusya ile olan güç mücadelesinde sürekli birliğe üye devletleri sıkıştıran politikalar izlemesinin ve negatif etkilere sebep olan Ukrayna müdahalesinin de Avrupa’yı rahatsız ettiğini aktardı.
ABD’NİN KAPASİTESİ DÜŞÜK
Gaz ticaretinde ciddi bir etkinin olmayacağı öngörüsünde de bulunan Akyener “Mevcut gaz ticaretine hemen yansıyacak ciddi bir beklenti olacağı düşünülmüyor. Çünkü zaten ABD’nin mevcut LNG tedarik kapasitesi de çok düşük. Bu paket özellikle Rusya’yı yavaş yavaş zayıflatmak ve ABD’nin gaz ihracat kapasitesi yükseldiğinde işe yarayacak gibi görülüyor” ifadelerini kullandı.

En büyük üreticiler
Rusya
¥ Üretim: 588,90 milyar metreküp
¥ Tüketim: 414,10 milyar metreküp
¥ Kanıtlanmış rezervler: 44 trilyon 800 milyar metreküp

İran
¥ Üretim: 138,50 milyar metreküp
¥ Tüketim: 137,50 milyar metreküp
¥ Kanıtlanmış rezervler: 29 trilyon 610 milyar metreküp

Katar
¥ Üretim: 116,70 milyar metreküp
¥ Tüketim: 21,89 milyar metreküp
¥ Kanıtlanmış rezervler: 25 trilyon 370 milyar metreküp

ABD
¥ Üretim: 611,00 milyar metreküp
¥ Tüketim: 683,30 milyar metreküp
¥ Kanıtlanmış rezervler: 7 trilyon 716 milyar metreküp

Oğuzhan Akyener​: Türkiye  fırsatları iyi görmeli

Oğuzhan Akyener, yaşanan gelişmelerin Rusya’yı gerekli finansman ve sigorta desteği konusunda Çin gibi ülkeler ile daha da yakınlaştıracağını ifade etti. ABD’nin bu hamlede Rusya ile S-400 füze sistemlerinin alınması için el sıkışan Ankara’yı köşeye sıkıştırmak istediğini dile getiren Akyener “Türkiye bunları dikkate alıp, yeni kaoslarda ortaya çıkan fırsatları iyi değerlendirmeli” diye konuştu.