4 milyar dolarlık kömür hamlesi

Batuhan Yaşar Ankara

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, yerli kömür kullanımını artırmak için harekete geçti. Son 16 yılda enerji alanında ciddi mesafe kateden Türkiye, yüklü bir ithal kalemine daha yerli kömür kullanımı artırarak neşter vuracak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, ithal kömürden enerji üreten santral firmalarıyla bir araya geldiklerini belirterek “Şirket sahipleri, yerli kömürle çalışma konusunda istekliler. ‘Seve seve kabul ederiz’ dediler. Fiyatlar küresel ölçekte belli zaten. O fiyatlardan uzun dönemli anlaşmalar yoluyla yerli kömürün kullanımını teşvik etmiş olduk. 2017 yılında 5 milyar dolar maden ithalatımız var. Bunun 4 milyar doları da kömür. Bu kadar kömür zengini bir ülkede kömür ithal ediyor olmamız eleştirilecek bir şey. Onun için de burada bir adım atmamız gerekiyordu” dedi. Gazetelerin Ankara temsilcileriyle bir araya gelen Bakan Fatih Dönmez, petrol ve doğalgaz arama çalışmalarından nükleer enerji santrali projelerine dair birçok konuda açıklamalarda bulundu. Bakan Dönmez’in enerji gündemine ilişkin değerlendirmeleri şöyle:

DEPOLAMA İLE MALİYET DÜŞER

Eğer elektrik enerjisi depolama teknolojileri hızlı gelişirse ve maliyetler düşerse biz o zaman güneşin olduğundan fazlasını depolarız, rüzgâr estiğinde fazlasını depolarız. Çok kısa vadede bu teknolojik olarak mümkün gözükmemekle birlikte, çalışılıyor. Elektrik depolama ile ilgili YEKA ihalelerimizden bir tanesini güneşle ilgili kısmen depolama şartı getirdik. İlanlarına çıkacağız. Bin mW’lık Konya Karapınar’dakine benzer yapıyoruz. Niğde Bor, Urfa ve Hatay’da yer seçtik. 

YERLİ BATARYAYA ODAKLANDIK

Batarya ile ilgili ne kadar yerlileştirebiliriz diye bakıyoruz. Lityum iyon bataryaları dünyada üretebilen 2-3 ülke var dünyada. Türkiye’de yerlileşme imkânı var. Bu batarya teknolojisi 8-10 teknolojiyi daha drive ediyor. Batarya teknolojisini Türkiye’ye kazandırmamız lazım. Elektrik tarafında da 4 - 5 bin tane üreticimiz oldu. Şimdi yeni bir kararnameyle düzenledik. Tarla bahçe uygulamasını kaldırıyoruz. Çatı cephe uygulamasına doğru gidelim dedik. Konutlar için düşünüldüğünde 10 KW’lık bir sistem 15-20 bin dolar civarında bir bedelle yapılabilir.  Ankara’daki bir ev için ortalama 7 senede sistem kendisini geri ödüyor.

2. HATTIN YÜZDE 60’I TAMAM

Rusya ile Akkuyu Nükleer Güç Santrali ile ilgili çalışmalar devam ediyor. Orada inşaat faaliyetleri henüz reaktör aşamasına gelmedi. 2023 yılına orada ilk reaktörü işletmeye alma hedefimiz var. Türk Akımı da iki hattan oluşuyor. Birinci hattın su altı boru işlemleri bitti. İkinci hatta da yüzde 60’ını bitirdiler. Birinci hattın ölçüm kontrol istasyonu var orada da çalışmalar başladı. 31 Aralık 2019’dan önce gaz geldiğinde bizim şebekeye basılabilir hale gelmiş olacak. 

3. NÜKLEERE ÇİNLİLER İLE DEVAM

Sinop NGS hakkında Japonlar fizibilite çalışmalarını tamamlayıp sundu. Üçüncü santral de büyük ölçüde Trakya’da olacak gibi. Çinliler ile görüşüyoruz. Fizibiliteler çıkacak. Yer seçimi için en az 25- 30 tane kriter birlikte değerlendiriliyor. Yapımından daha çok bu tip izinler zaman alıyor. Elektriğimizin yüzde 30-35’ini hala doğal gazdan elde ediyoruz. Doğal gaz fiyatlarını da petrol fiyatları etkiliyor. Son iki yılda petrol fiyatları 70-80 bandına geldi. Kur, neredeyse iki kat arttı. Onun etkisiyle doğal gaz fiyatları elektrik fiyatlarına yansımış oldu. Bu da tüketiciye yansıdı. Ama biz bunu minimumda tuttuk. Bu ayarlamaların etkisini azaltmanın yolu enerjinin verimli kullanılmasıdır.

HEDEF BORDA UÇ ÜRÜN

Borun yüzde 57’sini dünyaya Türkiye satıyor. Bor aslında kimyasal bir tuz. Yarı mamul de var. Şimdi uç ürün işlemek arzusundayız. Savunma sanayiinde zırh malzemesinin temeli aslında bor. Çinlilerle, bor karbür üretmek üzere bir anlaşma yaptık. Fabrikanın da bu sene içerisinde temelini atmaya çalışacağız. Bor karbür zırhta, gerek giyilebilir zırh, gerekse askeri araçların dışında kullanılan bir malzeme.

