‘Asgari’ ücret için en çetin çarpışma

CANAN ERASLAN

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, son toplantısını yaparak, 2019’da uygulanacak asgari ücreti belirlemek için hazırlıklarını yapıyor. Önceki gün gerçekleştirilen üçüncü toplantı, rakamların tartışılmaya başlaması açısından öne çıktı. Toplantıda Türkiye İstatistik Kurumu, asgari ücrette temel olan ‘bir kişi için asgari geçim bedelini’ 2 bin 213 lira olarak açıkladı. Geçen yıl bu rakam 1.894 lira seviyesindeydi. TÜİK rakamının ardından başlayan tartışma, bundan sonraki görüşmelerin ne kadar çetin geçeceğine dair işaretini de vermiş oldu. Türk-İş Başkanı “Asgari geçim tutarı, bizim belirlememizin tam 170 lira altında. Sendikamız araştırma birimi bir işçinin asgari geçim tutarının 2.383 lira olduğunu belirledi” diyerek rakamın gerçeklerin çok gerisinde olduğuna vurgu yaptı.
Diğer yanda ise TÜİK’in geçinme bedelinin belirlenen asgari ücrete etkisine dair uygulamalar söz konusu. Geçtiğimiz yıllara baktığımızda, TÜİK’in her yıl asgari geçim tutarını açıkladığını, ancak asgari ücretin her yıl TÜİK’in ‘asgari’ diye açıkladığı rakamın altında kaldığını gösteriyor. Örnek vermek gerekirse, TÜİK 2010 yılında ‘bir işçinin geçimi için en az 796 lira gerekli’ demiş ancak o yıl asgari ücret 577 lira olarak belirlenmiş. Aynı şekilde 2016 yılında TÜİK ‘asgari geçim tutarı 1.600 lira’ demiş ama asgari ücret 1.300 lira olarak belirlenmiş. Şu anda 1.603 lira olan asgari ücret belirlenirken TÜİK’in asgari geçim tutarı bedeli 1894 lira olarak açıklanmıştı. Bir başka deyişle asgari ücret, TÜİK’in ‘asgari geçim tutarı’ olarak açıkladığı rakamın yüzde 84,6’sına karşılık gelmiş oldu.
Komisyonda sert tartışmaların yapılacağını gösteren diğer unsur da asgari ücret. İşçi sendikaları, yüzde 24,5’e kadar yükselen enflasyon kadar artış yapılmasını isterken, “Bu ancak eriyen maaşı karşılayacak. Bunun üzerine hedef enflasyon ve refah payı eklenmeli” diyor. İşveren ise “İstihdam ve üretimin devamı için hedeflenen enflasyon kadar artış yapılmalı, devlet işvereni desteklemeli” görüşünü dile getiriyor.

KİM NE DİYOR?
Asgari ücret bekâr bir işçi için brüt 2 bin 29 lira 50 kuruş, net 1.603 lira 12 kuruş. Apartman görevlileri için net 1.725 lira 8 kuruş.
Asgari ücretin işveren maliyeti 2 bin 29 lira 50 kuruş. Bunun 314 lira 57 kuruşu sosyal güvenlik primi, 40 lira 59 kuruşu da işveren işsizlik sigorta fonu ödemesi oluşturuyor.

TÜİK: Kurum, bir işçinin asgari geçim tutarının 2 bin 213 lira olduğunu açıkladı. Geçen yıl bu tutarı 1.894 lira olarak belirleyen kurum, bu bedeli yüzde 16 artırmış oldu.

DİSK: Asgari ücret 2.800 lira olmalı. Belirlenen ücret, bir kişinin insanca yaşayabilmesine yetecek ücret olmalı.

TÜRK-İŞ: Bizim kurumlarımız asgari geçim tutarının 2.383 lira olduğunu açıkladı. Enflasyon yüzde 24,5’e çıktı, ücretler eridi. Asgari ücrete önce gerçekleşen enflasyon yansıtılıp kayıplar giderilmeli. Ardından enf-lasyon ve refah payı konulmalı.

TİSK: Asgari ücret belirlenirken hedef enflasyon, yatırımlar, rekabet gücü, verimlilik ve işsizlikle mücadele göz önüne alınmalı. İşverene asgari ücret desteği artırılarak devam ettirilmeli, yüzde 2 olan işsizlik sigortası işveren payı alınmamalı. İşverene destek de yüzde 5’ten yüzde 6’ya çıkarılmalı.

ASGARİ ÜCRETİN TÜİK RAKAMINA ORANI

Yıllar TÜİK Asgari ücret Ücretin teklife
teklifi (TL) (TL) oranı (%)
2003 327 256 78,4
2004 397 303 76,3
2005 422 350 83,0
2006 508 380 74,9
2007 590 403 68,3
2008 645 482 74,6
2009 720 527 73,2
2010 796 577 72,4
2011 900 630 70,0
2012 971 701 72,2
2013 1.025 773 75,4
2014 1.205 846 70,2
2015 1.425 949 66,6
2016 1.600 1.300 81,3
2017 1.669 1.404 83,9
2018 1.894 1.404 84,6