GÜNEYDOĞU'DA PETROL ÜMİDİ

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, hem Türkiye Petrolleri’nde hem özel sektörde hidrokarbon arama faaliyetlerine hız verdiklerini ifade ederek “Şu anda Hakkâri ve Siirt’te yeni arama bölgelerimiz, sondajlarımız var. Ümitliyiz” dedi. Bu sene üretilen elektriğin yüzde 10’unu rüzgâr ve güneşten elde ettikleri bilgisini de paylaşan Dönmez “Rüzgârda ve güneşte her yıl bin mW kurulu gücümüzü artırmak gibi bir hedefimiz var. YEKA’lara da devam edeceğiz” diye konuştu.

AKDENİZ’DE SONDAJ 

Bakan Dönmez, Akdeniz’de ekim ayı içerisinde ilk sondaja başlamak istediklerini belirtti. Faaliyetlerin Antalya açıklarında yürütüleceğini dile getiren Dönmez, açıklamalarına şöyle devam etti: Satın alınan Fatih Sondaj Gemisi ile niyetimiz her yıl ortalama 2 tane sondaj yapmak. Karadeniz’de daha önce 4 sondajımız vardı. Henüz daha bir gaz bulabilmiş değiliz. Ümitli olduğumuz 1-2 yer daha var, oralarda yoğunlaşıyoruz. İkinci geminin alımı ile de belirli bir noktaya gelindi. İki tane uçak temin edip, son teknolojik teçhizat yüklenerek havadan yeraltındaki madenlerin varlığının keşfini yapmaya çalışıyoruz. Şu anda da yüzde 60-65‘inde havadan jeofizik görüntülemesini yaptık. Şimdi o veriler işleniyor, sonra sondaj başlayacak. 

KAROTLAR DİJİTALLEŞECEK 

Türkiye Karot Bilgi Bankası uygulamasına geçtik. Şu anda Ankara’da da bir yer yapılıyor. Özel sektör bunu kendisinde tutuyordu. Biz dedik ‘Bu bir millî bilgi. Ben senin ruhsat alanına karışmıyorum. Ama orada aldığın karotları getirip biz burada saklayacağız. Onları biz dijitalleştireceğiz’ dedik.

ALTIN ÜRETİMİ ARTACAK 

Kaz Dağları bölgesinde 1-2 tane altın madeni ruhsatımız var. Türkiye’de altın üretimimiz yıllık 25-30 ton civarında. Bunu arttırmak da istiyoruz. 100 tonun üstünde ithal ediyoruz. Cari açıkta en büyük kalemlerden birisi enerji ve altın. Bir tasarruf aracı olduğu için de arttırmak istiyoruz. 30 tonun üstüne çıkmamız lazım. Altın madencileri ile görüştük, ‘arkadaşlar bunu ilk etapta iki katına arttıralım’ dedik. ‘Tamam’ dediler. Bir çalışma yapacaklar. 

REZERVLERİMİZ YETERLİ 

Türkiye’de kömür rezervimizin miktarı son keşiflerle birlikte 18 milyar tona çıktı. 2,5 sene önce bu 15 milyar tondu. Yerin altındaki maden çıkmayınca kimseye faydası yok. Sırf Zonguldak’ta 1,5 milyar tonluk taşkömürü rezervimiz var. Orada kamu-özel yıllık üretim miktarımız ortalama 1 milyon ton. Bu hızla bin 500 yıla bitmez. 
Özellikle yeraltı madenciliğinde yılda en az 3-4 defa sahaya giriyoruz. Denetim grupları var bunları daha fazla denetimleri arttırmak suretiyle kazaları azaltmaya çalışıyoruz. Geçtiğimiz yıla göre bu sene kaza sayımız yarı yarıya daha az gidiyor.

ERTELENEBİLECEK BİR PROJEMİZ YOK

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ihalesi yapılmış başlamamış projelerin erteleneceği sözleri sonrası gündeme gelen proje erteleme ihtimaliyle ilgili de konuşan Bakan Dönmez “Şu anda bizim başladığımız projelerden henüz böyle bir durumda olan yok.  Prensipte ‘Kamu şirketlerimiz yapacaksa, kendi kaynakları varsa yürüyebilirsiniz’ dediler” diye konuştu.

ENERJİ KONFERANSI DÜZENLENECEK

Yeni dönemdeki öncelikleri sorulan Fatih Dönmez “Finansal Sürdürülebilirlik, Politik Sürdürülebilirlik ve Katılımcılık. Temel amacımız yatırımların sürdürülebilirliğidir. Türkiye’ye güvenen ve yatırım yapan bütün yerli ve yabancı yatırımcılar bizim yatırımcılarımızdır. Önümüzdeki ay ilk defa Enerji Tüketici Konferansı düzenleyeceğiz” ifadelerini kullandı.

İRAN GAZI BİR ZORUNLULUK

İran’a yönelik ambargoya ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Bakan Dönmez “Biz yaklaşık 10 milyar metreküp doğalgaz alıyoruz. Ülkenin arz güvenliği açısından ihtiyacımız var. İkincisi; hukuki açıdan ortada bir kontrat var. Eğer gazı almazsanız bedelini ödemek zorundasınız. Bu iki yönden baktığımızda zaten bir zorunluluk olarak karşımızda duruyor” dedi.